اگر دل‌تان خواست، نرگس محمدی را بازداشت کنید!

مریم محمدی

این روزها بیشترین خبرها مربوط به قوه‏ی قضاییه و در زمینه‏ی دستگیری فعالان سیاسی، اجتماعی، مدنی، حقوق بشر، فعالان زنان و دیگر نهادهای مدنی است.

خانم نرگس محمدی از فعالان شناخته‏ شده‏ی حقوق بشر، همسر تقی رحمانی، فعال ملی‏- مذهبی و تحلیل‏گر سیاسی است. دستگیری خانم نرگس محمدی، دیشب در مقابل چشمان کودکان سه‏سال و نیمه‏ی او انجام گرفت.
در این زمینه با آقای تقی رحمانی همسر خانم محمدی و نیز خانم شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر گفت‏وگویی کرده‏ام.

نرگس محمدی

آقای تقی رحمانی که ۱۵ سال از عمر خود را در زندان به‏سر برده، در این‏باره می‏گوید:

«دیشب ساعت ده‌ونیم شب به‏نام مأموران نیروی انتظامی زنگ منزل را زدند. ما که در را باز کردیم، گفتند از سوی دادستانی آمده‏اند و حکمی به ما نشان دادند. البته آن‏چه ارائه دادند، حکم نبود بلکه یک توضیح و انشای کلی بود مبنی بر این که فرد می‏تواند وارد منزل بشود، اگر چیزی بود ضبط کند و اگر لازم شد، دستگیر کند. امضای معاون دادستان هم پای آن بود. یک گروه عملیاتی شش‌هفت نفره بودند. به‌جز یک نفر از آن‏ها که برخورد تندی می‏کرد، بقیه برخورد مؤدبانه‏ای داشتند.

اول گفتند که باید خانه را بگردیم و بعد اگر لازم شد، دستگیر می‏کنیم. نگفتند که می‏خواهند دستگیر کنند. گفتند می‏خواهند تفتیش کنند. البته خود این که اول وارد منزل فردی شوند و بعد تصمیم بگیرند که او را بازداشت کنند یا نه، جای سئوال دارد. انگار پرونده‏ی حقوقی تعریف نشده است. این توضیح برای من قابل فهم نبود.

از مسئول عملیاتی گروه هم سئوال کردم. ایشان پاسخ داد که معاون دادستان در جریان ورود گروه به خانه‏ی ما هست و اگر خودسر وارد شده باشند، آن‏ها را بازداشت خواهند کرد. دستگیری ایشان هم صددرصد با اطلاع معاون دادستانی بوده است.»

ابهامی را که آقای تقی رحمانی مطرح می‏کند، با خانم شیرین عبادی حقوقدان و رییس کانون مدافعان حقوق بشر در میان می‏گذارم. وی این‏گونه توضیح می‏دهد:

«این هم نمونه‏ی دیگری است از این که قوه‏ی قضاییه استقلال خود را از دست داده است و تبدیل به بازیچه‏ای در دست مأمورین امنیتی شده است. قاضی، نوشته و به مأمورین امنیتی اجازه داده که اگر دلتان خواست، می‏توانید نرگس محمدی را هم بازداشت کنید. در حالتی که حکم بازداشت را قاضی باید صادر کند. یک‌بار دیگر عدم استقلال قوه‏ی قضاییه متأسفانه ثابت شد.

قبلاً هم بسیاری از موکلین ما گفته بودند، همان احکامی را که پیش‏تر بازجو به ‏آن‏ها اعلام کرده بود، در دادگاه هم گرفته‏اند. من متأسفم که قضات این‏چنین بازیچه‏ی دست مأموران امنیتی شده‏اند.»

از آقای رحمانی می‏پرسم: آیا پس از جست‏وجوی منزل، وسایلی را هم با خود بردند؟ پاسخ می‌دهد:

«وسایلی را که همراه بردند، جزوات و نوشته‏های من بود. چون نرگس در خانه چیزی به آن شکل نداشت. او یک فعال حقوق بشری بود. گفتم که این‏ها وسایل من هستند. گفتند که می‏بریم و بررسی می‏کنیم. اگر اشکالی نداشت، برمی‏گردانیم و در غیر این‏صورت توقیف می‏کنیم.

مسئله‏ی مهم این است که طی یک‌سال‌ونیم گذشته و به‏خصوص سال پیش، این فشار همیشه وجود داشت. جالب این‏جاست که چند روز پیش پرونده‏ای در ارتباط با فعالیت‏های حقوق بشری برای ایشان تشکیل شد و نرگس پنج جلسه در رابطه با فعالیت‏هایش و هم‌چنین کانون مدافعان حقوق بشر بازجویی و روز آخر با کفالت آزاد شد. یعنی این که پرونده‏ی آماده‏ای داشت، ولی این که دوباره شبانه به خانه بیایند، خانه را تفتیتش کنند و ایشان را ببرند...؟!»

تقی رحمانی

بازداشت‌های شبانه

با توجه به شرایط جامعه‏ و مواضع رسمی حکومت ایران نسبت به مسائل فرهنگی، اخلاقی و حفظ حرمت زنان، چرا بازداشت‏های شبانه و نیمه‏شبانه تا این حد در مورد زنان و دختران تکرار می‏شود؟

شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر، در این‏باره می‏گوید:

«این که فردی ساعت ۱۲ شب جلوی چشمان کودکانش، با دستبند دستگیر و از منزل برده شود، این که قاضی به مأمورین امنیتی اجازه بدهد که اگر لازم شد و دلتان خواست، می‏توانید کسی را دستگیر کنید، به‌تمامی برخلاف مقررات قانون آیین دادرسی کیفری است.

من یک‌بار دیگر اعلام می‏کنم که متأسفانه دولت به قوانینی که خود وضع کرده است، احترام نمی‏گذارد. پس چگونه انتظار دارد که مردم به قانون احترام بگذارند؟ یک‏بار دیگر می‏گویم که دستگاه قضایی استقلال خود را از دست داده است. وضعیت در زمان ریاست آقای شاهرودی هرچند مناسب نبود، اما الان نامناسب‏تر هم شده است.»

شیرین عبادی

خانم عبادی در مورد علت دستگیری خانم نرگس محمدی ادامه می‌دهد:

«خیلی واضح است: خانم محمدی بارها در وزارت اطلاعات مورد بازجویی قرار گرفته بودند و به ایشان اخطار کرده بودند که با کانون مدافعان حقوق بشر همکاری نکنند و دست از فعالیت‏های حقوق بشری خودشان بردارند. در همین ارتباط هم در آذرماه سال گذشته، ایشان را از کار اخراج کردند.

در بازجویی‏های مکرر به خانم محمدی گفته بودند که در صورت ادامه‏ی فعالیت، بازداشت خواهند شد. این امر نشان می‏دهد که مأمورین امنیتی به قاضی گفته‏اند، قاضی هم دستور داده که اگر دلتان می‏خواهد، خانم محمدی را بازداشت کنید.

متأسفم برای سقوط دستگاه قضایی. می‏دانم که خانم محمدی در هرحال به‏زودی از زندان بیرون می‏آیند، اما ای‏کاش دستگاه قضایی ما این‏چنین نبود.»

برخوردهای جهان سومی

آقای رحمانی می‏گوید:

«معمولاً در کشورهای جهان سوم این نوع برخوردها با فعالان حقوق بشر باب است.
جالب است بدانید که آخرین بیانیه‏ی کانون مدافعان حقوق بشر، در محکومیت عمل دولت اسراییل در حمله به کاروان شکستن محاصره‏ی غزه بود که این اقدام را یک اقدام غیر انسانی و غیر حقوق بشری دانسته و خواستار مجازات دولت اسراییل شده بود.

منتها با توجه به این که خود من سابقه‏ای دارم و ۳۰ سال است که در کش و قوس زندان‏ها، می‏آیم و می‏روم و بسیار زندان کشیده‏ام، همیشه نرگس از من خبر می‏رساند، حال این‏بار من دارم از او به رسانه‌ها خبر می‏رسانم، به نکته‏ی جالبی رسیدم. رییس قوه‏ی قضاییه در بحث‏های تئوریک و نظری خود، می‏گفت: ما باید به دنبال این باشیم که مبانی سکولاریسم را از حقوق بشر تفکیک کنیم و سعی کنیم برای حقوق بشر، مبنای تئوریک اسلامی تدوین کنیم.

به‌نظر من، الان دوران عمل است، نه دوره‏ی حرف. اگر می‏خواهید پای‏بندی به حقوق بشر را نشان بدهید، حداقل یک‏ مثقال از آن را در حوزه‏ی عمل نشان بدهید، نه در حوزه‏ی حرف. من به‌عنوان یک مسلمان مذهبی که اعتقاد دارم اسلام با حقوق بشر هم‏خوانی دارد، فکر می‏کنم که ایشان می‏تواند با نظارت بیش‌تر، دست‏کم توجیهات حقوقی عامه‏پسندتر و قابل فهم بگذارد.

از یک‌سو، یک قاضی و یا بازپرس، به‌صورت تقریباً حقوقی، نرگس را در روز احضار کرده و بعد هم با قید کفالت آزاد کرده و گفته است که با توجه به وضع فرزندانت برخورد خواهم کرد، اما بعد می‏بینیم که شبانه، ساعت ۱۰ و نیم شب می‏ریزند توی منزل و او را بازداشت می‏کنند و می‏برند.

مگر یک قوه‏ی قضاییه نیست؟ مگر یک مسئول نیست؟ مگر یک دادستان نیست؟ این همه تضاد در موضع‏گیری‏ها یعنی چه؟!

هزینه‌ی دموکراسی

فرزندان نرگس محمدی و تقی رحمانی، سه‌سال و پنج ماهه هستند؛ یک دختر و پسر دوقلو.
وقتی از آقای رحمانی می‏پرسم که با توجه به مشکلات موجود و حضور دو کودک سه ‏سال و نیمه‏، آیا هرگز خانم محمدی به این نتیجه نرسیده بودند که فعالیت‏های خود را کاهش بدهند یا محدودتر کنند، پاسخ می‌دهد:

«این‏ها مشکلات جامعه‏ی ما است؛ مشکلاتی که پیش روی همه‌ی فعالان حقوق بشر قرار دارد. فقط برای نرگس هم نبوده، برای دیگران هم هست و خواهد بود.

باید دقت کنیم که ما همه سرنشین‌های یک کشتی هستیم. برای همه‏ی ایرانی‏ها و کسانی که درگیر این جریانات هستند، این مشکلات وجود دارد. نمی‏خواهم شعار بدهم، اما راه دمکراسی هزینه‏هایی دارد که نرگس هم دارد می‏پردازد. ضمن این‏که ما هم سال‏ها این‏ هزینه‏ها را پرداخته‏ایم و دیگران هم دارند می‏پردازند.

تصمیمی که خود ایشان گرفت و به‌نظر من هم قابل دفاع بود، این بود که می‏گفت: خون ما که از خون دیگران رنگین‏تر نیست. من به‌عنوان یک فعال حقوق بشری نمی‏توانم در مقابل ظلم‏هایی که رفته، در برابر اعدام‏ها، مرگ امثال سهراب اعرابی، مادر دل‏شکسته‏اش، مرگ ندا و... بسیاری دیگر که گمنام هستند، سکوت کنم.

در این یک سال اخیر، ما با این بچه‏های سه‌سال و نیمه خیلی عذاب کشیدیم. پارسال که دوسال و نیمه بودند. واقعاً ما هر هفته یا تلفن داشتیم یا احضار داشتیم یا تهدید داشتیم و یا منت که «دستگیرت نکرده‏ایم». حالا دستگیر هم کردند، تمام شد. منت‏شان هم تمام شد.