تاریخ انتشار: ۲۹ مرداد ۱۳۸۸ • چاپ کنید    
گفت و گو با عرفان قانعی‌فرد، مورخ و تحلیل‌گر سیاسی

سی سال «نگاه امنیتی» به کردها

نیک‌آهنگ کوثر
nikahang@radiozamaneh.com

سی سال پیش در چنین روزهایی، نیروهای نظامی دولت تازه تشکیل شده انقلاب متعاقب برخوردهایی که در کردستان صورت گرفته بود، راهی این استان شدند این استقرار منتهی به درگیری‌هایی طولانی همراه با اعدام‌هایی شد که هنوز آثار «نگاه امنیتی» آن روی منطقه سایه افکنده است.

تبعات درگیری‌هایی که از سال ۵۸ آغاز شد، هنوز دغدغه‌ دولتمردان ایران است. از طرفی، عدم رضایت تاریخی مردمان کردستان از وقایع بعد از انقلاب باعث شده میزان مشارکت در بسیاری امور از جمله انتخابات ریاست جمهوری از حذی بالاتر نرود.

و البته کردها به مشاغل کلیدی گمارده نمی‌شوند جز دکتر رمضانزاده که استاندار کردستان شد و سال‌ها در کنار خاتمی، دبیر هیات دولت بود. با این حال توجه بعضی دولت‌های بعد از انقلاب به نگرانی‌های مردم کردستان میزان تنش را کاهش داد، از جمله نگاه دولت خاتمی به این استان که با استانداری عبدالله رمضان‌زاده در سال ۷۶ همراه بود.

اما نحوه تعامل کشورهای منطقه با مناطق کردنشین چندان فرقی با برخوردهای ایران نداشته است. این تعامل برای آمریکایی‌ها که فعلاً حافظ امنیت عراق نیز هستند اهمیت زیادی دارد. اما وقتی سه شهروند آمریکایی در مرز کردستان ایران بازداشت می‌شوند یا به تعبیری که هنوز اثبات نشده، توسط نیروهای نزدیک به ایران ربوده شده‌اند، مطمئناً آمریکا با نگرانی بیشتری مسائل این ناحیه را زیر نظر خواهد داشت.

عرفان قانعی‌فرد، مورخ و آگاه سیاسی کرد که چهار سالی است به عنوان زندگی‌نامه نویس جلال طالبانی در کنار رئیس جمهوری کرد عراق وقایع را سبک سنگین کرده، برای چند روزی از آمریکا به تورنتو سفر کرده است. با او در‌باره مسائل مختلف مرتبط با کردستان گفت و گو کردم.

Download it Here!

از عرفان درباره ریشه وقایع سال ۵۸ پرسیدم که باعث حضور سنگین نیروهای سپاه پاسداران در کردستان شد.

آن چیزی که از نظر تاریخی مهم است، این است که کردهای ایران یک سری از خواسته‌های خود را بر اساس اصول ناسیونالیستی (و شاید نیاز تاریخی) خود مطرح کردند و متاسفانه تفرقه فکری و عدم انسجام آرا (افراد مدعی رهبری)، این شائبه (منفی و غیر مستند) را برای حکومت مرکزی به وجود آورد که این افراد قصد دخالت در امور ایران را دارند و یا تمامیت ارضی ایران را به خطر انداخته‌اند.

در حالی که نیروهای مذهبی و دموکرات (به هیچ وجه) قصدشان این نبود. بعضی از تحلیلگران معتقدند که تحریک حزب کومله و آتش‌افروزی‌های آن باعث حمله نظامی سپاه پاسداران به کردستان شد. از نقطه نظر تاریخی، از این مساله (حمله نظامی به کردستان) به عنوان اثبات حضور (قدرت) حکومت بعد از انقلاب در منطقه یاد می‌کنند.

درست یا غلط، می‌توان بعد از ۳۰ سال به این نتیجه رسید که وقتی انقلاب شد، حکومت مرکزی نقشی در منطقه نداشت و (شاید) آتش‌افروزی باعث (بهانه‌ی‌ شد که نیروهای حکومت به کردستان بیایند و من (شخصا) خطاکار را تحریک کننده‌ اصلی می‌دانم و (البته) بازی غلط حزب‌های کرد هم باعث شد که حکومت مرکز به این امر تن بدهد که البته (به هیچ وجه) نمی‌توان نمره مثبتی را به عملکرد حکومت در این زمینه داد.


عرفان قانعی‌فرد، مورخ و تحلیل‌گر سیاسی

امنیت کردستان تنها دغدغه ایران و یا عراق نیست. آمریکایی‌ها بعد اشغال عراق در سال ۱۳۸۲، حضوری قوی در منطقه داشته‌اند، اما دستگیری سه تبعه آمریکا در نقطه صفر مرزی ایران و عراق در منطقه کردستان تبدیل به مشکلی بزرگ برای آمریکایی‌ها شده است.
بر اساس بعضی گزارش‌های تایید نشده این سه آمریکایی توسط نیروهای نزدیک به ایران به مرز برده شده و آنجا به‌وسیله نیروهای ایران بازداشت شده‌اند، چه این ماجرا درست باشد و چه غلط، این سه نفر گروگان ایران هستند. اما سابقه گروگانگیری آمریکا در منطقه کردستان می‌تواند بیشتر باشد. قانعی فرد در این باره توضیح می‌دهد.

در واقع آمریکایی‌ها (در ابتدا) مسأله دستگیری را شروع کردند، یکی تصرف قرارگاه ایران در اربیل که مطابق سیاست خارجی مخالف قانون و پرنسیب بود، و دیگر در هتلی در سلیمانیه که چند نفر از دیپلمات‌های ایران را دستگیر کردند. مطابق اصول روابط خارجی این کار خلاف اصول بین المللی است.

ایران هم سعی می‌کرد در موقعیت‌های مناسب افرادی را به عناون میانجی معرفی کند،و البته رئیس جمهوری عراق هم که گرایش خاصی به ایران دارد، سعی بر حل مسالمت آمیز این موضوع داشت.

الان در مورد سه نفر آمریکایی، و شائبه‌ای که کریستین ساینس مانیتور مطرح می‌کند که این سه نفر ربوده شده‌اند از سلیمانیه به سمت مرز، اثبات و عدم اثبات این ادعا بر عهده مسوولان ایران و آمریکا خواهد بود، عراق فقط می‌تواند نقش میانجی را بازی کند، اما اگر اثبات شود شهروندان هر کشوری بدون اجازه قانونی از مرزی عبور کردند، افراد تبعه همان کشور باید از نظر دیپلماتیک مساله را حل کنند.

فراتر از مسأله امنیت کردستان ایران و عراق، منافع کردهای منطقه در گرو تعامل با کشورهای ترکیه و سوریه نیز هست. قراردادهای امنیتی میان چهار کشور البته با جابجا شدن کابینه‌ها تغییر نمی‌کند، اما تنش فعلی در داخل ایران بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۲۲ خرداد می‌تواند تاثیرات خود را در روابط ایران و عراق بگذارد. ایران در شرایط اقتدار و آرامش نگرانی‌های کمتری در باره مسائل امنیتی و مرزی خواهد داشت. در این باره نیز از قانعی‌فرد پرسیدم.

یکی از نکاتی که خیلی مهم است، مسأله امنیتی ایران، عراق، ترکیه و سوریه است که قرارداد امنیتی با هم دارند. بالطبع وقتی قرارداد امنیتی میان دو یا سه کشور وضع می‌شود، با تغییر رئیس جمهوری، هیچ تغییری در قراردادها ایجاد نمی‌شود.

اما آنچه میان ایران و عراق هنوز مساله است، اختلافات مرزی میان ایران و عراق است و هنوز باید بررسی شود، و در دوره اول آقای احمدی‌نژاد برقرار بود و در دوره دوم ایشان وزارت خارجه ایران دنباله آن را خواهد گرفت.

یعنی هنوز بر سر مرزهای ۱۹۷۵ به بعد شک و تردید وجود دارد؟

فراموش نکنیم که در ۱۹۷۵، قراردادی که بین صدام حسین و شاه ایران بسته شد، که هر دو در قید حیات نیستند، و هرچند یکی از طرفین اعلام کردند که ممکن است از نظر سیاست خارجه آن قرارداد ابطال شود، ولی از نظر قانون کلی آن قرارداد روی پایه خودش برقرار هست.

اما مسأله مهم میان دو کشور، دفاع ایران از بعضی تحرکات درون عراق است که آمریکایی‌ها به آن حساس هستند و گروه‌هایی از نظامیان فعال درون عراق مثل سپاه بدر مورد حمایت ایران هستند و این شائبه را باید وزارت‌خانه‌های خارجه هر دو کشور باید در دولت آتی حل و فصل کنند.

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

عرفان عزیز . چراغ خاموش می آیی کانادا و یک سلامی هم به ما نمی کنی؟. یاد 23 سال پیش بخیر با تو همکلاس بودم . قربانت - عمرت دراز باد

-- کریمی ، Aug 20, 2009

با سلام .
باید ممنون شویم که شما این مباحث پیش میکشید. ولی شخصیتی که شما آن را دعوت کرداید از کسانی هستند که پدرشان در خدمت دولت ایران بوده و هم اکنون خودشان هم با دولت ایران همکاری دارند. آقای قانعی فرد از اشخاصی هستند که بسیار مورد بی اعتمادی مردم و به خصوص کردها هستند. شما خودتان بروید تحقیق کنید.

-- یک کرد ، Aug 20, 2009

با سلام
اصولأ وقتى شخص يا موسسه اى يا مثلأ سايت خبرى مثل شما سعى در انتشار اخبار و نظريات مختلف دارد شروط ابتدايى مثل عدالت و انصاف واقعى بودن اخبار و معتبر بودن منبع خبر يا نظر را الزامأ بايد رعايت كند
اينكه هركسى آزاد باشد نظرات خودرا تا جايى حاوى تهمت و توهين نباشد ابراز كند بسيار ستودنى است
اما وقتى شما از يك ملت مثل كردها مينويسيد بخصوص كردهاى ايران لازم است نظرات كسانى را بنويسيد كه حداقل به عدم عدالت و انصاف مشهور نباشند
بهتر ميدانيد هر نظر درباره ظلم هاى رفته بر كرد بخصوص در ايران به شدت سانسور شده و منبع آن متحمل مشكلاتى ميشود بجز اشخاصى كه نظر مراكز خفقان و سانسور و عاملان آن ظلمها را رعايت فرمايد كه آنوقت نظراتش با هزينه زياد به صورت كتاب و مجله و ___منتشر ميشود
درست مثل كتاب آقاى قانعى فرد و نظرات ايشان كه حتى سايت بازتاب منسوب به آقاى محسن رضايى رئيس اسبق نيروهاى سباه انقلاب اسلامى كه يورش و كشتار مردم بى دفاع شهرهاى كرمانشاه و كردستان و آذربايجان غربى بر عهده آنها بود با ولع فراوان به انتشار نظرات ايشان مشغول است
و اينكه نوشتن مقالات و نظرات شخصى خود درباره وقايعى كه اكثرأ شاهد آن نبوده باشى دليلى بر مورخ و كارشناس مسائل مذكور شدن نيست كه هركسى نوشتن درحد متوسطه يا دبيرستان داشته باشد ميتواند با خواندن نظرات ساير افراد كتابى يا مقاله اى بنويسد
آيا بهتر نبود در كنار انتشار اين مطالب نظرات رهبران مورد اتهام ايشان و اشخاص دخيل و شاهدان زنده آن وقايع نيز منتشر شود
آيا خود نميدانيد بجز شمار بسيار اندكى از كردهاى ايران بقيه آنها به سايت شما مراجعه نميكنند و از انتشار اين نظرات نامستند باخبر نميشوند كه بخواهند جوابى به آن بدهند
آيا اين يك طرفه به قاضى رفتن است يا انصاف ؟
آيا جز اينكه مراجعين سايت شما كه تقريبأ همه از ملت فارس و ترك هستند با خواندن اين نظرات به اين نتيجه ميرسند كه كشتار و سركوب كردها تقصير خود آنها بوده است نتيجه اى دربر دارد ؟
آيا هر ملتى كه ادعاى استقلال كند بايد سركوب شود ؟ آيا افغانها كه ادعاى استقلال كردند و موفق شدند جاسوس و قاتل و كمونيست و ضد تماميت ارضى نبودند ؟
آيا اكر امروزه ايران توسط كشورى مثلأ عراق اشغال شود و 500 سال بعد ايران براى استقلال قيام كند جاسوس دشمنان عراق و تجزيه طلب است يا حق مسلم آنهاست ؟
اكر كشورى مثلأ هند ايران را تصرف كند و علاوه بر مقامات رسمى زبان رسمى كشور زبان هندى شود كتب درسى روزنامه مجله تلويزيون راديو و همه به زبان هندى باشد زبان فارسى و تركى ممنوع شود همه امكانات و حتى حقوق اوليه از شما دريغ شود هر نوع اعتراض شما با تجاوز و كشتار سركوب شود آيا قيام شما و اعتراض شما سبب كشتار شماست يا جلادى قاتلان و غاصبان سرزمينتان ؟
آنوقت كسى حتى از خود شما ادعا كند شما تجزيه طلب جاسوس تحريك كننده و باعث كشتار هستيد اورا دانشمند و كارشناس و مورخ خطاب ميكنيد يا القابى كه خود ميدانيد ؟
اكر اورا دانشمند و مورخ ميدانيد حرفى نيست اما اكر اورا با القاب نامذكور خطاب ميكنيد خواهشمندم در انتشار اخبار از منابع غير وابسته استفاده كنيد
با تشكر از سانسوريسم خوبتان
كردى از شاباد كرماشان

-- Shabad ، Aug 20, 2009

نظرامنیتی به کردهامنحصر به این سی سال نیست وتاریخ طولانی تری دارد

-- بهدین ، Aug 21, 2009

با سلام و خسته نباشید به شما اقای نیک اهنگ کوثر.
کسی که شما انتخاب کردید برای مصاحبه در میان ملت کرد هیچ محبوبیتی ندارد و تاکنون هرچی درباره کردها گفته ونوشته مغرضانه و ضد کرد و خیلی وقتهام به نظر من در راستای سیاستهانی جمهوری اسلامی بوده است. به این دلیل خواستم عرض کنم که در انتخاب در رابطه با توضیح در رابطه با مسائل کردستان بیشتر دقت کنید.
با سپاس

-- ئارام ، Aug 23, 2009

رژیم آخوندیسم در ایران از صبح تا شام دارد با دروغ و تحریف واقعیات تاریخی حاکمیت ننگینش را ادامه میدهد. از زمانی که بخاطر دارم از دوران قاضی محمد، جداسازی کردستان ایران همواره مورد نظر شوروی سابق، انگلیس و بعد ها امریکا بود و رهبران باصطلاح احزاب مختلف کردها مهره های بازی قدرتمداران جهان بودند.اگر در مورد سی سال پیش صحبت میکنید همه جنبه هایش را بیان کنید. شما آزادکنندگان کردستان آنقدر دروغ را تکرار میکنید که بخودتان هم امر مشتبه میشود که انگار واقعیت همان است که شماها بدروغ بیان میکنید.

-- کرد ایرانی ، Aug 23, 2009

نیک آهنگ عزیز و گرامی
من دکتر عرفان قانعی فرد را می شناسم از بچگی هم می شناسم. پدرش فرماندار سنندج بود و آقای دکتر علی محمد مهرآسا استاندار کردستان. اتفاقا هر دو انسان هایی بسیار شریف و دوست داشتنی. اما آنها نخواستند در حمله سپاه به کردستان شراکتی بکنند و بنا به سفارش دکتر ابوالحسن بنی صدر و مهندس بازرگان آن شغل را پذیرفته بودند و سپس بی هیچ ادعایی استعفا دادند.

اما در مورد این آقایان بی نام و نشان که از بالای آسمان ناگهان بر رادیو زمانه باریدن گرفتند باید عرض کنم که حق با عرفان است وی سفید و سیاه نمی بیند و کردها را مقدس نمی داند اما سیاستشان را به بوته نقد می کشاند. اتفاقا اگر محبوب نبود طالبانی کتابش را در اختیار وی نمی گذاشت .

این ها انسان هایی علیل و ب یمنطق هستند که شب و روز به روشنفکران ما فحش خواهر و مادر و تهمت بی پایه و اساس می زنند .

پس به عرفان دوست داشتنی هم بگو راه پدرش را برود و با شرافت همچنان بنویسد و بنگارد که عو عو سگان به جایی نمی رود

با احترام

-- لطفی ، Aug 23, 2009

با سلام بر سایت رادیو زمانه . ما در کتابفروشی خود در روبروی دانشگاه تهران به طور معمولی هر هفته 60-70 جلد از کتاب خاطرات جلال طالبانی نوشته اقای قانعی فرد را فروش داریم و این نشانه مهم موفقیت او و محبوبیت او بین خوانندگان است.

نکته بعدی اینکه در کتاب " گفتمان تاریخی کردها" که گفتگوی عرفان با بزرگان تاریخ معاصر ایران در کردستان بود مانند برادران صادق وزیری، مظفر پرتوماه، دکتر معتمد وزیری ، مظهر خالقی و..... که برای نخستین بار پس از انقلاب بود که چنین کتابی با سخنان این افراد منتشر شده بودند .

دیگر دوستان شتابزده بالا چه چیزی را انتظار دارند؟ مگر در هر واقعه ای باید حضور داشت بعد حرف زد ؟

به نظرم راه عقلانی و درست و به دور از هیجان و شتابزدگی را در پیش گرفتن بهترین کار برای امثال مورخان و محققانی همچون اقای قانعی فرد است

-- مژگان رسولی ، Aug 25, 2009

در پاسخ این اقای " یک کرد " باید گفتش اقا تو که خیلی قهرمانی و مبارز پس چرا اسم و رسم خود را پنهان می کنید ؟ این چه تفکر روستایی است که به جای پاسخ به تفکر کسی بروی و از پدر ان شخص یاد کنی ؟
انهم کسی که به دستور ریاست جمهور وقت، فرماندار بوده.
خدمت به اب و خاک جنایت است ؟ پس قاسملو چرا در انتخابات خبرگان شرکت کرد ایا او هم پیرو مشکینی بود ؟

من از اقای نیک اهنگ نهایت تشکر و سپاس را دارم و خواهش می کنم که به جای ترسیدن از این افراد معلوم الحال و حسود و عقب مانده باز هم درباره کردها مصاحبه کنند که به خدا روشنگری و شناخت درست ما را از این مخمصه رها خواهد کرد.

خدا قوت و دست مریزاد به همه شما کارکنان محترم رادیو زمانه

-- مراد حاصلی - سنندج ، Aug 25, 2009

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)