مخالفان اجلاس گروه هشت؛ مخالفان جهانی‌شدن

سعید شروینی

در آستانه برگزاری اجلاس رهبران گروه هشت در آلمان، روز شنبه، دوم ژوئن، تظاهراتی با شعار "جهان دیگری ممکن است" از سوی مخالفان این اجلاس برگزار شد که نزدیک به ۳۰ هزار نفر در آن شرکت داشتند.

تظاهرات مخالفان اجلاس گروه هشت در "روستک" آلمان

محل این تظاهرات‌ شهر روستک بود که در شرق آلمان،‌ در کنار دریای بالتیک و در فاصله کمی از منطقه ساحلی هایلیگندام قرار دارد. هایلیگندام محلی است که اجلاس امسال رهبران گروه ۸ روزهای چهارشنبه تا جمعه هفته جاری در آنجا برگزار می‌شود. دولت آلمان برای تامین امنیت این محل حصاری به طول ۱۲ کیلومتر به دور آن کشیده و مخالفان هم تنها اجازه دارند که در فاصله 5 کیلومتری این محل تظاهرات و اقدامات اعتراضی برگزار کنند. هزینه تامین امنیت اجلاس گروه ۸ بر ۹۰ میلیون یورو برآورد می‌شود.

مخالفان اجلاس گروه ۸ که دیروز اولین تظاهرات بزرگ خود رابرگزار کردند طیف‌ متنوعی از منتقدان و مخالفان جهانی‌شدن هستند. از نظر آنها این اجلاس محلی است برای ساماندهی نئولیبرالی به روندهای جهانی شدن و افزودن بر بی‌عدالتی‌ها و شکاف‌های موجود در جهان.

چپ های نگران جهانی شدن

در میان مخالفان اجلاس گروه ۸ چپ‌هایی را می‌توان دید که نگرانند روند کنونی جهانی‌شدن بیش از همه به نفع سرمایه‌های بین‌المللی تمام شود. بی‌عدالتی جدید میان کشورهای شمال و جنوب را تشدید کند و در خود جوامع غربی نیز به حذف بسیاری از خدمات اجتماعی و حقوق اقشار فرودست بیانجامد.

گروه‌ها و محافل کلیسیایی و مذهبی نیز نقش قابل اعتنایی در تدارک،‌ بسیج نیرو و حمایت مالی از مخالفان گروه ۸ دارند. انگیزه این گروه‌ها نیز ممانعت از تشدید بی‌عدالتی‌هاست که از نظر آنها جهانی‌شدن در شکل و شمای کنونی‌اش به وجود آورده است.

گروه‌های هوادار حفظ محیط زیست نیز یک پای دیگر جنبشی هستند که برای مخالفت با اجلاس گروه ۸ به راه افتاده است. این‌ گروه‌ها دغدغه‌شان این است که جهانی‌شدن به روال کنونی، بیش از پیش منابع زیست‌محیطی را تخریب کند و رشد و توسعه اقتصادی که با مصرف انرژی‌های فسیلی گره خورده به نابودی هر چه بیشتر اقلیم زمین و گرم‌شدن خطرناک جو سیاره ما بیانجامد.

برخی گروه‌های اجتماعی هم در جنبش منتقدان جهانی‌شدن وجود دارند که نگرانی ایشان قربانی‌شدن دمکراسی به پای روندهای کنونی گلوبالیزه‌شدن اقتصاد و سیاست و فرهنگ است. آنها بیم دارند که این روندها به زیان کاهش و محدودشدن دمکراسی، حقوق مدنی و شهروندی افراد جامعه بیانجامد و دولت حقوقی در برابر زیاده‌خواهی سرمایه‌ی شناورشده در جهان ضعیف و ناکاراتر شود.

گروه‌های چپ تندر و بعضاً آنارشیست‌ را هم می‌توان بخشی ولو کوچک از طیف منتقدان جهانی‌شدن به شمار آورد. اقدامات تحریک‌آمیز این گروه‌ها از یک سو، و قدرت‌نمایی و تصمیمات و حرکات قسماً تنش‌زای پلیس از سوی دیگر جوی از خشونت و درگیری را در برخی از تظاهرات مخالفان جهانی‌شدن دامن می‌زند،‌ تظاهرات دیروز روستک نیز از این حرکات عاری نبود.

راست های افراطی هم به مخالفان می پیوندند

اخیراً گروه‌های راست افراطی نیز بی‌آن که به جنبش مخالفان جهانی‌شدن بپیوندند، گرایشی مشابه پیدا کرده‌ا‌ند. نگرانی آنها بیشتر به خاطر آن است که روندهای ناشی از جهانی شدن سنت‌ها و هویت بومی را کم رنگ کند،‌ جابه‌جایی‌های جمعیتی را تشدید کند و پایه‌های دولت ملی را به ضعف بکشاند. این گروه‌ها نیز امروز در شماری از شهرهای آلمان بدون اعلام قبلی دست به تظاهرات پراکنده و محدود دست زدند. برآمد نیروهای راست افراطی به عنوان مخالفان جهانی‌شدن تا حدودی نیروهای چپ،‌ کلیسایی و زیست‌محیطی منتقد جهانی‌شدن را با این مشکل مواجه کرده که چگونه صفوف خود را از نیروهای یادشده مجزا نگه دارند.

اجلاس امسال گروه ۸ مسائل مختلفی را در دستور کار خود دارد،‌ هر چند که در مورد عمده‌ترین این مسائل به نظر نمی‌آید که توافق عمده‌ای صورت بگیرد. مسئله حفاظت از جو زمین،‌ نحوه کمک به آفریقا، استمرار رونق کنونی در اقتصاد جهان، سرمایه‌گذاری‌های فرامرزی و لیبرالیزه‌کردن تجارت جهانی از عمده‌ترین مسائل مطرح در این اجلاس خواهند بود. به ویژه در مورد مسئله حادی همچون راه‌های جلوگیری از افزایش گازهای گلخانه‌ای و ممانعت از گرم شدن بیشتر جو زمین رهبری اجلاس،‌ یعنی آلمان نتوانسته است دولت آمربکا را به قبول شماری اقدامات الزام‌آور متقاعد کند. دولت جرج بوش این گونه تعهدات و نیز مقررات پیمان کیوتو را به ضرر رشد اقتصادی آمریکا می‌داند و از قبول آنها خوددداری می‌کند. بسیاری از ناظران معتقدند که واشنگتن شاید تنها پس از رفتن دولت بوش از کاخ سفید، یعنی از سال ۲۰۰۹ به تغییر مواضع به سود اقدامات فشرده تر در راستای حفاظت از جو زمین سوق یابد.

یکی از انتقاداتی که در سال‌های اخیر نسبت به گروه ۸ مطرح بوده عضویت نداشتن کشورهای مهم و تازه‌ قدرت یافته، مانند چین، هند، برزیل و اسپانیا در این گروه است. گروه ۸ که از سال ۱۹۷۵ اجلاس سالانه برگزار می‌‌کند در حال حاضر تنها آمریکا، کانادا، انگلستان، ایتالیا، انگلستان، آلمان، فرانسه و روسیه را در برمی‌گیرد. برخی از این کشورها دیگر جز سنگین‌وزن‌های اقتصاد جهان به شمار نمی‌آیند. با این همه گروه ۸ قصد ندارد که تعداد اعضای خود را افزایش دهد اما گریزی هم از این واقعیت ندارد که حل بسیاری از مشکلات جهان بدون رایزنی و ادغام کشورهایی مانند چین و هند و برزیل ناممکن است. از این رو امسال از رهبران این کشورها نیز دعوت شده که به صورت مهمان در برخی از نشست‌های اجلاس گروه ۸ شرکت کنند.