«ما به یک قرارداد جامع با ایران نیازمندیم»

سعید شروینی

هنری کیسینجر، از چهر‌ه‌های بانفوذ و صاحب‌نظر در عرصه سیاست خارجی آمریکاست که هم‌اینک نیز به گفته خودش در دیدارهای مکرر و روالمندی که با جرج دبلیو بوش دارد به او در عرصه مسائل مربوط به امنیت ملی و سیاست خارجی آمریکا مشاوره می‌دهد.

کیسینجر اخیرا در آلمان بود. روزنامه "اشتوتگارتر سایتونگ" با استفاده از این فرصت، مصاحبه‌ای با او انجام داده که بخشی از سوال‌ها آن به اوضاع خاورمیانه و رابطه میان ایران و آمریکا مربوط می‌شود.

وزیر سابق امور خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی در رابطه با چشم‌انداز وضعیت عراق می‌گوید: "اینک نیز بسان دوران جنگ ویتنام سوال مطرح در میان آمریکایی‌ها این است که تو خواهان جنگی یا مخالف آن؟". کیسنیجر این سوال را بی‌معنی می‌خواند و می‌گوید: "مسئله اصلی در حال حاضر این است که خروج نیروهای‌ آمریکایی از عراق چه پیامدهایی خواهد داشت". او از این که مذاکرات اخیر آمریکا و کشورهای همسایه عراق در بغداد زیاد جدی گرفته نمی‌شود اظهار تعجب کرده و می‌افزاید: "این دیدار شروع خوبی بود که می‌تواند در تداوم خود موجب تاثیر گذاری مشارکت مثبت همسایگان بر ایجاد ثبات در عراق بشود."

کیسینجر در ادامه مصاحبه با "اشتوتگارتر سایتونگ" می‌گوید: "اگر قرار است برای ایجاد ثبات در عراق با ایران و سوریه مذاکره‌ای انجام شود، چه بهتر که این مذاکرات نه دو جانبه،‌ بلکه چند جانبه باشد". استدلال کیسنجر این است که در مذاکرات دو جانبه، معمولا هر دو طرف باید بسیار بیشتر از مذاکرات چندجانبه مواظب افکار عمومی داخلی خود و حساسیت‌ها و واکنش‌های آن باشند.

خبرنگار می‌پرسد که آیا می‌توان این مذاکرات را فرصتی برای حل چالش اساسی با ایران هم تلقی کرد؟ و کیسینجر پاسخ می‌دهد: "بدون حداقلی از پیشرفت در مذاکرات مربوط به بحران هسته‌ای ایران،‌ مذاکره‌ با این کشور بر سر ثبات و امنیت در عراق هم به نتیجه‌ای نخواهد رسید. این دو موضوع به طور مستقیم با هم پیوند خورده‌اند. در واقع،‌ آنچه که ما آمریکایی‌ها به آن نیاز داریم یک قرارداد جامع با ایران است."

خبرنگار اشتوتگارتر سایتونگ در ادامه مصاحبه به این امر اشاره می‌کند که اقدام واشنگتن در اعزام ناو هواپیمابر به خلیج فارس را نمی‌توان اقدامی در مسیر تنش‌زدایی با ایران به حساب آورد. او در همین رابطه از کیسینجر می‌پرسد که که آیا در حال حاضر سیاست جرج دبلیو بوش در مسیر درستی قرار دارد؟

مشاور سابق امنیت ملی آمریکا در پاسخ می‌گوید: "من در سال ۲۰۰۰، هوادار نامزدی جرج دبلیوبوش برای ریاست جمهوری نبودم. ولی از زمانی که کاندالیزا رایس سکان سیاست خارجی آمریکا را به دست گرفته به نظرم می‌آید که آمریکا کاملا آماده اعمال فشار بر ایران است،‌ اما با این هدف، که نهایتا هر دو طرف با هم به مذاکره بنشینند".

خبرنگار اشتوتگارتر سایتونگ سپس به رابطه چالش ایران با مسئله نزاع میان اسراییل و فلسطین اشاره می‌کند و نظر کیسینجر در باره وضعیت کنونی خاورمیانه را جویا می‌شود. وزیر خارجه سابق آمریکا در پاسخ بر ضعف دولت‌های دو طرف منازعه، یعنی دولت‌های اسراییل و فلسطین تاکید کرده و می‌گوید: "راه حل بحران کاملا مشخص و تعریف شده است و آن هم چیزی جز ایجاد دو کشور مستقل در جوار یکدیگر نیست. مشکل اصلی ولی فقدان شخصیت‌های قوی و با اقتداری است که بتوانند در هر دو سوی جبهه قراردادها را به اجرا درآورند."

سوال دیگر روزنامه آلمانی به بحث و جدال اخیر بر سر تصمیم ایالات متحده در زمینه استقرار تاسیسات شناسایی و رهگیری موشکی در لهستان و جمهوری چک مربوط می‌شود. واشنگتن می‌گوید که این تاسیسات برای مقابله با موشک‌های قاره پیمایی است که ممکن است ایران در سال‌های آتی به آنها دست یابد و به سوی آمریکا شلیک کند. از نظر مقامات مسکو اما، تاسیسات یادشده نه متوجه مهار خطرات موشکی ایران، بلکه در جهت بر هم زدن هر چه بیشتر توازن قوا در اروپا به ضرر روسیه است. شماری از کشورهای‌ اروپایی نیز بحث آمریکا در مورد خطر موشکی ایران در سال‌های آتی را اغراق‌آمیز می‌دانند و از سویی نیز این انتقاد را مطرح می‌کنند که تصمیم در مورد استقرار تاسیسات ضد موشکی درقلب اروپا مسئله‌ای جمعی است و باید در چهارچوب ناتو مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

در رابط با این بحث‌ها کیسینجر معتقد است که نگرانی و اعتراض مسکو در اصل به تصمیم واشنگتن در زمینه استقرار تاسیسات ضد موشکی در لهستان و چک مربوط نمی‌شود و بیشتر معطوف به یادآوری برخی توافقات و پرنسیپ‌هاست. به گفته مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، ناتو پس از پایان جنگ سرد قول داده بود که حیطه نفوذ خود را به شرق اروپا گسترش ندهد. اما اینک مسکو با واقعیت متفاوتی روبروست و انتقاد و اعتراضش هم در اصل بیشتر به این مسئله است.

تا آنجا که به ضرورت استقرار تاسیسات ضد موشکی در لهستان و چک مربوط می‌شود،‌ کیسینجر با گفتن این که این بحث یک سابقه ۱۵ ساله دارد تلویحا ارتباط آن با خطر موشکی ایران را نفی می‌کند او در ادامه می‌افزاید: "در حال حاضر ما نه با خطر تهدید موشکی ایران بلکه با تهدیدات دیگری مواجه‌ایم".