سکوت جهانی در برابر حمله به کنسولگری ايران در اربيل

گفتگو با منصور فرهنگ
نماينده پيشين ايران در سازمان ملل متحد

رادیو زمانه (حسين علوی): آقای دکتر فرهنگ، با توجه به اینکه سه روز از حمله به دفتر کنسولگری ایران در شهر اربیل توسط نیروهای آمریکایی می‌گذارد و دستگیری دیپلماتهای ایران، ولی واکنش‌های بین‌المللی در این مورد از جنبه‌ی حقوق بین‌الملل هنوز ناروشن هست. اساسا سازمان ملل متحد یا دیگر نهادهایی که در این ارتباط باید مداخله بکنند، چرا تاکنون واکنشی نشان نداده‌اند؟

منصور فرهنگ: این کاملا صحیح است که اقدام آمریکایی‌ها یک نقض بی‌چون‌وچرای قوانین بین‌المللی‌ست، برای اینکه هم مسکن و محل دیپلماتهای ایرانی و هم خود دیپلماتهای ایرانی از مصونیت دیپلماتیک برخوردار هستند. ولی اگر سوال بکنیم که چرا امروز نه تنها در مجامع بین‌المللی، بلکه تا آنجا که من به زبان انگلیسی می‌خوانم، حتا در روزنامه‌ها و مطبوعات در انگلستان و آمریکا برخورد با این مسئله بسیار آرام و بدون توجه به نقض قانون است؟ این را باید واقعا برگردیم به عمل خود ایران. زیرا در واقع خود ایران بود که برای اولین‌بار رفت یک سفارت خارجی را تسخیر کرد و گفت مصونیت دیپلماسی اصلا در حریم و بینش ما وجود ندارد. و این است که امروز وقتی آمریکایی‌ها عمل متقابل کرده‌اند که به همان اندازه زشت و خلاف قانون است که اقدام ایران در رابطه با آنان و هنوز هم که هنوز است از تسخیر سفارت آمریکا برای مدت ۴۴۴روز دفاع می‌کند و آن را به نفع امنیت ملی ایران قلمداد می‌کند، آمریکایی‌ها هم دقیقا همان کار را دارند می‌کنند.

آنها می‌گویند، ایران دارد امنیت ما را در عراق مورد تهدید قرار می‌دهد، بنابراین ما باید دنبال آن عنصر و عوامل باشیم که به این نوع درگیری‌ها و خشونت‌ها دامن می‌زنند. این موضع آمریکا به همان اندازه‌ای خلاف قانون و خلاف منطق است که موضع ایران در ۲۷ـ۲۶ سال گذشته و این خاطره‌ی مردم غرب از گروگانگیری که هنوز هم زنده است، در واقع این بی‌ارتباط به کم‌توجهی دنیای غرب به مسئله‌ی امروز در اربیل نیست.

رادیو زمانه: آقای فرهنگ، برخی مقامات آمریکایی مطرح می‌کنند که دفتر کنسولگری ایران در اربیل نمایندگی سیاسی نبوده و بنابراین آنها نقض حقوق بین‌الملل نکرده‌اند، یعنی در حقیقت کنسولگری ایران یا دیپلماتهای ایران را مورد تعرض قرار نداده‌اند. این تا چه حد درست است؟

منصور فرهنگ: خود مقامات کرد اعلام کرده‌اند که اینها دیپلمات بوده‌اند و با اجازه و با دعوت مقامات کرد به آن قسمت از عراق رفته بودند و حتا یکی از سخنگویان کرد این اقدام را آدم‌ربایی اعلام کرد. ولی ما از جنبه‌ی حقوقی این امر که بگذریم باید توجه داشتیم که این برای اولین‌بار است آمریکایی‌ها در برخوردشان با ایران از مرحله‌ی تهدید بالاتر رفته‌اند و بطور روشن مشغول تحریک ایران هستند. تحریکی که اگر واقعا با این نیت انجام بشود که فکر بکنند از ایران عکس‌العملی در رابطه با این تحریکات نشان داده بشود، این عکس‌العمل‌ها می‌تواند آغاز یک درگیری نظامی فاجعه‌باری باشد و آن بهانه‌ای را برای آمریکایی‌ها ایجاد بکند که حملاتی به بعضی از بخشهای صنعتی و تاسیسات هسته‌ای ایران بکنند. و این نوع اقدامات بی‌سابقه نیست! در جایی تحریک کردن یک کشور برای عکس‌العمل نشان‌دادن و استفاده از آن عکس‌العمل بعنوان یک حرکت تجاوزی که نیاز به پاسخگویی مناسب دارد.

ما امروز در تقابل میان ایران و آمریکا در چارچوب عراق با مسئله‌ی تحریک ایران روبه‌رو هستیم و در واقع سخنرانی آقای بوش در دوشب گذشته بیشتر از نظر تغییر موضع مربوط به ایران بود در عراق. چون در عراق هیچ تغییری ایجاد نشده، تنها عده‌ای سرباز بیشتر دارند به آنجا می‌فرستند. این در مورد ایران بود که آقای بوش گفت می‌خواهد رفت و آمد در مرزهای میان عراق و ایران و همینطور مرزهای میان سوریه و عراق را تنها کنترل قرار بدهد و از رفت و آمدها جلوگیری بکنند.

ما می‌دانیم که ۷۰۰ کیلومتر مرز مشترک میان ایران و عراق وجود دارد و رفت و آمد در آنجا خیلی زیاد است. اگر واقعا آمریکایی‌ها بخواهند در آنجا برای تحریک ایران دست به اقداماتی بزنند، ما مواجه با یک مشکل اساسی از نظر امنیتی هستیم، در رابطه با کشور ایران و... خب، این مهملاتی هم که احمدی‌نژاد می‌گوید در کنفرانس و اینکه کنفرانس هلوکاست در ایران درست کردند، احمدی‌نژاد بزرگترین هدیه تاریخی بوده که به دست‌راستی‌ها و ارتجاعیون اسراییلی و آمریکایی داده شده و چهره‌ای که احمدی‌نژاد از ایران ساخته کار را به آنجا کشیده که هر اقدامی علیه ایران می‌تواند از اجماع جامعه‌ی آمریکا و از اجماع کنگره آمریکا برخوردار بشود.

بنابراین ارتجاع در ایران و ارتجاع در واشنگتن تاکتیک‌های مشابه دارند که هر کدامشان فکر می‌کنند برای پیشبرد اهدافشان می‌تواند مفید باشد، ولی در ضمن این احمدی‌نژاد است که آب به آسیاب دشمن می‌ریزد.

رادیو زمانه: آقای فرهنگ، همانطور که شما اشاره کردید، نگرانی از گسترش عملیات نظامی به ایران در کنگره آمریکا هم مطرح است و مورد مناقشه مقامات وزارت خارجه و کنگره هست. آیا با استناد به قطعنامه‌‌ای که کنگره در ارتباط با حضور نظامی آمریکا در عراق قبلا تصویب کرده بود، چقدر از لحاظ حقوقی این امکان دست زدن به چنین اقداماتی برای دولت آقای بوش فراهم هست؟ اگرچه مقامات وزارت خارجه آمریکا چنین امکان و احتمالی را رد کرده‌ و گفته‌اند، اصلا هیچ برنامه‌ی نظامی برای ایران ندارند!

منصور فرهنگ: این را که همیشه می‌گویند و همیشه در دنباله‌اش می‌گویند «تاکنون» چنین برنامه و چنین هدفی وجود ندارد. اما دوساعت بعد یا دو روز بعد می‌تواند این هدف ایجاد بشود. ولی اگر اقدام نظامی آمریکا علیه ایران بدون هیچ نوع تحریک از جانب ایران بشود، این بسیار بعید است که بتواند بر مبنای قطعنامه‌ی پیشین انجام بگیرد. اما اگر آمریکایی‌ها موفق بشوند که بعضی از پاسدارانی را که در مناطق مرزی وجود دارند یا بطور کلی مامورین مسلح ایرانی که در کردستان یا در جنوب عراق از روز اول و به‌خواست عراقی‌ها بوده‌اند، اگر اینها را بتوانند به یک شکلی تحریک کنند که دست به یک اقدام خشنی علیه نیروهای آمریکایی‌ بزنند، اینها می‌توانند از این عمل استفاده بکنند و بگویند، این نوع تجاوز به آمریکا و به منافع و به حریم آمریکا بوده.

بنابراین، عکس‌العمل نشان‌دادن به این نوع تحریکات می‌تواند در چارچوب قطعنامه‌ی پیشین مورد تفسیر دولت قرار بگیرد و از آنجا که چهره‌ی ایران و از آنجا که مشکلاتی را که بیشتر بر مبنای تبلیغات و مواضع جاهلانه‌ای که در این یکی‌دوسال اخیر رهبران ایران بطور اعم و احمدی‌نژاد بطور اخص گرفته‌اند، هیچ اقدامی و هیچ اعتبار و قدرتی پشت‌اش نبوده، ولی افکار عمومی جهان‌، و خصوصا افکار عمومی آمریکا و دنیا غرب، را آماده‌ی این کرده‌اند که بگویند ایرانی‌ها منطق و گفت‌وشنود اصولی نمی‌پذیرند و تنها راه برخورد با اینها از راه زور است.

بنابراین، چنانچه ایران در برابر این تحریکات عکس‌العملی نشان بدهد، راهی برای دست‌راستی‌ها و دولت بوش ایجاد می‌کند که بتوانند قطعنامه‌ی گذشته را طوری تفسیر بکنند که به آنها اجازه‌ی حمله نظامی به ایران بدهد.

------------------------
*اين گفتگو در برنامه شنبه شب راديو زمانه صورت گرفته است