«جناح حاکم با حرکت‏های پوپولیستی رأی جمع می‌کند»

مریم محمدی

این برنامه‏ی «روی خط زمانه» را به مطالبات دفتر تحکیم وحدت از کاندیداهای انتخابات دهمین دوره‏ی ریاست جمهوری ایران اختصاص داده‏ام که بر اساس بیانیه‏ای به همین نام، روز دوشنبه، هفتم اردیبهشت‌ماه از سوی این دفتر انتشار یافته است.

در مورد مطالبات طرح شده در این بیانیه، تقاضاهای صنفی و سیاسی دانشجویان، ادامه‏ی بازداشت دانشجویان دفتر تحکیم و هم‏چنین روزه‏ی اعتراضی سیاسی که از دوشنبه، هفتم اردیبهشت در دانشگاه تهران آغاز شده، با آقای فرید هاشمی گفت‏ و گو کرده‏ام که خود از شرکت کنندگان در این اعتراض سیاسی نیز هستند.

آقای هاشمی، دفتر تحکیم در دو دوره‏‏ی قبل انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شرکت نداشت. اما، این‏بار پس از بیانیه‏ی مطالبه‏محور، بیاینه‏ی جدیدی منتشر کرده، اگر ممکن است در مورد مبنای این تصمیم توضیح بدهید؟

شورای عمومی دفتر تحکیم در نشست آبان‌ماه ۱۳۸۷، مصوبه‏ای داشت مبنی بر این‌که‌ دفتر در فرایند انتخابات ریاست جمهوری ۸۸، حضور داشته باشد و شورای مرکزی را در مورد نحوه‏ی این حضور ملزم به بررسی و تحقیق کرد.

بر این مبنا، شورای مرکزی اعلام حضور در فرایند انتخابات را در پیش گرفت و دفتر تحکیم وحدت با رویکرد مطالبه‏محوری، وارد فرایند انتخابات شد.

روند تحقیق و مطالعه‏ای که اشاره کردید، چگونه انجام گرفت؟

اعضای کمیته‏ی سیاسی دفتر تحکیم وحدت با همکاری انجمن اسلامی‏های زیرمجموعه‏ی این مجموعه، گروه‏های مختلف، کارشناسان سیاسی و همین‏طور کمیسیون‏های مختلف عضو اتحادیه شروع به تحقیق کردند و در اسفند‌ماه، بیاینه‏ای را همراه با چهار ضمیمه منتشر کردند.

این چهار ضمیمه، شامل نقد اصلاح‏طلبان و دلایل شکست اصلاحات، نقد تحریم سال ۸۴ که توسط این اتحادیه اتخاذ شد، شرایط امروز کشور و راه‏کاری که این مجموعه برای انتخابات ریاست جمهوری در پیش گرفته است.

در بیانیه‏ی اسفند‌ماه، حداقلی از مطالبات‏مان را ارائه کردیم و وعده دادیم که مطالبات نهایی، حداکثر، تا اوایل اردیبهشت ماه منتشر خواهد شد. هفتم اردیبهشت‌ماه، دفتر تحکیم وحدت مطالبات نهایی اتحادیه را منتشر کرد.

این مطالبات، به طور کلی، چه راستاهایی دارند؟

این مطالبات دو دسته را شامل می‏شوند؛ یکی مطالبات کلان اجتماعی فرهنگی و دسته‏ی دیگر هم مطالبات دانشجویی هستند. مطالبات دانشجویی، شامل حق تحصیل، وضعیت زنان و دختران دانشجو، اساتید دگراندیش و حق تدریس و پژوهش، آکادمی آزاد و استقلال دانشگاه می‏شوند.

مطالبات کلان اجتماعی سیاسی هم شامل حقوق بشر، سیاست داخلی، سیاست خارجی، جنبش‏های اجتماعی، زنان، قومیت‏ها، کارگران، معلمان و… در این بیانیه‏ی چهارده صفحه‏ای آمده است.

دفتر تحکیم سازمانی دانشجویی است و حتا با سازمان ادوار تحکیم که خود را یک سازمان سیاسی می‏داند، تفاوت دارد. اما چگونه است که مطالبات کلان اجتماعی که عموماً، تقاضاهای معین سیاسی را شامل می‏شود، از جانب دفتر تحکیم عنوان می‏شود؟

دفتر تحکیم وحدت، یک سازمان دانشجویی سیاسی اجتماعی است. حزب سیاسی نیست، به این معنا که دنبال قدرت نیست، ولی خود را یک جنبش اجتماعی می‏داند و سعی در تأثیر‌گذاری در فرایند‏های قدرت و تصمیم‏گیری‏ها و تصمیم‏سازی‏های قدرت دارد.

دفتر تحکیم وحدت، به عنوان بخشی از جنبش دانشجویی ایران، به مثابه‏ی شاغول، هماهنگ‏کننده و میزان جنبش‏های اجتماعی کشور، شامل جنبش‏های زنان، کارگران، معلمان و اقوام عمل می‏کند و سعی می‏کند ارتباط‏دهنده‏ی این جنبش‏ها با یک‏دیگر نیز باشد.

از این نظر است که این دفتر به خود اجازه می‏دهد که علاوه بر مطالباتی که فقط در سطح دانشگاه مطرح است، خواهان مطالبات کلان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هم باشد.

فرید هاشمی

اگر دفتر تحکیم وحدت یک سازمان اجتماعی، سیاسی، فرهنگی است، نیاز به سازمانی صرفاً صنفی برای پی‏گیری مسایل دانشجویان که خود همان‏ها در حوزه‏ی دمکراتیک ارزش ایجاد می‏کنند، ندارد؟

دفتر تحکیم وحدت به دلیل نبودن فضای فعالیت در کشور و این‌که تنها گروه‏ها و دانشجویان معترض به فضای فعلی، اجازه‏‏‏‏ی شرکت در مجموعه‏ی این تشکیلات را پیدا می‏‏کنند، این اجازه را پیدا کرده که بتواند سخن‏گوی مطالبات بسیاری از سوی جنبش‏های اجتماعی ایران و جنبش‏های دانشجویی باشد.

وگرنه همان‏طور که گفتید، اگر ما در یک بستر توسعه‏یافته‏ی سیاسی بودیم، آن‏ وقت دفتر تحکیم وحدت صرفاً، به مطالبات صنفی خود می‏پرداخت.

در ارتباط با انتخابات فعلی؛ بیانیه‏ی مطالبه‏محور که به امضای دفتر تحکیم هم رسیده است، بر همین اساس که مطالبه، محور شرکت انتخاباتی شده است و نه شخص، تدوین شده است. اما در نهایت، مطالبه تبلور خود را در وعده‏ها و برنامه‏های انتخاباتی یک فرد می‏یابد. آیا دفتر تحکیم وحدت هنوز به آنجا نرسیده که تشخیص بدهد، مطالبات اعلام شده‏اش، نزد کدام ‏یک از کاندیداهای انتخاباتی، امکان تحقق بیشتری دارد؟

مطالبات ما تازه منتشر شده است. این مطالبات به کاندیداهای اصلاح‏طلب ارائه می‏شود. در نهایت ما این مطالبات را از کاندیداهای اصلاح‏طلب ریاست جمهوری می‏خواهیم و به میزانی که آن‏ها برآورده کردن این مطالبات را تقبل کنند، ما هم به همان میزان به آن کاندیدا نمره می‏دهیم و در نهایت تصمیم می‏گیریم از کدام یک از آنان حمایت کنیم.

برعکس احزاب که بدون واسطه و صرفاً همین‏جوری از کاندیدایی حمایت می‏کنند، ما بر اساس مطالبات‏مان وارد فرایند انتخابات شدیم. این مطالبات را در اختیار کاندیداها قرار می‏دهیم، به میزانی که این کاندیداها برآورده کردن آن‏ها را تقبل می‏کنند و راهکار و تضمین ارائه می‏کنند و بر اساس احتمالاتی که خود ما هم می‏دهیم، مشخص می‏کنیم آن کاندیدا چه میزان امکان برآورده‏سازی این مطالبات را دارد.

گذشته از بیانیه‏ی انتخاباتی، یک‌شنبه، ششم اردیبهشت‌ماه، هم شما بیانیه‏ای در اعتراض به ادامه‏ی بازداشت دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت، انتشار دادید. در مورد آن بیانیه هم اگر ممکن است توضیحاتی بدهید.

نزدیک به هشتاد روز از بازداشت سری اول دانشجویان دانشگاه امیرکبیر؛ حسین ترکاشوند، کوروش دانشیار و مجید توکلی می‏گذرد. خوشبختانه، آقای اسماعیل سلمان‏پور روز یک‌شنبه، ساعت سه بعد از نیمه شب، آزاد شد. ایشان دوازده کیلو وزن کم کرده و به خاطر این که وضع جسمی ایشان مطلوب نبوده، آزاد شده است.

گفته می‏شود که لکنت زبان دارد و وضع روحی و جسمی وی اصلاً مطلوب نیست و اگر در زندان می‏ماند، حتا احتمال اتفاقات ناگوار نیز وجود داشت. ما هم‏چنان برای دیگر دانشجویان دربند، ابراز نگرانی می‏کنیم. حسین ترکاشوند، کوروش دانشیار و مجید توکلی، روز چهاردهم بهمن‌ماه دستگیر شدند.

بعد از آن، دوستان‏مان در دفتر تحکیم وحدت و انجمن اسلامی امیرکبیر، مجدداً در روز ششم اسفند‌ماه بازداشت شدند؛ عباس حکیم‏زاده، مهدی مشایخی، نریمان مصطفوی، احمد قصابان و این بازداشت‏ها تا امروز هم ادامه پیدا کرده است. آقای محمد پورعبدالله، از فعالان دانشجوی چپ و خانم شبنم مددزاده، از اعضای انجمن اسلامی دانشگاه تربیت معلم هم بازداشت شده‏اند.

اصلاً، این یک اتفاق غیرمترقبه است. این میزان بازداشت موقت سابقه نداشته است. آن‏هم این‌گونه که به تعدادی از این دانشجویان اجازه‏ی ملاقات هم نداده‏اند. از جمله، به آقای حکیم‏زاده، دبیر سیاسی دفتر تحکیم، اجازه‏ی زنگ زدن به منزل را هم نداده‏اند.

به نظر شما، چرا این سخت‏گیری‏هایی که می‏گویید تا حدی هم بی‏‏سابقه است، صورت گرفته است؟ در حالی که انعکاس خوبی ندارد و در انتخابات حکومتی هم تأثیر می‏گذارد؟

این سخت‏گیری‏ها را در مورد دانشجویان اقوام داشتیم و در مورد کردها و ترک‏ها چنین سخت‏گیری‏هایی بوده است. ولی در تهران، کاملاً بی‏سابقه است. آن‏هم در فضای انتخاباتی. معمولاً در فضای انتخاباتی از چند ماه پیش از انتخابات، فضا را مقداری باز می‏گذاشتند که مردم را برای مشارکت در فرایند انتخابات تشویق کنند.

ولی در این دوره، شاهد این روند هم نیستیم و هم‏چنان دانشجویان را بازداشت می‏کنند، فعالین زنان بازداشت می‏شوند. اساساً، جلوی فضای انتخاباتی را گرفته‏اند و بیشتر به نظر می‏رسد، این بار بیش از هرچیزی می‏خواهند که ما در فرایند انتخابات، مشارکت معکوس داشته باشیم.

فکر نمی‏کنید، به این علت باشد که تصور می‏کنند اگر جامعه‏ی دانشجویی در انتخابات فعال باشد، در هر حال ممکن است به جناح حاکم رأی ندهد؟

احتمالاً. تحلیل خود ما هم همین است. تحلیل ما این است که روند و سمت و سو به همین صورت است و در حال حاضر، به جای این‌که فضا به سوی باز شدن برود، با حرکت‏های پوپولیستی در حال رأی جمع کردن هستند.

آقای احمدی‏نژاد با پخش کردن پرتقال و سیب‏زمینی و دادن پول به مردم، به خصوص در شهرهای کوچک، سعی می‏کند دل آن‏ها را به ‏دست بیاورد. مسلم است که اگر دانشگاه فعال باشد و تصمیم به مشارکت در فرایند انتخابات بگیرد، در نهایت رویکرد اصلاح‏طلبانه دارد و دمکراسی و چشم‏اندار حقوق بشر را در دستور کار خود دارد.

در این بیانیه، به این مسأله اشاره کرده‏اید که آقای رییس جمهور به حبس خانم رکسانا صابری توجه نشان داده است و این را مطرح کرده‏اید که چگونه است که به بازداشت طولانی دانشجویان توجه نمی‏شود. آیا به‏جز از طریق نامه‏ی سرگشاده، این مسأله را با رییس جمهور مطرح می‏کنید؟

نامه‏ی سرگشاده‏ای توسط خانواده‏ی دانشجویان سیاسی دربند، خطاب به آقای رییس جمهور نوشته شده که «‌آقای رییس جمهور، چرا شما برای ایرانیان دو ملیتی، به حق (دقیقاً، به حق) خواستار رعایت حقوق شهروندی‏شان می‏شوید. ولی در مورد دانشجویان تک ملیتی که دانشجوی همین آب و خاکند، تبعه‏ی همین مملکت‏ هستند، این رویکرد را ندارید و چرا احقاق حقوق آن‏ها را درخواست نمی‏کنید. چرا آن‏ها هم‏چنان در انفرادی به‏سر می‏برند.»

زندان انفرادی، از لحاظ قانونی ممنوع است و قانون فقط در شرایط خاصی اجازه‏ی چنین چیزی را داده است. در حالی که دانشجویان، بعضاً پنجاه تا شصت روز و گاهی بیشتر در انفرادی هستند.

این روزه‏ی سیاسی از کی و چطور برگزار شده است؟

دانشجویان انجمن‏های اسلامی دانشگاه‏های تهران، طی بیانیه‏ای، فعالین دانشجویی و اعضای خود را به برگزاری مراسم روزه‏ی سیاسی نمادین، برای احقاق حقوق دانشجویان، دعوت کردند. روز اول این روزه‏ی سیاسی، در دانشگاه تهران، با حضور اعضای انجمن‏های اسلامی دانشگاه‏های تهران، وسط دانشگاه‌، روبه‌روی مسجد، در حال برگزاری است.

ما امیدواریم، صدای اعتراض‏مان به گوش نهادهای مسئول برسد و این اتفاق باعث شود که آن‏ها هم جدی‏تر بگیرند و آزادی بچه‏ها را برای ما به ارمغان بیاورند. ما واقعاً برای بچه‏ها، بسیار بسیار نگران هستیم.

این مراسم با حضور دانشجویان دانشگاه تهران و خانواده‏هاست؟

این مراسم اعلان عمومی نشده است. خانواده‏ها نیستند، دانشجویان عادی نیستند. صرفاً، اعضای تشکیلاتی انجمن‏های اسلامی دانشگاه تهران که زیرمجموعه‏ی دفتر تحکیم وحدت هستند، در این مراسم شرکت کرده‏اند.

این مراسم از دوشنبه شروع شده؟ چگونه ادامه خواهد یافت؟

دوشنبه، روز اول روزه‏ی سیاسی بود. دانشجویان روزه‏دار این‏جا حاضر شده‏اند. از ساعت چهار به سخنرانی و شعار دادن می‏پردازند و خواستار آزادی دانشجویان می‏شوند. بعد از افطار می‏‏روند. سه‌شنبه هم هرکدام از این انجمن‏ها در دانشگاه‏های خودشان این مراسم را برگزار می‏کنند.

روز سوم مراسم روزه‏ی سیاسی ما با سال‏گرد شهادت پدر مسعود دهقان، از دانشجویان بازداشتی امیرکبیر هم‏زمان است که به خاطر اعتراض به دفن شهدا در دانشگاه، ایشان که فرزند شهید است، بازداشت شده‏ است.

به همین مناسبت، می‏خواهیم روز سوم مراسم را در منزل آقای مسعود دهقان، با حضور شخصیت‏های سیاسی، گروه‏ها و احزاب سیاسی اصلاح‏طلب، برگزار کنیم تا نشان بدهیم که در دفاع از حقوق بشر، کنار هم و متحد هستیم.