انتخابات پارلمانی عراق؛ بیم‌ها و امیدها

فرنگیس محبی

رقابت‌های انتخابات مجلس عراق، ۲۳ روز است که آغاز شده است و در این بین بعضی از شخصیت‌های سیاسی عراق ایران را متهم به دخالت در این انتخابات می‌کنند. مقا‌م‌های آمریکایی می‌گویند که ایران، حتی در گزینش نامزدهای انتخاباتی هم، اعمال نفوذ کرده است. در همین رابطه و در رابطه با آخرین وضعیت سیاسی عراق، پیش از انتخابات گفت‌وگویی با جلال خالدی خبرنگار حاضر در عراق انجام داده ایم و به بررسی مطالبات مردم و نقش ایران در این انتخابات پرداخته‌ایم:

به اطلاع‌تان برسانم که طی ۶ سال گذشته مهم‌ترین عاملی که مردم دنبال آن بودند امنیت بود اما بعد از گذشت ۷ سال از سرنگونی رژیم صدام امنیت تا حد نسبتا خوبی، شاید حدود ۷۰ درصد برقرار شد.

بر همین اساس دیگر مشکل اصلی مردم امنیت نیست بلکه در این تبلیغات انتخاباتی که در ۲۳ روز گذشته شاهد بودیم، خدمات رسانی عمده‌ترین مسأله‌ای بود که مردم دنبال آن بودند. مردم از تمامی کاندیداها و گروه‌های سیاسی خواستند که در وعده‌های خود به خدمات‌رسانی بیشتر وفا کنند تا دیگر مسائل.

در این دوره تعداد کرسی‌های پارلمانی به ۳۲۵ افزایش پیدا کرده است؛ این امر چه تغییری در ترکیب کلی پارلمان خواهد داد؟

در واقع افزایش کرسی‌ها بنا به افزایش جمعیت عراق است. در انتخابات گذشته جمعیت عراق تقریبا ۲۸ میلیون نفر بود اما این بار در آماری که البته دقیق هم نیست و تقریبی است، جمعیت کل عراق ۳۲ میلیون نفر است و بر همین اساس گروه‌های سیاسی عراقی در نظر گرفته‌اند که کرسی‌ها را افزایش دهند و اگر نه از نظر واقع بینی و از این نظر که تاثیرگذاری فیزیکی روی اوضاع عراق داشته باشد، افزایش کرسی‌ها هیچ تاثیر منفی یا مثبتی نخواهد داشت.

آقای خالدی یکی از مسائلی که این انتخابات را تحت الشعاع قرار داده است و در واقع یک شکافی در عراق ایجاد کرده، رد صلاحیت ۵۰۰ نامزد انتخاباتی هست که اکثرا سنی هستند و بسیاری از آنان به اتهام عضویت در حزب بعث در حکومت صدام حسین رد صلاحیت شدند، این امر به نظر شما چه تاثیری در روند انتخابات و رای‌ها خواهد داشت؟

بله، پیش از این مسئله به اطلاع‌تان برسانم که ۶۷۰۰ نفر کاندیدای این انتخابات بودند که از این بین تنها ۵۰۰ نفر رد صلاحیت شدند و ۶۲۰۰ نفر در این انتخابات شرکت کردند بر همین اساس می‌شود گفت که نبود ۵۰۰ نفر تاثیر بسزایی در روند سیاسی عراق داشته باشد کما این‌که این مسئله را اضافه کنم که تنها سنی‌ها نیستند که رد صلاحیت شدندٰ بلکه در بین رد صلاحیت‌ها ما شیعیان زیادی را هم دیدیم و حتی برخی شخصیت‌های برجسته‌ی کرد عراقی هم که اهمیتی به شیعه و سنی نمی‌دهند هم در این رد صلاحیت‌ها دیده شده‌اند.

مهم‌ترین عامل این رد صلاحیت‌ها حمایت آن‌ها از بعث است، چیزی که مغایر با قانون عراق محسوب می‌شود و این افراد طی مدت گذشته در مصاحبه با رسانه‌های مختلف از حزب بعث تمجید کرده‌اند و به خوبی یاد کرده‌اند. این مسئله‌ای بود که منجر به رد صلاحیت این افراد شد.

در حال حاضر ما در دولت عراق سران نظامی و سیاسی فراوانی داریم که در زمان رژیم صدام، بعثی بوده‌اند اما این افراد پس از سرنگونی صدام، رسما اعلام کردند که دیگر وابسته به آن رژیم نیستند و واقعیت عراق نوین را قبول کرده‌اند اما این ۵۰۰ نفر همچنان تاکید می‌کنند که حزب بعث مهم‌ترین حزب عراق است و این مسئله را در رسانه‌های مختلف عراقی و خارجی هم بیان کرده‌اند، و این با قانون عراق مبنی بر مجرم شناختن حزب بعث کاملا مغایرت دارد و به همین خاطر بود که آن‌ها رد صلاحیت شدند نه این‌که آنها قبلا وابسته به صدام بوده‌اند.

یعنی در واقع صالح مطلق که یکی از شخصیت‌های برجسته هم هست در حال حاضر حزب سابق بعث عراق را یکی از بهترین احزاب اعلام می‌کند؟

در رسانه‌هایی که قبل از برگزاری تبلیغات خودش حاضر بود آقای صالح مطلق چندین بار اعلام کرد که این‌بار بعثی‌ها با قدرت به میدان سیاسی عراق وارد می‌شوند، ایشان همچنین اعلام کرد که سران بعثی سران زبده‌ای هستند که باید در این دوره همچنان حضور یابند.

آقای صالح مطلق از بعثی‌ها به خوبی یاد می‌کند و هیچ‌وقت هم در نظر نگرفت که از پیشینه‌ی بعثی‌ها در کشتن مردم و در مخالفت با گروه‌های سیاسی عمده‌ی اسلامی در آن موقع عذرخواهی کند، ایشان همچنین گفت که بعثی‌ها آدم‌های خوبی بودند، این چیزی بود که در رسانه‌های مختلف شنیده می‌شد؛ حتی در شبکه‌ی تلویزیونی خودش که به نام بابلیه معروف است.

آقای خالدی از نقش دولت جمهوری اسلامی ایران در این انتخابات بگویید زیرا بعضی از نامزدهایی که در انتخابات رد صلاحیت شدند، در واقع دولت جمهوری اسلامی را بانی این امر می‌دانند که از هواداران خود از طریق احمد چلبی که عضو کمیته پاکسازی هست، نامزدهای سنی و آن‌هایی که مخالف خودشان تلقی می‌کردند را پاکسازی کردند و همین‌طور هم گفته شده است که رییس کمیته‌ی پاکسازی هم با جمهوری اسلامی ایران روابط نزدیکی دارد، این اتهامات تا چه حد درست است؟

اتهامات بین گروه‌های سیاسی عراق متوقف نشده است و همه‌ی گروه‌ها همچنان یکدیگر را به هواداری از برخی کشور‌های هم‌جوار متهم می‌کنند ما صالح مطلق، قزافرانی و برخی شخصیت‌های دیگر هستند که چلبی و حتی اعضای حزب‌الدعوه و مجلس اعلا را به هواداری از ایران متهم می‌کنند، در همین حال ما احزاب شیعه را داریم که گروه‌های سنی را به هواداری از عربستان سعودی و سوریه متهم می‌کنند.

این اتهامات برای مردم عراق تازگی ندارد، همه‌ی گروه‌های سیاسی برای رسیدن به اهداف سیاسی خودشان سعی می‌کنند از حربه‌ی اتهام رسانی به یکدیگر استفاده کنند ولی چیزی که در این بین وجود دارد؛ اهمیت ندادن مردم به این اتهامات است و مردم دیگر به این اتهامات اهمیت خاصی نمی‌دهند و به این نتیجه رسیده‌اند که اهداف سیاست مداران در این انتخابات رسیدن به اهداف خاص خودشان است.

در حال حاضر نه سنی‌ها به حرف سران سنی مبنی بر متهم کردن شیعه‌ها گوش می‌دهند و نه شیعه‌ها به حرف سران سیاسی شیعه در متهم کردن گروه‌های سیاسی گوش می‌دهند. الان مهم‌ترین دغدغه‌ی مردم خدمات رسانی و امنیت است نه میزان اتهام رسانی به یکدیگر.

چطور است که بعضی از اعضای این کمیته خودشان از اعضای مجلس هستند؟ آیا نباید اعضای کمیته پاکسازی کسانی باشند که منافع شخصی در انتخابات نداشته باشند؟

بله، این هم درست است اما مشکلی که در این بین وجود دارد، قانون هیئت پاک‌سازی به پارلمان ارجاع داده شد اما پارلمان در جلسات اخیر خودش این قانون را تصویب نکرد بر همین اساس هیئت سابق همچنان بر ادامه‌ی کار خودش ماند ولی اگر پارلمان در جلسات آخر خودش قانون هیئت پاک‌سازی را تصویب می‌کرد، این مشکلی که عراق اکنون با آن مواجه است رخ نمی‌داد.

پس به نظر شما دولت جمهوری اسلامی ایران نفوذی در این انتخابات نداشته است؟

ما از طریق کانال‌های سیاسی چیزی در خصوص دخالت ایران در این انتخابان نمی‌شنویم کما این‌که حرفی در خصوص دخالت کشور‌های عربی نمی‌شنویم اما احزاب و گروه‌های سیاسی یکدیگر را متهم می‌کنند.

ما شنیدیم که طارق هاشمی، معاون سنی رییس جمهور، صالح مطلق، یاسر آنی و برخی دیگر ایران را متهم می‌کنند که در عراق نقشی اساسی ایفا می‌کند، همین‌طور ما از مالکی و سران سیاسی مجلس اعلا شنیده‌ایم که عربستان هم نقش مهمی در انتخابات عراق ایفا می‌کند همه یکدیگر را برای رسیدن به اهداف حزبی خاص خودشان متهم می‌کنند.

نوری‌المالکی نخست‌وزیر فعلی عراق به سبب حمایت از رد صلاحیت‌ها تا حدودی حمایت گروه‌های سنی را از دست داده است، الآن موقعیت ایشان در انتخابات چگونه است؟

در واقع می‌شود گفت الآن بزرگترین گروهی که شانس موفقیت در انتخابات را دارد فهرست آقای مالکی است. آقای مالکی از پشتوانه‌ی مردمی محکمی برخوردار است و حتی از گروه‌های خود سنی است، ما از سران بیداری استان الانبار و مسیحی‌های عراق را داریم که حامی آقای مالکی هستند و شخصیت‌های برجسته‌ی حزب اسلامی اهل سنت هم همچنین.

بر همین اساس در نظرسنجی‌هایی که در عراق پدید آمده نشان می‌دهد که فهرست آقای مالکی پیش‌بینی می‌شود رده‌ی اول را کسب کند.

آیا جلال طالبانی می‌تواند آراء کافی را در مجلس برای ماندن در ریاست جمهوری بدست آورد.

در واقع مسئله‌ي ریاست جمهوری یک مسئله‌ی توافقی بین گروه‌های سیاسی هست، چنان‌چه گروه‌های سیاسی به توافق برسند که آقای طالبانی رییس جمهور آینده می‌شود، حتی اگر ایشان نتواند آرای کافی را به‌دست آورد، رییس جمهور خواهد شد.

اما الان در واقع شانس بیشتر کرد‌ها برای رسیدن به پارلمان به سه استان کرد‌نشین شمال عراق دوخته شده است، چنان‌چه کرد‌ها آرای زیادی به دست‌ آورند صددرصد می‌توانند موفق باشند.