«دنبال کردن روش کره برای ایران، هم مثبت و هم منفی»

نیک‌آهنگ کوثر

هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه در مسکو با رییس جمهوری روسیه و وزیر خارجه این کشور بر سر مسائل هسته‌ای ایران دیدار و گفت و گو کرد اما نتوانست بر سر گزیبه تحریم ایران به نتیجه دلخواه واشینگتن دست یابد. روس‌ها مایل نیستند تحریم‌ها علیه ایران مطرح شود، اما اگر تهران به توافق‌های اجلاس اخیر ۵+۱ در ژنو پشت کند، مسکو مجبور خواهد بود خود پیشقدم شود.

مجموعه روابط ایران با روسیه در رده‌های مختلف هسته‌ای و نظامی باعث شده کار آمریکا در اعمال فشار بر روی ایران اندکی سخت شود. آمریکا هم‌چنین مجبور خواهد بود با چین هم برای مهار برنامه هسته‌ای ایران کنار بیاید. در همین رابطه، با دکتر مهرزاد بروجردی، استاد علوم سیاسی دانشگاه سیراکیوز آمریکا و تحلیل‌گر سیاسی گفت و گو کرده‌ام:

فکر می‌کنم که هر دو کشور آمریکا و روسیه برای متوقف کردن غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران دچار مشکل هستند. رابطه این دو در دوران آقای بوش به خاطر مسأله سپر موشکی در لهستان و جمهوری چک دچار بحران شده بود، اما با آمدن آقای اوباما و موضع نرم‌تری که مقابل روسیه گرفته‌اند، این طرح منتفی شد.

آمریکا در مقابل از روسیه انتظار داشت که انعطاف بیشتری در قبال تحریم علیه ایران از خود نشان دهد، که صحبت‌های آقای لاوروف که نه تهدید و نه تحریم کارآمد نخواهد بود، آب سردی را روی آمریکا ریخت.

با توجه به این‌که ایران هم مواقفت کرده که غنی‌سازی در خارج از مرزهایش، در روسیه صورت بگیرد، بنابرین منطقی نیست که روسیه موضع سختی در قبال ایران بگیرد. بنابراین شاید رایزنی‌هایی که خانم کلینتون در مسکو انجام داده اند، بیشتر در این رابطه بوده که آمریکا از روسیه کمک بخواهد یک برنامه دومی را داشته باشد که اگر مداکرات با ایران به نتیجه نرسد، بشود کار دیگری را انجام دهد یا نه.

آمریکا همیشه این مسأله را طرح کرده که گزینه نظامی را علیه ایران از روی میز برنداشته است، اما آیا اعطای جایزه نوبل صلح به باراک اوباما، موقعیت آمریکا را در این باره سخت‌تر می‌کند؟

بله، کاملاً! من فکر می‌کنم که دولت‌مردان ایران از این نتیجه که آقای اوباما جایزه صلح نوبل را برده‌اند ناراضی نباشند، چون این مسأله گزینه نظامی را زیر سؤل خواهد برد، اما با توجه به علائم موجود، گزینه نظامی از طرف آمریکا جدی نیست.

اما به هر حال، همانطور که همیشه دیده‌ایم، جمهوری اسلامی همیشه در شرایط سخت از شانس‌های عجیب و غریبی برخوردار می‌شود که به کمک‌اش می آید، و فکر می‌کنم که جایزه نوبل هم یکی از نمونه‌های این شانس‌هاست.

دکتر مهرزاد بروجردی

یکی از مسائل مهم برای آمریکا این است که روس‌ها به ایران‌ موشک‌ها و فن‌آوری موشکی اس-۳۰۰ را نفروشند تا به هر حال آمریکا دست بالا را داشته باشد که روس‌ها با این موضوع تا کنون بازی کرده‌اند، از طرف دیگر آمریکا باید با چین هم کنار بیاید چون چین با ایران هم ارتباطی تسلیحاتی دارد. به نظر شما آیا آمریکایی‌ها خواهند توانست این دو را راضی کند تا به ایران فشار بیشتر بیاورد؟

آمریکا با این دو کشور مشکل خواهد داشت و چیز زیادی را در اختیار نخواهد داشت که این دو را راضی کند. مسأله این است که شما بتوانید دولت چین را قانع کنید که با شما همکاری کند. این‌ها می‌توانند اسلحه‌های خاصی را از ایران دریغ کنند یا با ایران بازی کنند. روس‌ها در چانه‌زنی و بالاتر بردن قیمت ید طولایی دارند و معمولاً منافع ملی خودشان را نگاه می‌کنند و دنبال این هستند که امتیازهای بیشتری را چه از ایران و چه از آمریکا بدست آورند.

این‌که آمریکا سپر موشکی را به فراموشی سپرد، نشانه این است که موضع روسیه، موضعی قوی بوده و دولت اوباما هم در رابطه با این سیاست تنش‌زدایی که در سطح جهانی می‌خواهد دنبال کند، کم و بیش به این مسأله پی برده و واقف هستند که کار عاقلانه‌ای بوده است. اما چیزی که نمی‌دانیم این است که آیا آمریکا خواسته‌ای داشته در مقابل این مسأله یا نه که باید در ماه‌های آینده فهمید.

آیا به نظر شما ایران به همین روند فعلی در مذاکرات ادامه می‌دهد یا سبک کره شمالی را دنبال خواهد کرد؟

دنبال کردن روش کره می‌تواند برای ایران هم مثبت باشد و هم منفی. ایران فکر نمی‌کنم بخواهد زیر بار بهای سنگینی مشابه آن‌چه را که کره شمالی به خاطر انزوای جهانی‌اش می‌پردازد، برود. به هر حال وضع اقتصاد تک‌محصولی ایران وضعیت متفاوتی از کره دارد. ایران از مناسبات بین‌المللی و شکاف‌های بین کشورها استفاده کرده تا برنامه هسته‌ای‌اش را جلو ببرد.

با توجه به نوع درگیری ایران با آژانس، چه در دوران آقای خاتمی و چه در دوران آقای احمدی‌نژاد، من بعید می‌دانم که بخواهند همه کاسه کوزه‌ها را به هم بزنند و بگویند که می‌خواهیم با سرعت آخر به سوی غنی‌سازی برویم بدون این‌که نگران برداشت جامعه جهانی باشیم.