«خروج از ان‌پی‌تی، اعلان جنگ به جامعه جهانی است»

ایرج ادیب‌زاده

کشورهای بزرگ غربی نگرانی خود را از اعلام خبر ایجاد ۱۰ مرکز جدید غنی‌سازی اورانیوم توسط جمهوری اسلامی ایران اعلام کردند. همزمان با اعلام ۱۰ مرکز جدید غنی‌سازی اورانیوم، ۲۲۶ نماینده‌ی مجلس هم در نامه‌ای خطاب به محمود احمدی‌نژاد خواستار کاهش همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شدند.

در همین زمینه با رضا تقی‌زاده، کارشناس مسائل سیاسی گفت‌وگو کرده‌ام.

البته آقای احمدی‌نژاد اعلام کرده است که ۵ محل از ۱۰ محل یاد شده تعیین شده‌اند و شاید اشاره‌ی ایشان به نوعی قبول وجود مراکز اعلام‌نشده‌ی اتمی در ایران است.

همان‌طور که شما هم گفتید، این مساله به خاطر قطعنامه‌ای است که شورای حکام علیه ایران صادر کرده و از ایران خواسته است که محل‌های اعلام‌نشده‌ی اتمی که در داخل ایران وجود دارد را اعلام کند.

نکته‌ی دیگر این که این مراکز نمی‌تواند قطعاً به انداز‌ه‌ی نطنز باشد، ولی احتمال وجود مراکز غنی‌سازی اورانیوم کوچکتری در اندازه‌های فوردو در بخش‌های دیگری از ایران وجود دارد.

شما فکر می‌کنید اعلام خبر ایجاد ۱۰ مرکز جدید غنی‌سازی اورانیوم و نامه‌ی نمایندگان مجلس واکنشی به قطعنامه‌ی اخیر شورای حکام آژانس نبوده است؟

بی‌تردید بوده است. اظهارات رئیس مجلس شورای اسلامی آقای لاریجانی و همین طور رئیس جمهور بعد از تشکیل جلسه‌ی دولت، در فاصله‌ی چند ساعت و در یک روز صورت گرفته است و این نشان می‌دهد که نظام جمهوری اسلامی ایران برای ثبات داشتن، تصمیم به عکس‌العمل مشترک گرفته و این اقدامات به صورت دستوری و هماهنگ انجام شده است.

تردیدی نیست که ایران از صدور این اعلامیه ناراضی است، ولی تلاش مشترک قوه مقننه و مجریه‌ی جمهوری اسلامی در قبال اعلامیه‌ی صادر شده، بیشتر برای پیشگیری از تصویب قطعنامه‌ی تازه‌ای در شورای امنیت است. زیرا قطعنامه‌ی کنونی شورای حکام دارای ارزش اجرایی و تنبیهی به آن صورت نیست.

ولی چون باید به شورای امنیت گزارش شود، و یقیناً پایه‌ی تصمیم‌‌گیری شورای امنیت خواهد بود، ایران نگران تصویب قطعنامه‌ی تنبیهی تازه‌ای در شورای امنیت است که این مساله با توجه به شرایط امروز اقتصادی امروز ایران، وضع را از این هم بدتر خواهد کرد.

رضا تقی‌زاده، کارشناس مسائل سیاسی معتقد است تهدید ایران برای خروج از ان‌پی‌تی بیشتر برای جلوگیری از صدور قطعنامه تنبیهی جدید است

نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، آقای محمد اسماعیل کوثری تهدید کرده است، اگر برخی کشورها به بی‌منطقی ادامه دهند، ایران حق خود می‌داند که مسأله‌ی خروج از آژانس را مورد بررسی قرار دهد. به نظر شما اگر ایران از آژانس خارج شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

در شرایط فعلی من نمی‌دانم ایران چنین امکان و چنین قصدی داشته باشد. ولی تهدیدی که آقای کوثری مطرح کرده، به نوعی تهدید به خروج از ان‌پی‌تی است.

هدف این تهدید در درجه‌ی اول ایجاد نفاق در شورای امنیت و پیشگیری از صدور قطعنامه‌ای علیه ایران است. یعنی چین و روسیه به بهانه‌ی بحرانی‌شدن قضیه از تصویب یک قطعنامه‌ی تنبیهی تازه‌ شاید علیه ایران پیشگیری کنند.

ولی همزمان اگر چنین قصدی بخواهد جنبه‌ی اجرایی پیدا کند، یقیناً عواقب بسیار شدیدی برای ایران و همین طور برای منطقه خواهد داشت.

همچنین یک کشور نمی‌تواند از یک مؤسسه‌ی بین‌المللی و یا وابسته به سازمان ملل خارج شود، ولی تعهدات آن را اجراء کند. حرف آقای کوثری غیرمستقیم این است که ما ممکن است از معاهده‌ی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شویم.

چنین تصمیمی، اعلان جنگ به جامعه‌ی جهانی است و یقیناً بلافاصله بعد از اعلام چنین تصمیمی، شورای امنیت به یک جلسه‌ی فوق‌العاده دعوت خواهد شد و در جلسه‌ی مذبور بی‌تردید قطعنامه‌ی تنبیهی تازه‌ای با تعیین تاریخ علیه ایران صادر و از ایران خواسته می‌شود به تعهدات مورد خواست شورای امنیت جامعه عمل بپوشاند. و در صورت تمرد ایران، یقیناً زمینه‌ی برخورد نظامی با ایران فراهم خواهد شد.

شما به قطعنامه‌ی احتمالی شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم‌ها و مجازات‌های تازه علیه ایران اشاره کردید. خود دولت جمهوری اسلامی هم در روزهای اخیر ۲۷درصد به واردات بنزین افزوده است. فکر می‌کنید ایران هم قطعنامه‌ی احتمالی تحریم‌ها را در چشم‌انداز خود دارد؟

تصمیم‌گیری درست است و یقیناً اقدام اولیه‌ی دولت این است که مانع از تصویب قطعنامه شود. ولی در ضمن چون خیلی امیدوار به این کار نیست، همان طور که شما اشاره کردید، مشغول آماده‌سازی زمینه برای تأمین نیازهای داخلی است، من‌جمله واردات بنزین که برای حمل و نقل شهری در اقتصاد شهر ایران دارای اهمیت فوق‌العاده است.

یکی از دلایل این اهمیت اتکای زیاد از حد حمل و نقل شهری به وسائل موتوری و خودروهای داخل شهر است. به این علت به خاطر پیشگیری ایجاد ترس در بازار و از بین بردن نگرانی‌هایی که مردم برای تأمین بنزین در این صورت پیدا خواهند کرد، اقدام به ذخیره‌سازی می‌کند.

و پرسش پایانی در مورد تغییرات عمده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. از فردا آقای یوکیا آمانو ژاپنی از مخالفان سرسخت گسترش سلاح‌های اتمی در وین جای آقای محمد البرداعی را خواهد گرفت. کسی که دو سال بعد از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی به دنیا آمده است.

فکر می‌کنید با آمدن آقای آمانو سیاست‌های آژانس در مورد کشورهای چون ایران و کره شمالی سخت‌تر شود؟

در طول پنج‌ـ شش سال گذشته مهم‌ترین برنامه و وظیفه‌ی آژانس برخورد با برنامه‌ی اتمی ایران بوده است. به این خاطر دبیرکل گذشته‌ی آژانس، آقای البرداعی موفق به دریافت جایزه‌ی صلح نوبل شد. بنابراین برخورد با ایران، برای آژانس اهمیت دارد.

ما تأثیر حضور آمانو را در طول یکهفته‌ی گذشته، یعنی در هفته‌ی پایانی خدمت آقای البرداعی در آژانس هم دیده‌ایم و نحوه‌ی برخورد او برخلاف گذشته، جدی‌تری بوده و لحن او هم به جای ابهام داشتن بسیار، روشن‌تر شده است.

البرادعی از ایران انتقادات تندی کرد و انتظار می‌رود بعد از آمدن آقای آمانو هم این روال ادامه پیدا کند و برخورد آژانس با ایران بیشتر برخوردی تکنیکی باشد تا سیاسی.

در طول چندسال گذشته به استثنای یکهفته‌ی گذشته که آقای البرداعی در قبال ایران جدی‌تر شده بود، برخورد او بیشتر جنبه‌ی سیاسی داشت و او سعی می‌کرد به نوعی به میانجی‌گری مبادرت کند و ایران را تشویق به همراهی و سازش کند که البته این سیاست به نتیجه‌ی کافی نرسید.

حالا هم انتظار این است که به دور از بازی‌های سیاسی آقای آمانو و مؤسسه‌ی وابسته به سازمان ملل که مسئول پیشگیری سلاح‌های اتمی است، برخوردش با ایران همان طور که گفتم، برخوردی جدی و فنی باشد.