Jun 2010

باز یک جای کار می‌لنگد

امیر محمد بهرامی‌نوا: سینمای ایران پر است از متنها و حاشیه‌های گوناگونی که هر کدامشان ممکن است فقط در ایران اتفاق بیفتد. «همه چیزمان باید به همه چیزمان بیاید»؛ به‌خصوص حالا که سکان این کشتی تقریبا به گل نشسته یک سال است دست یک تیم جدید است، که اگر قبلی‌ها این کشتی را به گل نشانده‌اند، این آقایان ظاهرا به تخته‌پاره‌های کشتی هم رحم نمی‌کنند.

از کوچک جنگلی تا فتح خرمشهر

مهدی عبدالله‌زاده: آبشخور اصلی سینمای مسعود جعفری جوزانی در دهه‌ی شصت، تاریخ معاصر ایران، ادبیات شبانی و فرهنگ عامه بود. فیلم‌هایی چون «در مسیر تندباد» و «شیر سنگی» به عنوان پروژه‌هایی سنگین و پرهزینه و به شدت حرفه‌ای با فاصله‌ای بسیار زیاد از سینمای سیاسی و ایدئولوژی‌زده‌ی دهه‌ی شصت، حکم یک استثناء را داشتند و به همین دلیل به بخشی از ماندگارترین آثار آن دوران بدل شدند.

چهارده کیلومتر تا اروپا

نادر افراسیابی: آفریقا، این قاره‌ی فقیر با اروپای ثروتمند چقدر فاصله دارد؟ چه مسافتی انسان آفریقایی را از رفاه و آسایشی که انسان اروپایی از آن برخوردار است جدا می‌کند. چهارده کیلومتر و فقط چهارده کیلومتر آفریقا را از اروپا جدا می‌کند. چهارده کیلومتری که جاده‌ی جیبرال‌تار نام دارد و عبور از آن در دشوارترین شرایط موضوع مستند داستانی است که با نام «چهارده کیلومتر» در سینماهای بعضی از کشورهای اروپایی مانند هلند و آلمان اکران شده است.

نمره اخلاق صفر

مهدی عبدالله زاده: در شرایطی که فیلم‌نامه‌نویسی در کشور پس از چند دهه، همچنان مهم‌ترین نقطه ضعف سینما و تلویزیون ایران به شمار می‌آید، تلاش‌های این چنین برای جبران کمبودها و ایجاد جذابیت‌های ناصواب، زیان‌های فرهنگی بسیاری را به دنبال دارد که به نظرم با هیچ منطقی توجی‌پذیر نیست. «باغ شیشه‌ای» با همه‌ی چهره‌های محبوبش، به یک باغ بی‌روح می‌ماند که هیچ نشانی از طراوت آثار گرم و گیرای گذشته‌ی دو «مهران» طناز ندارد.

عاشقانه‌ای در نقد یک جامعه‌ی بی‌عشق

مسعود نوبخت: طلا و مس بی‌شک بهترین فیلم امسال و یکی از بهترین تصاویر اجتماعی چند سال اخیر سینمای ایران است. دلایل این نگاه شاید به این نکته بیشتر باز گردد که در سینمای بی‌محتوا و خنثی ایران در حال حاضر، فیلمی که الفبای ابتدایی سینما را رعایت کند، موضوع درستی داشته باشد و آن را درست پرداخت کند، وادا و ادعای دهان پرکن نداشته باشد اگر نگوییم اصلا وجود ندارد، ولی قطعاً بسیار نایاب است.

نقاش لحظه‌های اثیری

ایرج ادیب‌زاده: فیلم مستند «ایران درودی، نقاش لحظه‌های اثیری»، پس از نمایش در استکهلم، تورنتو و لندن، اینک با حضور ایران درودی نقاش شناخته‌شده‌ی معاصر ایران و بهمن مقصودلو تهیه‌کننده، کارگردان و نویسنده در پاریس به نمایش درمی‌آید. بهمن مقصودلو، سینماگر و تهیه‌کننده‌ی این مستند، ایران درودی را یکی از نقاشان مهم و ارزنده‌ی ایران توصیف می‌کند. بهمن مقصودلو، تهیه‌کننده‌ی شماری از آثار سینمایی جهان، ازجمله «هفت مستخدم» با حضور آنتونی‌‌کویین بوده است.

ایران: صداهای ناشنیده

پانته‌آ بهرامی: اهل شیراز است و هنوز پا به جهان هستی نگذاشته بود که به همراه مادرش درحالیکه ۵ ماهه او را آبستن بود زندان دوران شاه را تجربه کرد. او جستجو برای هویت گمشده، هویتی که در سی سال اخیر در تاروپود جامعه وجود داشته ولی ازسوی حاکمان نادیده گرفته می‌شده را به تصویر کشیده، هویت سکولار در ایران. داود گرامی‌فرد با فیلم مستند «ایران: صداهای ناشنیده» در جشنواره فیلم دیده‌بان حقوق بشر چندی پیش در نیویورک شرکت داشت.

فخر تلویزیون ایران

مجتبی غفار آذری: این هفته آخرین قسمت سریال معظم «در چشم باد» ساخته‌ی مسعود جعفری جوزانی از تلویزیون ایران پخش می‌شود. تماشاگران پیگیر تلویزیون با دیدن «در چشم باد» به یاد سریال‌های تاریخی و پرحجم اما دراماتیک تلویزیون در دهه‌ی شصت و هفتاد افتادند که به لحاظ قصه‌گویی تماشاگر را با فضایی دیگرگون آشنا کرد. سریال «در چشم باد» نشان داد که می‌شود هنوز کورسوی امیدی به فرهنگ و هنر این سرزمین داشت.

«ندا»، اپرایی برای جنبش سبز

ترجمه‌ی ونداد زمانی: نادر مشایخی آهنگ‌ساز ایرانی ساکن وین در تازه‌ترین اثرش، اپرای «ندا»، با ظرافت تمام منظومه‌ی «هفت پیکر» اثر نظامی گنجوی شاعر اواخر قرن ششم هجری شمسی را با واقعه‌ی تراژیک کشته شدن ندا آقا سلطان در بحبوحه‌ی تظاهرات گسترده‌ی مردم ایران تلفیق کرده‌است. سیاسی بودن آشکار اپرای جدید این هنرمند نکته بارزی است که آقای مشایخی اصراری برای پنهان کردن آن ندارد.

جابه‌جایی حقیقت

علی چکاو: چندی قبل در پی اعلام خبر انتقال جشنواره‌ی سینما حقیقت از تهران به اصفهان، موج قابل توجهی از اعتراضات به این تصمیم غیرکارشناسی به راه افتاده است. شفیع آقامحمدیان، مدیر عامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، طی مصاحبه‌ای اعلام کرده تاکنون مذاکراتی با استاندار اصفهان، مبنی بر برگزاری این جشنواره در استان اصفهان صورت گرفته، که نتایج آن نیز رضایت‌بخش بوده و تنها یک سری هماهنگی‌های جزئی باقی مانده است.

گفت‌وگو در ورای واقعیت

پانته‌آ بهرامی: عکس‌ها، موضوع هویت و گفتگو میان فرهنگ‌های مختلف بخشی از جذابیت نمایشگاه «گفت‌و‌گو در ورای واقعیت» است که برای اولین بار در نیویورک گشایش یافت. این نمایشگاه تا روز ۲۱ آگوست برای علاقه‌مندان درمرکز فرهنگی زورا اسپیس برپا خواهد بود. شهر آسمانخراش‌ها پر است از گالری‌های رنگارنگ، اما ویژگی این نمایشگاه در آن نهفته که هم صاحب گالری، زهره شایسته و هم طراح نمایشگاه ناهید حقیقت هر دو از زنان هنرمند ایرانی هستند.

هنر یعنی سکوت

میترا داودی: تخصص ماریانا آبراموویچ، هنرمند اهل یوگوسلاوی در واقع «اکشن آرت» است؛ تلفیقی از هنرهای تجسمی و هنرهای نمایشی. ولی این بار این هنرمند جنجال‌برانگیز تصمیم گرفته به مدت یک ماه، روزی هشت ساعت در موزه‌ی هنرهای مدرن نیویورک پشت یک میز ساده‌ی چوبی بنشیند و سکوت کند. بازدیدکنندگان از موزه می‌توانند مقابل او، پشت همان میز بنشینند و در مرکز سرمایه‌داری جهانی، در شهری که پر از غوغا و هیاهوست، سکوت کنند.

عمق میدان وضوح

علی چکاو: مریم زندی، چهره‌ی نام آشنای عکاسی ایران، که هم‌اکنون دبیر انجمن ملی عکاسان ایران است، طی سال‌ها فعالیت بی‌وقفه درعرصه‌ی عکاسی، آثار ارزنده‌ای از خود به جای گذاشته است. حاصل تلاش‌های مریم زندی در قلمرو هنر عکاسی، برگزاری نمایشگاه‌های متعدد و انتشار چند عنوان کتاب‌ عکس بود. معروف‌ترین کتابی که از مریم زندنی منتشر شده، مجموعه‌های سیمای هنرمندان این مرزوبوم است که استقبال و موفقیت چشمگیری به همراه داشت.

اگر پنج مرد عاشق تو باشند

راخل، خدمتکار یک خانواده‌ی مرفه شیلیایی یک زن خوش اخلاق و نمونه نیست. او زنی است اخمو و افسرده که حتی وظایف روزانه‌اش را به درستی انجام نمی‌دهد. آقای خانه تصمیم می‌گیرد یک خدمتکار دیگر استخدام کند. اما راخل نمی‌تواند کسی را در کنار خود تحمل کند. برای همین شروع می‌کند به دسیسه‌چینی و با ترفندهایی تلاش می‌کند کار رقیب را بسازد. گزارش نادر افراسیابی را بخوانید از یک هفته با سینما در غرب.

نمایشگاه «موج سبز» در رم

شکوفه منتظری: همزمان با سالگرد دهمین انتخابات پرجنجال ریاست جمهوری در ایران، نمایشگاه عکسی از آثار برخی از عکاس‌های خبری ایران در رم برگزار شده است. این نمایشگاه که «موج سبز» نام دارد، در حقیقت مروری بر اتفاق‌های سال گذشته‌ی ایران است. برگزارکننده‌ی این نمایشگاه، مؤسسه‌ی «آزیاتیکا فیلم مدیاآله» است. در این زمینه با رضا گنجی، عکاس ایرانی مقیم ایتالیا، هماهنگ‌کننده‌ و مسئول اجرایی این پروژه گفت‌وگو کرده‌ام.

تحمیق تماشاگر با عناصر فیلمفارسی

مسعود نوبخت: حالا دیگر بعد از دیدن چند فیلم از آرش معیریان می‌شود با قاطعیت بیشتری به این نتیجه رسید که این استاد سابق دانشگاه و «فیلمفارسی‌ساز» فعلی در سیر حرکت فیلم‌سازی‌اش راه را کاملاً به خطا رفته است. یک بار برای همیشه بهتر است تکلیف این مسئله را با معیریان و سایر فیلمفارسی‌سازهای دهه هشتادی روشن کنیم که صرفاً این شکل فیلم ساختن نه تنها برای مردم نیست که ادای برای مردم ساختن است.

شیرین نشاط ، شاعر زیبایی و آزادی

فروغ.ن.تمیمی: فیلم سینمایی «زنان بدون مردان» براساس مجموعه داستان‌های کوتاهی به همین نام اثر شهرنوش پارسی‌پور نویسنده صاحب نام ایرانی است که در اوایل دهه نود در ایران منتشر و بلافاصله ممنوع شد. این فیلم هم سال گذشته جایزه بهترین کارگردانی، شیر نقره‌ای فستیوال ونیز را از آن خود کرد. پرداخت سینمایی شیرین نشاط از کتاب پارسی‌پور با تغییراتی در روایت او انجام گرفته است. خانم نشاط در دهه نود با کارهای عکاسی‌اش به نام «زنان الله» مشهور شد.

کند و کاو در هنر بیضایی

شادی علیزاده: سمینار بیضائی در دانشگاه یو.سی.ال فرصت مجددی بود برای یادآوری ارزش‌های بلامنازع کار استادی که نزدیک به پنج دهه آثار درخشانی را بر روی صحنه تئاتر اجرا کرده، به فیلم برگردانده یا تنها توانسته بر صفحه کاغذ ثبت کند به امید آن که روزی فیلم‌نامه‌ها و نمایش‌نامه‌هایش این فرصت را بیابند تا فیلم شوند یا بر صحنه بیایند. سمینار بیضائی به شکل مفصل (هشت ساعت) برگزار شد، اما کماکان کاستی‌هایی داشت که به چشم می‌آمد.

خس و خاشاک سینمایی در سالگرد انتخابات

امیر رسولی: یکی از خبرگزاری‌های زنجیره‌ای طرفدار حکومت اعلام کرد که در شهریور یا مهر ماه ِ امسال فیلم سینمایی «اینجا غبار روشن است» تولید خواهد شد. موضوع این فیلم، تظاهرات اعتراض‌آمیز و گسترده‌ی مردم ایران به نتایج انتخابات دهمین دوره‌ی ریاست جمهوری است که در این فیلم به شکلی دگرگونه و بر این اساس که کشورهای غربی در شکل‌گیری تظاهرات نقش داشتند جلوه داده می‌شود.

آیا کالیگولا حرف بدی زده است؟

علی چکاو: جا دارد از خودم بپرسم چرا این بار ممیزان سراغ نمایش کالیگولا را گرفته‌اند. آیا کالیگولا حرف بدی زده است؟ همایون غنی زاده به کسی بد نگاه کرده است؟ آیا آلبر کامو قصد توهین داشته؟ یا همگی هدف توطئه در سر دارند؟ مشکل اصلی که در نمایش کالیگولا از منظر کارشناسان باید اصلاح شود به کار بردن کلمه‌ی «عدالت» است. آنها انتظار دارند هیچ کجای این نمایش کلمه‌ی عدالت و یا کلمات مرتبط با عدالت به‌کار برده نشود.