«مسئله‌ی اصلی در ایران، نقض حقوق بشر است»

ایرج ادیب‌زاده

نمایندگان پارلمان اروپا در بروکسل، روز سه‏‌شنبه اول ژوئن از منوچهر متکی، وزیر خارجه‏‌ی جمهوری اسلامی ایران، با در دست داشتن تصاویر ندا آقاسلطان استقبال کردند.

اما در دنیای دیپلماتیک چنین رفتاری با وزیر خارجه‏‏ و رییس دیپلماسی یک کشور را چگونه می‏توان ارزیابی کرد؟ این پرسشی است که با آقای محمدرضا حیدری، کنسول مستعفی ایران در نروژ، درمیان گذاشته‏‏‌ام:

اصولاً برای جمهوری اسلامی مهم نیست که چه اتفاقی می‏افتد و در جامعه‏‌ی بین‏المللی با آن‏ها چگونه برخورد می‏کنند. علی‏رغم اعتراض جامعه‏ی جهانی نسبت به کشتارهایی که آن‏ها در طول یک سال گذشته انجام‏ داده‏اند (تجاوز، شکنجه، زندانی کردن ایرانی‏ها در داخل ایران و بستن فضای سیاسی)، سیاست خارجی ایران فقط تکذیب می‏کند و این تنها دستورالعملی است که داشته است.

چنین برخوردهایی در سطح بین‏المللی عرف نبوده‏اند و هیچ‏گاه هیچ کشوری تحمل آن را نداشته که با وزیر خارجه‏اش یا مقامات بلندپایه‏ی کشورش که به کشور دیگری سفر می‏کند، چنین برخوردی بشود. معمولاً در این‏ موارد با انتشار بیانیه‏هایی، مطالب را به کشورهای مربوطه تذکر می‏دهند.

ولی جمهوری اسلامی چون آبرویی در سطح بین‏المللی ندارد و حرف‏هایی که زده می‏شود را تکذیب می‏کند، فکر می‏کنند با این رفت‏وآمدها می‏توانند جو داخل کشور را به این سمت ببرند که دنیای غرب و جامعه‏ی جهانی با ما همراه است و به‌نوعی روی اتفاقاتی که در ایران افتاده سرپوش بگذارند.

همان‏طور که گفتید، آقای متکی نیز بعد از نشست با کمیسیون روابط خارجی اتحادیه‏‌ی اروپا، به خبرنگاران گفت که بحث‏های باز و دوستانه‏ای با نمایندگان اروپا داشته است. فکر می‏کنید، اصولاً آمدن آقای متکی به پارلمان اروپا، به‏منظور کسب اعتباری برای دولت محمود احمدی‏نژاد بوده است؟

دقیقاً همین‏طور است. آمدن آقای متکی به این سفرهای خارجی و حتی رفت‏‌وآمدهای خود آقای احمدی‏‌نژاد به‌همین منظور است. درنظر داشته باشید که در حالی که همه‏ی کشورها در سطح معاون در اجلاس ان‏پی‏تی شرکت کرده بودند، آقای احمدی‏نژاد به‌عنوان رییس دولت کشور در این جلسه حاضر شد.

این سفرها عملاً فقط به‌خاطر این است که بگویند ما مشروعیت داریم و آن مشروعیتی را که در داخل کشور از آن‏ها سلب شده است به این شکل برای مردم داخل کشور توجیه کنند و نشان بدهند که با کشورهای غربی ارتباطاتی دارند.

صحبت‏‌هایی که در این دیدارها پشت درهای بسته صورت می‏گیرد و انتقاداتی که از آن‌ها می‏شود را وقتی پشت تریبون قرار می‏گیرند، به شکل دیگری عنوان می‏کنند و همواره اعلام می‏کنند که غرب و کشورهای غربی از آن‏ها حمایت می‏کنند.

آیا آقای متکی می‏تواند از این ملاقات و گفت‏وگوها بهره‏برداری سیاسی کند؟

اصولاً آقای متکی و سیستمی که الان بر ایران حاکم شده، این‏گونه اعمال را فقط به این منظور انجام می‏دهند که بتوانند مردم را در داخل کشور به‌نوعی توجیه کنند که ما کشور را به سمتی می‏بریم که کشورهای دیگر با ما دارای روابط دیپلماتیک هستند. هدف‏شان هم فقط خرید زمان برای رسیدن به مقاصدشان است.

الان جمهوری اسلامی با توجه به این که متوجه شده، تحریم‏ها حتمی است و خطر این مسائل را حس کرده، از طریق کشورهای درجه دو و درجه سه وارد عمل شده و آن‏ها را وارد بازی کرده است. چون تمام قدرت‏های بزرگ به این نتیجه رسیدند که ایران پایبند به مسائل بین‏المللی نیست و باید به سمتی بروند که تحریم‏‌اش کنند.

به همین جهت ایران کشورهایی مانند برزیل، ترکیه و کشورهایی که در گروه ۱۵ هستند را با توافق جدید، وارد بازی کرده تا بتواند از این طریق وقت لازم را برای اعمالی که درنظر دارد انجام بدهد، به‏دست بیاورد.

آقای آلکساندر لاگراف لامس‏دورف، عضو آلمانی فراکسیون لیبرال پارلمان اروپا، به خبرگزاری آلمان گفت که متکی تا مرز اهانت پیش رفت و گفت چیزی به‌نام سیاست خارجی اتحادیه‏ی اروپا وجود ندارد.
رییس فراکسیون سوسیال‏ دمکرات نیز در همین جلسه به آقای متکی گفته بود که وضعیت حقوق بشر در ایران قابل تحمل نیست.

فکر می‏کنید این که اتحادیه‏ی اروپا روی مسئله‏ی حقوق بشر در ایران انگشت گذاشته و اعلام کرده است که آینده‏ی معاملات تجاری اروپا با ایران به این مسئله بستگی دارد، چه تاثیری در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران خواهد گذاشت؟

جمهوری اسلامی متوجه شده است که وضعیت حقوق بشر در ایران جزو مسائل اصلی‏ای است که کشورهای غربی بعد از مسئله‏ی هسته‏ای، حتماً به آن خواهند پرداخت. در حال حاضر نیز در کنار مذاکراتی که با ایران دارند، بحث حقوق بشر را هم به میان آورده‏اند.

به‌نظر من، مسئله‏ی نقض حقوق بشر در ایران مسئله‏ی اصلی است. یعنی اگر کشورهای غربی روی مسئله‏ی حقوق بشر تاکید کنند و از این بابت روی جمهوری اسلامی فشار بیاورند، قاعدتاً مسئله‏ی هسته‏ای هم حل خواهد شد.

چرا که بروز یک حکومت دمکراتیک در ایران، جامعه‏ی جهانی را به‌سمتی خواهد برد که با ایران وارد تعامل بشوند. افراد دمکرات ایران هم هیچ‏گاه به‏دنبال ساخت سلاح هسته‏ای نیستند.

الان کشورهای غربی هم متوجه این مسئله هستند. خود ایران هم به آن واقف است و می‏داند که حتی اگر توافق‏های اخیرش با جامعه‏ی بین‏المللی به‌جایی برسد، مسئله‏ی بعدی کشورهای غربی نقض حقوق بشر خواهد بود که از همین الان هم شروع شده و دارند به ایران از این بابت فشار می‏آورند.

نمایندگان جمهوری اسلامی در سفرهای خارجی‏شان، همواره نقض حقوق بشر در ایران را تکذیب کرده‏اند. در جلساتی که من همراه‌شان بوده‏ام، همواره کشورهای غربی مسئله‏ی حقوق بشر را گوشزد می‏کردند، ولی متأسفانه صحبت دولت‏مردان ایران، چه قدیم و چه الان، این بود که وضعیت حقوق بشر در ایران درست است و هیچ مشکلی از این بابت نداریم. همیشه تاکید‏شان هم به رفت‏وآمد ایرانی‏های مقیم خارج به داخل ایران بود.

آقای حیدری، پرسش‏ پایانی‏ام در مورد وضعیت خود شماست. از زمان استعفا از کنسول‏گری جمهوری اسلامی ایران در نروژ، چه شرایطی دارید و چه فعالیتی می‏کنید؟

از زمانی که از سفارت خارج شده‏ام، با چند تن از گروه‏هایی که روی مسئله‏ی حقوق بشر تاکید دارند، همکاری می‏کنم. به کمک دوستان «کمپین سفارت سبز» را هم تشکیل داده‏ایم که برخی از دوستان‏مان در سفارت‏خانه‏های جمهوری اسلامی و همکاران دیگرمان در وزارت خارجه با ما همکاری می‏کنند و با ما در ارتباط هستند.

داریم همکاران را در جهت همراهی با مردم و هم‏صدایی با آن‌ها تشویق می‏کنیم. ما باید با هم و با مردم ایران هم‏صدا بشویم و پیام آن‏ها را به سطح دنیا برسانیم که ما خواهان تغییرات اساسی هستیم و نیاز داریم همه برای ایجاد یک ایران دمکراتیک و آزاد در کنار هم‏دیگر باشیم.