مشکلات پنهان‌کاری در توزيع ۷۵ ميليون دلار برای کنشگران جامعه مدنی ايران

شيرين عبادی و محمد سهيمی
هرالد تريبيون بين‌المللی

چهارشنبه ۳۰ می ۲۰۰۷

با بازداشت چندين استاد دانشگاه، روزنامه‌نگار و فعال سياسی ايرانی که سال‌ها در غرب زيسته‌اند و به تازگی به وطن‌شان سفر کرده‌اند، رويارويی ميان ايران و غرب جنبه‌ی تازه‌ای به خود گرفته است.

پرناز عظيما، گزارشگر راديو فردا، که آمريکا بودجه‌ی آن را تأمين می‌کند و به زبان فارسی در ايران پخش برنامه دارد، بعد از اين‌که گذرنامه‌اش در ماه ژانويه از او ستانده شد، اجازه‌ی خروج از ايران را نيافته است. مهرنوش سلوکی، روزنامه‌نگار ایرانی-فرانسوی، از ماه فوريه اجازه‌ی خروج نيافته است. هاله اسفندياری، مديری برنامه‌ی خاورميانه‌ی مرکز تحقيقاتی بين‌المللی وودرو ويلسون در واشنگتن از ۷ می در زندان است. کیان تاج‌بخش يکی از محققان ارشد «نيو اسکول» در نيويورک در ماه می بازداشت شد.
ريشه‌ی اين رخدادها چی‌ست؟ بخشی از اين رخدادها ريشه در بی‌اقبالی عميق محمود احمدی‌نژاد دارد. ايرانی‌ها به خطر سياست‌های خارجی او و ناکامی‌اش در بهبود اقتصاد کشور پی‌ برده‌اند و صدای مخالفت‌های داخلی در برابر دولت او روز به روز بلندتر می‌شود.

شيرين عبادی و محمد سهيمی

در ماه دسامبر، دانشجويان دانشگاه با شعارهای «مرگ بر ديکتاتور» باعث توقف سخنرانی او شدند. مجلس ايران به شدت از او انتقاد کرده است. در انتخابات اخير شورای شهر، نامزدهايی که از حمايت احمدی‌نژاد برخوردار بودند، تنها ۴ درصد از آراء را به دست آوردند.

محافظه‌کارانی که بر ايران حکومت می‌کنند نيز به شدت در هم شکسته شده‌اند. جناح تندرويی که رهبر آن احمدی‌نژاد است، با جناح ميانه‌روتر و عمل‌گراتر رييس جمهور سابق، اکبر هاشمی رفسنجانی که از رابطه با غرب پشتيبانی می‌کند، به شدت مخالف است.

بازداشت‌های اخير را بايد تا حدودی در واکنش به اين رخدادها ديد. افراطيون که از رسيدگی به کوه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و سياسی ايران عاجز شده‌اند، تلاش می‌کنند بحران تازه‌ای با غرب ايجاد کنند تا توجه‌ها را از مشکلات‌شان به چيز ديگری معطوف کنند.

دستگيری‌های اخير، از جمله بازداشت‌ حسين موسويان، يکی از مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای و از نزديکان رفسنجانی، را بايد تلافی‌جويی احمدی‌نژاد عليه جناح ميانه‌روتر دانست. اما مهم‌ترين دليل به سياست جورج بوش در برابر ايران مربوط است. سال گذشته، دولت بوش از کنگره درخواست بودجه‌ای ۷۵ ميليون دلاری برای «آوردن» دموکراسی به ايران کرد.

بخشی از اين بودجه‌ی ۷۵ میليون دلاری به راديو فردا، صدای آمريکا، راديوی آزاد اروپا و تلويزيون ماهواره‌ای صدای آمريکا اختصاص يافته است که برنامه‌هايی را به زبان فارسی برای ايران پخش می‌کنند. بخش‌های ديگری از اين بودجه مخفيانه به گروه‌های ايرانی در تبعيد، چهره‌های سياسی و سازمان‌های غير دولتی داده شده است تا به گروه‌های اپوزيسيون ايرانی تماس بر قرار کنند.

اما اصلاح‌طلبان ايرانی معتقدند که دموکراسی را نمی‌توان وارد کرد. دموکراسی بايد بومی باشد و از درون بيايد. آن‌ها معتقدند که بهترين کاری که آمريکا می‌تواند برای دموکراسی در ايران بکند اين است که دست از سر آن‌ها بردارد. واقعيت اين است که هيچ گروه ملی و دموکراتيکی چنين مبالغی را قبول نمی‌کند.

بنا به توافق‌نامه‌ی الجزاير که آمريکا در سال ۱۹۸۱ برای پايان دادن به بحران گروگان‌ها امضا کرد، عدم دخالت در امور داخلی ايران یکی از تکاليف قانونی آمريکاست.

جنبه‌ی مخفيانه‌ی توزيع اين ۷۵ ميليون دلار مشکلات عميقی را نيز برای اصلاح‌طلبان، گروه‌های دموکراسی‌خواه و فعالان حقوق بشر در ايران ايجاد کرده است. تندروها که از فقدان شديد محبوبيت خود آگاه‌اند، از چشم‌انداز يک «انقلاب مخملی» سخت هراسان‌اند و با وسواس شديدی سعی در ممانعت از ارتباط ميان استادان دانشگاه، هنرمندان، روزنامه‌نگاران و فعالان سياسی ايرانی با همتايان آمريکايی‌شان دارند.

به اين ترتيب، سياست آمريکا در «کمک‌رسانی» به دموکراسی در ايران نتيجه‌ی معکوس داده است. اين سياست آمريکا، کار جناح‌های ميانه‌روتر در سلسله‌ مراتب قدرت در ايران را برای چانه‌زنی بر سر رابطه با غرب دشوارتر کرده است.

جای هيچ بحثی نيست که دولت ايران بايد تمام بازداشت‌شدگان اخير، و در واقع همه‌ی زندانيان سياسی، را بدون قيد و شرط آزاد کند.

دولت بوش بايد به سياست گمراهانه‌اش خاتمه دهد و بلافاصله نام سازمان‌ها و چهره‌های عمومی دريافت‌کننده‌ی بودجه‌ی ۷۵ ميليون دلاری را اعلام کند. اين کار روشن خواهد کرد که استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران و ساير چهره‌هايی که به ايران سفر می‌کنند هيچ ارتباطی با سياست بوش درباره‌ی ايران ندارند.

--------------------------------------------
*شيرين عبادی در سال ۲۰۰۳ جایزه‌ی صلح نوبل را دريافت کرد و اکنون وکيل هاله اسفندياری است. محمد سهيمی استاد مهندسی شيمی و نفت در دانشگاه جنوب کاليفرنيا است.

مشخصات مقاله به زبان اصلی:
The follies of Bush's Iran policy, By Shirin Ebadi and Muhammad Sahimi, International Herald Tribune, Tribune Media Services, Wednesday, May 30, 2007