پذیرش سکوت، پذیرش ستم است

ایرج ادیب‌زاده

سازمان گزارشگران بدون مرز پس از اعطای جایزه‌ی بهترین روزنامه‌نگار سال ۲۰۱۰ به عبدالرضا تاجیک، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر زندانی ایرانی، وی را نماد وضعیت امروز ایران و روزنامه‌نگاران ایرانی توصیف کرده است.

در مورد دلایل انتخاب رضا تاجیک به‌عنوان نوزدهمین برنده‌ی جایزه‌ی آزادی مطبوعات، با رضا معینی، مسئول بخش دنیای فارسی‌زبان سازمان گزارشگران بدون مرز گفت‌وگو کرده‌ام.

رضا معینی: هفت روزنامه‌نگار دیگر نامزد بودند. این جایزه تقریباً تقسیم شده بین پنج قاره البته با تفاوت‌هایی از آذربایجان تا مراکش تا چین و تا رواندا. البته این ما نیستیم که این جایزه را می‌دهیم. یک هیئت ۲۵ نفره‌ی مرکب از بسیاری از روزنامه‌نگاران سرشناس جهانی و تعدادی از معرف‌های سازمان‌ بین‌المللی نامزدها را مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع یک هیئت داوری وجود دارد و آنها این تشخیص را می‌دهند. آن‌چه برای ما اهمیت دارد این است که عبدالرضا تاجیک به نوعی می‌تواند سمبولی از وضعیت ایران باشد.

عبدالرضا تاجیک روزنامه‌نگاری حرفه‌ای است. مسئولیتی که در روزنامه‌ها داشته، مسئولیتی حساس و پر خطر بوده است و حال زندانی‌ست. در طی سال گذشته سه بار دستگیر شده است. عبدالرضا تاجیک یک زندانی‌ست که از همه‌ی حقوقش محروم شده است. متأسفانه شاید این چند واژه معرف و مشخصه‌ی روزنامه‌نگاران ایران باشد.

فکر می‌کنید جایزه‌ی گزارشگران بدون مرز بتواند تغییری در وضعیت عبدالرضا تاجیک و دیگر روزنامه‌نگاران ایرانی که در زندان هستند به‌وجود آورد؟

بدون شک. من فکر می‌کنم همان‌طور که در اطلاعیه نوشته‌ایم، پذیرش قانون سکوت، پذیرش همه‌ی ستم و همه‌ی سرکوبی است که برای همگان است. ما هیچ وقت این را نپذیرفتیم. سازمان گزارشگران بدون مرز و دیگر سازمان‌های مدافع حقوق بشر هدف‌شان شکستن این سکوت است. این سکوت باید شکسته شود.

رضا معینی، عکس از نیک آهنگ کوثر / زمانه

اگر منظور این است که همین فردا عبدالرضا تاجیک را از زندان آزاد می‌کنند، من امیدوارم. امیدوارم این عقلانیت را مسئولین جمهوری اسلامی ایران داشته باشند که بتوانند این کار را بکنند. به احترام جامعه‌ی جهانی، به احترام جایزه‌ای که برده و به احترام سرشناسان ایرانی‌، خارجی و مجموعه‌ی فرانسوی که اینجا در سالن بودند، این کار را بکند. اعتقاد ما این است که این جایزه نشان می‌دهد که افکارعمومی، افکار بین‌المللی علاقه‌مندند که روزنامه‌نگاران ما آزاد باشند و بتوانند فعالیت‌های‌شان را انجام دهند.

آیا این جایزه، یک جایزه‌ی سمبلیک است یا این که جوایزی هم دارد؟

حتما جوایز خاصی هم دارد. ما به طور رسمی اعلام کردیم و این جایزه برای کمک و این کمک ممکن است. خب ما یک سازمان مستقل هستیم و از هیچ دولت و حکومتی پول نمی‌گیریم و پولی هم به اندازه نداریم که بتوانیم جایزه بدهیم. ولی به همان شکل سمبلیک‌اش می‌تواند مهم باشد. آن‌چه برای من مهم است، بهتر است این را بگویم، این‌که طی مدت فعالیتم در سازمان گزارشگران بدون مرز، این دومین جایزه است که به ایرانی‌ها داده می‌شود. جایزه‌ی اول به آقای رضا علیجانی در سال ۲۰۰۱ اهدا شد و امساال هم به آقای عبدالرضا تاجیک.

البته یک نامزد دیگر هم از افغانستان داشتیم به نام آقای حجت‌اله مجددی که روزنامه‌نگار بسیار خوبی هستند و در زندانند. من فکر می‌کنم در همین حد که این تلاش را انجام می‌دهیم، با توجه به استقبالی که از آن می‌شود، با توجه به صحبتی که درباره‌ی آن می‌شود و با توجه به تلاشی که شما نمایندگان رسانه‌ها می‌کنید، بخشی از وظیفه‌ی این جایزه ادا شده است.

گزارشگران بدون مرز بدون رسانه‌ها، بدون خبرنگاران و بدون دوستانی که امشب در این سرمای پاریس زحمت کشیدند و به مراسم آمدند و گزارش می‌دهند معنایی ندارد. ما همه گزارشگریم و این گزارشگری برای پیشبرد جامعه‌ی دموکراتیکی است که بدون شک آینده‌ی فردای ماست.

برنده‌ی جایزه‌ی رسانه‌ها هم یک رادیو شد. خود این مسئله برای ما که در یک رسانه‌ی رادیویی کار می‌کنیم، به‌خصوص برای من، خیلی اهمیت دارد.

به نظر من هم اهمیت دارد. این یکی از رادیوهایی است که در سومالی سمبل مقاومت است. سمبل مقاومت به این معنا که با وجود این که چندین تن از اعضایش را کشته‌اند، تعداد زیادی از افرادش هم اکنون تحت فشارند و با آن که هر روز به آنها حمله می‌کنند، بازهم مقاومت می‌کند.

نکته‌ای که شاید لازم باشد که بگویم، این است که ما معمولاً چون بین خودمان صحبت می‌کنیم، مشکلات و معضلات خودمان را خیلی عمده می‌دانیم، ولی امشب دوست و همکار سومالیایی ما وقتی از مشکلات سیاسی و اجتماعی کشور خود صحبت می‌کرد، از جمله گفت که یک گروه مسلح اسلامی ۲۴ ساعته در فکر این است که چگونه صدای این رادیو را خاموش کند که تنها رادیویی است که می‌تواند در آن‌ کشور فعالیت کند. از این زاویه انتخاب این رادیو به نظر من هم خیلی اهمیت دارد.