تاریخ انتشار: ۱۱ فروردین ۱۳۸۶ • چاپ کنید    

مسعود بهنود: ابتکار عمل ایران لازم بود

آرش صالحی

از سوم فروردین ماه امسال، دستگیری ۱۵ ملوان بریتانیایی در آب‌های خلیج فارس به موضوع مناقشه‌ای میان تهران و لندن منجر شده است که تا امروز نیز ادامه دارد.
دولت ایران می‌گوید این ملوانان وارد آب‌های ایران شده‌اند و باید روال حقوقی لازم برای بررسی این موضوع طی شود. دولت بریتانیا نیز این موضوع را رد می‌کند و تاکید دارد که ملوانان در آب‌های عراق بوده‌اند.


مسعود بهنود- عکس از ایمان بشری

در این‌باره گفت‌وگویی کرده‌ایم با مسعود بهنود٬ روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مقیم لندن که می‌توانید از اینجا بشنوید یا بخوانید:

تنش تهران و لندن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
روابط دو کشور مدتی است بطور مشخص از زمان روی کارآمدن آقای احمدی‌نژاد در ایران رو به تیرگی رفته است. البته می‌توان علت اینکه این تیرگی را حدس زد. پس از اینکه سیاست اروپایی ایران در مورد حل مسئله پرونده هسته‌ای به‌هم خورد و در عمل روابطی که میان جک استرا، وزیر خارجه سابق انگلستان، با آقای خرازی، وزیر خارجه سابق ایران، برقرار شده بود منتفی شد، از آن زمان به بعد انگلستان سیاست سخت‌تری را نسبت به ایران در پیش گرفت و عملا در کنار آمریکا قرار گرفت؛ به همین جهت هم ایران در جهت مقابله برآمده است.

از اینجا به بعد به صورت نردبانی این روابط تیره و تیره‌تر شد، تا تحول هفته گذشته: دستگیری ۱۵ نفر ملوان بریتانیایی در آبهای خلیج فارس. این ماجرا خودبه‌خود می‌توانست ماجرای کوچکی باشد، چنانکه در سال ۲۰۰۴ اتفاق افتاد. اما به دلیل اینکه جک استرا در لندن و آقای خرازی در تهران سفیر بودند، یا به زبان دیگر دولت آقای خاتمی که در تهران بر سر کار بود، ماجرا بعد از سه روز حل شد.
این‌بار به دلیل فضای متشنج دو کشور، روشن بود که ماجرا به این سادگی حل‌شدنی نیست. اما با وجود این بارقه‌ای از امید پیدا شد؛ ایران موافقت کرد تنها زن این جمع را آزاد بکند و در مقابل انگلستان هم روش آرام‌تری در پیش گرفت؛ و سخنرانی تونی بلر در مجلس نشان می‌داد که لندن قانع است به ترتیب معمول انگلیس‌ها، یعنی با صبوری و بدون داشتن شتاب کار را پیش ببرد.

به‌قول کاندیدای ریاست جمهوری آینده آمریکا اگر برای کشتی‌های آمریکایی چنین حادثه‌ای اتفاق افتاده بود می‌توانست به جواب نظامی بیانجامد.

اما به نظر می‌رسد که روز چهارشنبه در سیاست ایران تغییر اندکی پیدا شد. زیرا ایرانی‌ها از بازپس‌فرستادن تنها ملوان زن که قولش را روز پیش از آن داده بودند سر باز زدند و آقای متکی که خودش گفته بود ملوان زن انگلیسی به‌زودی آزاد می‌شود سخن خودش را پس گرفت و در نتیجه روابط به‌شدت تیره شد . لندن بلافاصله روابطش را تعلیق کرد، روابط اداری را عملا قطع و به دنبال آن حادثه کنسولگری ایران در بصره بوجود آمد؛ گرچه هنوز تایید آن از بخشهای مختلف نرسیده است. در چنین فضای پرتنشی که میانجیگری کشورهایی مثل ترکیه هم کاری از پیش نبرده، هر حادثه‌ای می‌تواند اتفاق بیفتد.

تهران می‌گوید اگر لندن بپذیرد که نیروهایش وارد آبهای ایران شده‌اند و پوزش بخواهد، این مسئله حل خواهد شد. آیا بریتانیا چنین کاری می‌کند؟
روز پنجشنبه وزارت دفاع انگلستان یک جوابی فراهم کرد و این جواب را هم آقای بلر، هم وزیر خارجه بریتانیا روز چهارشنبه در مجلس ارائه کرد. در اولین به‌اصطلاح برخورد، دولت ایران نقطه‌ای را تعیین کرد و اعلام داشت که قایق‌های انگلیسی هنگام بازداشت ملوانها در آنجا بودند. در عمل معلوم شد که این نقطه در آبهای عراق است. سپاه پاسداران در اطلاعات بعدی، آن نقطه را تصحیح کرد و نقطه جدیدی را عنوان کرد که پیداست دیگر برای لندن قانع‌کننده نبود، بخصوص که انگلیسها ادعا دارند وسایل و امکانات ضبط آنها کاملا دقیق نشان می‌دهد که اینها در آبهای ایران نبودند.

در ورای دستگیری ملوانان بریتانیایی، آیا تهران اغراض سیاسی را نیز در نظر داشته است؟ آیا این حادثه با بازداشت دیپلمات‌های ایرانی در اربیل می‌تواند ارتباط داشته باشد؟ یا شرایط خاص منطقه...
به نظر من مهمترین حادثه‌ای که می‌تواند چنین ابتکار عملی را از طرف تهران توجیه کند، این است که دومین قطعنامه‌ی سازمان ملل، قطعنامه‌ی ۱۷۴۷، فضای خیلی عجیبی را علیه ایران به نمایش گذاشت. در حقیقت آمریکا کاملا در این صحنه پیروز شد، یعنی حتا جای کوچکی باقی نماند که مثل ماههای گذشته دولت ایران بتواند مردم ایران را قانع کند که نخیر، ما پیروز شدیم، اختلاف انداختیم و در شورای امنیت اختلاف هست و چه و چه. تمام شگردهایی که به کار رفت باطل شد. راه حلهای جدیدی ایران که در آخرین لحظات مطرح کرد، نادیده گرفته شد. تلاش آقای احمدی‌نژاد برای رفتن به آمریکا و حضور در آنجا و ابتکار عملی مثل رفتن به ملاقات جورج بوش، (البته به نظر من)، اینها همه نادیده گرفته شد و باطل شد.

در یک چنین شرایطی تصویر ایران برای مردم داخل و خارج، یک ایران منزوی بود چنین به نظر می‌رسید که آمریکا توانسته است کل جهان را علیه ایران بسیج کند.
در چنین فضایی اگر یک ابتکار عملی از طرف ایران صورت نمی‌گرفت، مردم دنیا با تصویر یک ایران منزوی مواجه بودند. به دیگر سخن هر روز رسانه‌های مختلف جهان تکرار می‌کردند که ایران منزوی شد، ایران شکست خورد، ایران در مرحله‌ایست که اگر این کار را نکند چه می‌شود و از این حرفها... به نظر شرایط مانند این است که یک مربی ورزشی "تایم‌اوت" گرفته باشد، و از این فرصت برای آرام کردن بازی استفاده کند و تیم خود را از زیر فشار دربیاورد.

ایران با این اقدام می‌خواهد یا سیاست خود را عوض بکند یا شرکا مذاکره‌کننده را تغییر دهد یا سیاست راهبردی دیگری به کار بیندازد. در هرحال، در یک چنین فضایی پرتشنجی که تیم ایران زیر فشار قرار گرفته و نزدیک بود که خودش هم به‌خودش گل بزند گاهی چنین ابتکار عملی به نظر من لازم می‌رسد.

شما جز تعلیق روابط ایران و انگلستان بدترین حالت را چه فرض می‌کنید؟
بعضی افراد ممکن است در ایران فکر کنند از آنجا که نمی‌شود با آمریکا شوخی کرد، ولی می‌شود پنجه در صورت شریک آمریکا انداخت. یا به تعبیر کاریکاتوریست "دیلی تلگراف" دم شیر را گره زد. این تعبیری است که در روزنامه‌های تهران هم به کار می‌رود، "شیر پیر"، "شیر ازکارافتاده".

بدترین حالت این است که این تحلیل درست نباشد و به اصطلاح تحریک کردن شیر نتیجه‌اش این بشود که آمریکا فرصتی را که دنبالش می‌گردد به‌دست بیاورد.

بسیاری از تحلیلگران جهان که معتقدند در دو سال گذشته این سیاست بریتانیا و دولت بریتانیا بوده است که مانع درگیری ایران و آمریکا شده و مانع از این شده است که دو کشور میانشان جرقه‌های تند زده بشود. اگر این تحلیل درست باشد که نشانه‌هایی برایش وجود دارد، آن‌وقت می‌شود گفت که صحنه می‌تواند خطرناکتر از این بشود و به درگیری مستقیم دو کشور بیانجامد و بدون تردید در آن‌صورت آمریکا جلو خواهد آمد به همراهی و همگامی با بریتانیا صحنه‌ای اتفاق می‌افتد که همه از آن پرهیز دارند. اما بهترین حالتش این است که به هرحال در یکی دو روز آینده میانجی‌هایی پیدا بشوند.

دولت عراق به‌عنوان هم‌پیمان ایران می‌تواند نقش نقش یک میانجی را بازی کند؟
بله. به نظرم هم دولت عراق و هم دولت ترکیه و هم حتا آقای کرزی و دولت افغانستان در این زمان به‌عنوان دولتهایی که مستقیما ذینفع هستند می‌توانند. چراکه اگر تشنجی میان ایران و کشورهای غربی رخ بدهد این کشورها آسیب می‌بینند. ولی قبل از آن باید تهران و لندن چنین چیزی را خود بخواهند.

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

حرفهای همیشه متناقض و حمایتهای بهنود از جمهوری اسلامی بسیار آزار دهنده و ناراحت کننده است

-- ایدین ، Apr 1, 2007

درگیری اجتناب ناپذیربنظرمیرسد. اما نکته اساسی در اینجاست که حتما و حتما تاکید میکنم حتما ایران حمله را شروع خواهد کرد این یک پیام ساده نیست

-- محسن فاضلی ، Apr 1, 2007

جمهوري اسلامي مرد روزهاي سخت نيست و چون ميداند پافشاري بر شعار وادعاهايش به قيمت به خطر افتادن حكومتش ميشود تا چندي ديگر در مقابل قدرتهاي حاضر خم شود فقط زمان نياز دارد تا اين تغيير مواضع را براي طرفداران 7-8 ميليوني خود توجيه نمايد.اساسا روي كار آمدن احمدي نژاد براي جمهوري اسلامي فرصت يك خانه تكاني بزرگ بوده و بهمين وسيله تا چندي ديگر همه ادعاها و شعارهايشان را عيان و سپس ابطال خواهند كرد.

-- شاپور ایرانی ، Apr 1, 2007

جالب بود...
تنوشته ها و مصاحبه های جناب آقای مسعود بهنود واقعا عالیست!

-- َاسدی ، Apr 1, 2007

اينكه انگليس د ر 2 سال گذشته مانع حمله آمريكا شده است كامل نيست زيرا انگليس به عنوان تنها متحد اصلي امريكا درطرح اشغال عراق , هم حاضر نيست ريسك چنين درگير ي را كه بر خلاف منافع اتحاديه اروپا هست قبول كند.
جمهوري اسلامي دو سالي است كه اتفاقا مي خواهد بدون اتحاديه اروپا و بدون واسطه با آمريكا وارد مذاكره مستقيم ولي البته پنهاني شود كه بدليل نفوذ لابي اسرائيل در واشنگتن تحقق نگرفته است.
اين حركت را مي توان د رراستاي دور زدن انگليس و اتحاديه اروپا قلمداد كرد.

شكي نيست كه دستگيري ملوانان با تائيد عالي ترين مقامات سپاه انجام شده است . سكوت آقای خامنه اي در اين دستگيري ها بنوعي تاييد اين عمليات هست.
با توجه به قطعنامه و محدو ديت ها ي مالي براي بانك هاي ايراني جمهوري اسلامي مي داند كه نمي تواند زياد روي سيستم مالي انگليس كه مركز دريافتهاي اصلي پول نفت ايران هست اطمينان داشته باشد.
مسلما اين طرح قبلا بررسي شده بود . جمهوري اسلامي تقريبا غيرممكن است كه با ملوانان امريكائي چنين كاري بكنند. زيرا مي دانند احتمال درگيري نظامي بيشتر خواهد شد

دولت بلر شكننده است و اين حركت ميتواند سقوط دولت وي ر ا داشته باشد.

جمهوري اسلامي از نظر سياسي در زمينه دولتهاي روبروي خود در موقعيت بهتري قرار دارد
بوش و جمهوري خواهان در سالهاي اخر رياست جمهوري و انتخابات 2008 هستند.
اسرائيل و المر ت هنوز از جراحات سياسي جنگ لبنان بهبود نيافته اند رد كردن صلح پادشاه عربستان در اين زمانه موقعيت انها را بدتر خواهد كرد.
در آلمان دولت ائتلاف در موقعيت مستحكمي نست . فرانسه انتخابات در پيش دارد ژاك شيراك در حال بازنشستگي است.

عراق اوضاعش بهتر نشده است .
بنابر اين جمهوري اسلامي حاضر نيست چنيين موقعيتي را با ميانچگيري حكيم و يا كرزاي و يا حتي تركيه كه اعتبار جهاني در جهان اسلام ندارند خراب كند .
جمهوري اسلامي ا زنظر مطبوعاتي با پخش مصاحبه هاي ملوانان نشان داده است كه در جنگ رواني آمادگي دارند.

انگليس براي ادامه نفوذش در ايران نياز بيشتري به ادامه رابطه با جمهوري اسلامي دارد.

جمهوري اسلامي سياست يا ما را به رسميت بشناسيد و يا منافع متحدان امريكا و انگليس در منطقه به خطر خواهد افتاد پيش ميرود.

سعيد سلطانپور
روزنامه نگار -فعال حقوق بشر
تورنتو -كانادا

-- سعيدسلطانپور ، Apr 1, 2007

نظریه هوشمندانه که نشان از اشراف نویسنده بر اوضاع می باشد، و به نظر من این ماجرا بالاخره حل خواهد شد ولی بعد از اون رو کی میتونه تصور کنه؟! به خاطر این حرکت ایران، چه فشارهای سیاسی و اقتصادی که اروپا به خصوص انگلیس بر ایران وارد نخواهد کرد و دودش توی چشم مردم خواهد رفت.

-- Sina ، Apr 1, 2007

فارق از ارزیابی استدلالهای جناب بهنود تصور می کنم پایه تحلیل ایشان به لحاظ سیر تاریخی کاملا مخدوش می باشد چرا که ابتدا متکی در ریاض خبر آزادی ملوان زن را داد ولی ظهر آنروز انگلیس روابط خود را با ایران به حال تعلیق درآورد و سپس فردای آن روز پس از آن که متکی از ریاض بازگشت هم او و هم لاریجانی به دلیل رفتار انگلیس خبر از تعویق آزادی ملوان زن دادند.
محمد از انگلیس

-- بدون نام ، Apr 1, 2007

به دید من اگر بخواهیم دور از بی غرضی به این بحث نگاه کنیم عمل ایران درست است منتها مثل همیشه راه درست بر خورد را نمی دانند یعنی همان سیاست

-- ebrahim ، Apr 2, 2007

به نظر من دلیل خیلی مشخصه تو ایران و بویژه طیف جدید حاکمیت به علت به بن بست رسیدن سیاستهای خودشون دنبال جنگ و بحران آفرینی هستن اینها از هر لحاظ شکست خوردن و باید دنبال دلیل و توجیه باشن و یک جنگ مقطعی واسشون بد نیست

-- آرش ، Apr 2, 2007

پدرجان،
1- حکومت ايران به دليل گريز از جريان اصلاحات که به آرامی می توانست ماهيت توتاليتر اين رژيم را عوض کند، به سوی راديکاليسم محض روی آورد، انتخاب احمدی نژاد هم از اين رو صورت گرفت.
2- دولت احمدی نژاد بطور اساسی فاقد توان مديريت کشور است. بروز مجموعة گسترده ای از نابسامانی ها نظير تغيير ساعت رسمی کشور، افزايش تصاعدی نرخ تورم، حذف سازمان برنامه و بودجه، ارائة بودجة بی برنامة 1386 و ... شواهد اين ادعا است.
3- عدم توان مديريت فوق الذکر برای مدت کوتاهی با راه اندازی تبليغات قابل پوشش است. عملکرد پوپوليستی احمدی نژاد و تمامی دستگاه های حکومتی نظير سهام عدالت، سفرهای استانی و ... دلايل رويکرد مذکور است.
4- در دراز مدت تبليغات پوپوليستی فاقد گاربرد می باشد و ادامة حکومت و حذف عرصة مطالبات معيشتی و اجتماعی مردم، نيازمند آغاز يک جنگ تمام عيار است. تغيير 180 درجه ای روند پروندة هسته ای، طرح موضوعاتی نظير هولوکاست و بکارگيری ادبيات غير متعارف در تعامل با کشورها و سازمان های بين المللی و ... نشانه های روية اتخاذ شده می باشند.
به بيا ديگر از سوی حکومت ايران غايت منظور نظام، آغاز جنگ است.
5- اين آرزو نيازمند يک "پرل هاربر" است که طرف ايرانی به ميزان لازم استعداد تامين آن را دارد.

-- زوربای یونانی ، Apr 3, 2007

دنیای بدی شده همش سیاست.......

-- مهرو ، Apr 3, 2007

به نظرم اين دامي است براي توجيه حمله احتمالي به تاسيسات هسته اي و ديگر تاسيسات زيربنايي ايران در آستانه جشن هسته اي

-- غضنفر ، Apr 4, 2007

مطمئن باشید اگرامریکا هم واردابهای ایران بشودباچنین برخوردهائی مواجه خواهدشدربطی هم به دولت وقت نخواهدداشت زیراحیثیت ومنافع ملی چیزدیگری است.

-- امیری ازتهران ، Apr 4, 2007

باسلام به نظر من در قضیه ملوانها ایران به بهترین شیوه افکار عمومی را به سمت مثبت ودر جهت منافع ملی هدایت کردسوالی که مطرح است اینکه رسانه ها از اطلاعات دقیق در دستگاه جي پي اس خودداري كردند چه بسا اين اتفاق اگر براي ايران يا كشور ي مخالف آنان رخ مي داد رسانه هاي قدر با دعوت از متخصصان و كارشناسان جي پي اس اين مساله را اثبات مي كرد.
به هر حال از تحليلهاي آقاي بهنود متشكرم

-- علی ، Apr 6, 2007

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)