تله تکست، احمدی‌نژاد و بلوتوث

امید حبیبی‌نیا

رخدادهای رسانه‌ها و ارتباطات مرور هفتگی تازه‌ای در رادیو زمانه است که در دو بخش ایران و جهان به‌طور گذرا به خبرهای شاخص در این حوزه خواهد پرداخت، تحولاتی که به نوعی زندگی ما در سال‌های پایانی دهه اول قرن بیست و یکم در عصر ارتباطات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قرار است به همه جنبه‌های ارتباطات از منظر سیاسی، فن‌آوری و روانشناختی بنگرد و مخاطب علاقه‌مند به تحولات رسانه‌ای را در جریان رخدادها، نظریه‌ها و چشم‌اندازهای روز قرار دهد.

مرور رخدادهای ایران در روزهای پنج‌شنبه و رخدادهای جهان در روزهای یکشنبه منتشر خواهد شد.

شورش در صادقیه، شورش در یوتیوب
به دنبال درگیری و تظاهرات مردم با نیروهای گشت پلیس در میدان صادقیه، نسخه‌های بسیاری از ویدئوهای این درگیری که با موبایل ضبط شده بودند بر روی یوتیوب منتشر شدند.

یکی از این ویدئوها تا کنون نزدیک به 50 هزار بار دیده شده است که با توجه به اینکه هیچ توضیح انگلیسی ندارد، می‌توان تصور کرد که اغلب بینندگانش از ایران بوده‌اند، برای این ویدئو تا کنون صد کامنت نوشته شده است و صد نفر به آن رای داده‌اند. این در حالی است که پربیننده‌ترین ویدئوهای یوتیوب در هفته گذشته با همان دامین بین 366 هزار تا 41 هزار بیننده داشته‌اند.

انتشار این ویدئو بر روی اینترنت سبب واکنش جانشین فرمانده نیروی انتظامی شد و وی در سخنانی ضمن انتقاد از مقاومت دختر در برابر بازداشت مدعی شد که این تظاهرات یک اقدام برنامه‌ریزی شده بود و عده بسیاری با موبایل‌های دوربین به دست در انتظار این صحنه بوده‌اند.

انتشار ویدئوهایی از درگیری مردم و به ویژه زنان و دختران با ماموران پلیس بر روی اینترنت و سایت‌های اشتراک فایل‌های ویدئویی پربیننده نظیر یوتیوب، در ماه‌های اخیر به مشکل بزرگی برای جمهوری اسلامی بدل شده است.

اوایل امسال انتشار ویدئوی درگیری یک دختر با ماموران گشت ارشاد در میدان هفت تیر و خونین شدن صورت وی در اینترنت و تلویزیون‌های خبری بین‌المللی از جمله سی‌ان‌ان، بی‌بی‌سی و شبکه‌های فارسی‌زبان سبب واکنش پلیس و در نهایت متهم کردن دختر مضروب به جوسازی علیه پلیس شد.

پیش‌تر نیز صحنه‌های تکان دهنده‌ای از حمله ماموران پلیس به زنان و دختران برای دستگیری آنها به دلیل عدم رعایت حجاب اسلامی برای نخستین بار در تلویزیون جمهوری اسلامی و در برنامه پربیننده‌ای با حضور سردار رادان، رئیس پلیس جنجال برانگیز تهران مطرح شده بود که گفته می شود به تعطیلی زودهنگام این برنامه، حذف مجری آن و توبیخ تهیه کننده انجامیده است.

آماری از وضعیت ارتباطات در ایران
در ایران به ازای هر هزار نفر 252 دستگاه رادیو، 158 تلویزیون، 219 خط تلفن و 110 رایانه شخصی وجود دارد.

یک مشترک تلفن همراه، عکس از راحله عسگری زاده

گزارش مهر از آمار مرتبط با وضعیت ارتباطات در ایران که براساس نشریه الکترونیکی درباره سيستم‌های اطلاعات در کشورهای در حال توسعه) تنظیم شده است حاکی است در سال 1998 وزارت ارتباطات (پست، تلگراف و تلفن پیشین) به مردم اینترنت عرضه کرد. میزان مشترکان تلفن همراه در ایران از 4.3 میلیون نفر در سال 2004 به 19 میلیون نفر در سال 2007 رسیده است.

در این گزارش آمده است که ایران با وجود سرعت کم اینترنت در آن چهارمین کشور در عرصه وبلاگ نویسی است و حداقل دوازده شرکت در زمینه ارائه خدمات اینترنتی فعال هستند و بیش از هجده میلیون کاربر اینترنت در کشور موجود است.

در همین در گزارش شاخص‌های توسعه انسانی سازمان ملل وضعیت ایران در زمینه ارتباطات در مقایسه با کشورهای هم گروه خود در میان کشورهای در حال توسعه چندان رضایت بخش نیست. درحالی‌که تنها ده درصد از جمعیت کشور مشترک اینترنت هستند، این میزان در اغلب کشورهای همسایه و منطقه وضعیت بهتری وجود دارد. در ترکیه بیشتر از بیست و دو درصد، کویت بیشتر از بیست و هفت درصد، امارات متحده بیش از سی درصد، بحرین بیش از بیست و یک درصد، اردن یازده درصد، لبنان نزدیک بیست درصد، اسرائیل چهل و هفت درصد، قطر بیست و هفت درصد و بحرین بیش از بیست و یک درصد است.

گزارش فوق اما نشانگر پیشرفت ایران در زمینه خطوط تلفن است، در حالی‌که در سال 1990 تنها چهار درصد از جمعیت کشور به تلفن ثابت دسترسی داشتند این میزان در سال 2005 به نزدیک به سی درصد رسیده است.

آمارهای وزارت ارتباطات و نهادهای مختلف در زمینه میزان مشترکان و ضریب نفوذ اینترنت در کشور همواره متفاوت و با اختلافات بسیار بوده است، اما در زمینه خطوط تلفن ظاهرا آمارهای داخلی قابل اتکا هستند.

فیلم‌های پرفروش پس از انقلاب
از سال 1363 تا کنون فیلم‌های اجتماعی و کمدی در ایران بیشترین میزان فروش را داشته‌اند. نگاهی به پرفروش‌ترین فیلم‌های هر سال نشان می‌دهد که در ده سال اخیر فیلم‌هایی که به نوعی توانسته‌اند به برخی از مسائل اجتماعی بپردازند، بیشترین توجه را به خود جلب کرده‌اند: سگ کشی(1380) بهرام بیضایی از جمله این فیلم‌هاست.

تهمینه میلانی با سه فیلم دیگه چه خبر؟ (1371)، دو زن (1378) و آتش بس (1385) و محمد رضا هنرمند با سه فیلم زنگ‌ها (1365)، دزد عروسک‌ها (1369) و مرد عوضی (1377) موفق‌ترین کارگردان‌های پس از انقلاب از نظر تعداد فیلم‌های پرفروش در جدول فروش سالیانه هستند.

داریوش مهرجویی (اجاره‌نشین‌ها، لیلا)، محسن مخملباف (بایکوت، هنرپیشه)، ابوالحسن داودی (سفرجادویی، نان و عشق و موتور هزار)، مهدی فخیم زاده (خواستگاری، همسر)، بهروز افخمی (عروس، شوکران)، کمال تبریزی (لیلی بامن است، مارمولک)، ایرج طهماسب (کلاه قرمزی و پسرخاله، کلاه قرمزی و سروناز)، سامان مقدم (پارتی، مکس) و رسول ملاقلی‌پور (افق، میم مثل مادر) از کارگردان‌های دارای دو فیلم پرفروش هستند.

جوکی درباره احمدی‌نژاد تله تکست را به تعطیلی کشاند
در یک مورد نادر پخش جوکی درباره رئیس جمهور به قطع موقت شبکه تله تکست در ایران منجر شد.

در همین حال رسانه‌ها خبر از دستگیری فرد ارسال کننده این جوک دادند. خبرگزاری مهر بدون ذکر نام احمدی‌نژاد این اقدام را توهین به مقامات دولتی خواند و گزارش داد با پیگیری مقامات سازمان صدا و سیما فردی که اقدام به ارسال پیام‌های توهین‌آمیز به مقام‌های دولتی در شبکه پیام‌نمای صدا و سیما کرده بود، دستگیر و به مقامات ذی‌ربط تحویل شده است.

این گونه اقدامات در صدا و سیما با وجود کنترل و مراقبت‌های امنیتی شدید سابقه دارد و حتی در سال‌های گذشته متون اخبار واحد مرکزی خبر درون شبکه داخلی اینترانت این سازمان به‌طرز تمسخرآمیزی هک می‌شد که مدت‌ها حراست و معاونت سیاسی این سازمان را سرگردان کرده بود.

صحنه دستگیری بهمن احمدی‌امویی ، عکس از آرش آشوری‌نیا

مستندات عجیب دادگاه در حکم بهمن احمدی‌امویی
بهمن احمدی‌امویی روزنامه‌نگاری که در جریان گردهم‌آیی زنان در روز 22 خرداد ماه در میدان هفت تیر بازداشت شده بود، در دادگاه تجدید نظر نیز به شش ماه حبس تعلیقی محکوم شد. دادگاه تجدید نظر به این دلیل حکم دادگاه بدوی برای احمدی‌امویی که در زمان بازداشت در حال انجام وظیفه حرفه‌ای خود بوده را تایید کرده است که وی برخی از بیانیه‌های جمعی را امضا کرده است و به این ترتیب اتهام اقدام علیه امنیت ملی را مورد تایید قرار داده است.

دادگاه بدوی که بهمن احمدی‌امویی را به شش ماه حبس تعلیقی محکوم کرده بود اقدام وی برای تهیه گزارش از تجمع زنان را علیه امنیت ملی خوانده است و دادگاه تجدید نظر نیز با تاکید بر امضای برخی بیانیه‌ها توسط این روزنامه‌نگار این اتهام را محرز دانسته است.

این نخستین بار است که دادگاه‌های انقلاب اسلامی در ایران اقدام به تهیه گزارش از یک تجمع یا امضای بیانیه‌هایی که صدها تن دیگر نیز آنها را امضا کرده‌اند را جرم تلقی کرده است.

یکی از بیانیه‌ها حمایت از آزادی ژیل کارول روزنامه‌نگار گروگان گرفته شده در عراق بوده است، از دیگر مستندات دادستانی علیه بهمن احمدی‌امویی نوشته‌ها و گزارش‌های او از جمله در باره درگیری‌های مربوط به حمله به خوابگاه دانشگاه در هجدهم تیر بوده است که اصولا در این گونه موارد دادگاه مطبوعات مرجع رسیدگی به آن است که با توجه به گذشت هفت سال از چاپ آن گزارش به نظر می‌رسد دادگاه انقلاب تنها در صدد تایید مجدد حکم اولیه بوده است.

صدای آمریکا، صدای نهضت آزادی را هم درآورد
ابراهیم یزدی، دبیر کل نهضت آزادی ایران در نامه سرگشاده‌ای به ستاره درخشش مجری تلویزیون صدای آمریکا از محتوای برنامه‌های سیاسی و جهت‌گیری‌های آن انتقاد کرده است.

در نامه ابراهیم یزدی اسلام ستیزی و عدم رعایت بی‌طرفی از انتقادات اعضای این گروه سیاسی نسبت به برنامه‌های این شبکه تلویزیونی ذکر شده است. ابراهیم یزدی که دعوت مجری صدای آمریکا برای شرکت در یک برنامه تلویزیونی را به همین دلیل رد کرده است در نامه خود نوشته است که صدای آمریکا بارها اقدام به انتشار آرا و مواضع سیاسی برخی گروه‌ها و افراد به‌صورت یک‌سویه کرده است که آن را به ابزاری برای تسویه حساب‌های سیاسی شخصی یا گروهی بدل کرده است.

برخی از منتقدان معتقدند برنامه‌های تلویزیونی صدای آمریکا که گفته می‌شود پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در ایران است به تبلیغ مواضع ضد انقلابی، سلطنت‌طلبان و جریان‌های وابسته به نزدیک به دولت آمریکا می‌پردازد و این امر سبب شده است که در کنار مشکلات مرتبط با سیاست‌های رسانه‌ای و کادرحرفه‌ای‌اش از اعتبار و تاثیرگذاری آن به شدت کاسته شود.

چاپ پوستر انتخاباتی ممنوع
وزارت کشور جمهوری اسلامی شیوه‌نامه تبلیغات انتخاباتی برای انتخابات مجلس را منتشر کرد. براساس این شیوه‌نامه هر گونه پلاکارد، پوستر، دیوار نویسی و کاروان تبلیغاتی و استفاده از بلندگوهای سیار ممنوع است و همچنین چاپ و توزیع عکس در اندازه بزرگ نیز ممنوع است.

این شیوه‌نامه نصب هر گونه اعلامیه و پوستری را نیز ممنوع کرده است. همچنین تبلیغ برای نامزدها در صدا و سیما، نماز جمعه یا سایر تریبون‌های رسمی می‌تواند با مجازات حبس روبه‌رو شود.

از موارد مجاز نیز می‌توان به ارسال پیامک، ایجاد وبلاگ یا سایت، برگزاری مراسم و انجام مصاحبه ذکر شده است. اعلام جزئیات مرتبط با فعالیت‌های تبلیغاتی مجاز توسط وزارت کشور تاکنون بی‌سابقه بوده است، زیرا بدیهی است که مواردی نظیر مصاحبه و یا نوشتن مقاله در روزنامه‌ها از جمله حقوق اولیه فردی و اجتماعی افراد است که نباید در چنین شیوه‌نامه‌هایی مورد بحث قرار گیرد.

حالا ژورنالیسم پزشکی
درحالی که آموزش علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری در ایران با کمبودهای بسیاری به ویژه کادر آموزشی مجرب روبه‌رو است، اینک معاونت آموزشی وزارت بهداشت نیز وارد معرکه شده و از راه‌اندازی دوره کارشناسی ارشد روزنامه‌نگاری پزشکی در کشور خبر داده است که به این ترتیب ایران ششمین کشور دارای این رشته در جهان محسوب خواهد شد.

روزنامه‌نگاری پزشکی از جمله گرایش‌های تازه در روزنامه‌نگاری است که تنها در پنج دانشگاه آمریکایی تدریس و تحقیق درباره آن درجریان است و بعید به نظر می‌رسد که در حال حاضر وزارت بهداشت دارای استاد، امکانات و مقدمات لازم برای آغاز آن باشد. با این حال در بسیاری از دانشگاه‌های کشور رشته‌های علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری توسط استادانی تدریس می‌شود که دانش آموخته این رشته‌ها از دانشگاه‌های معتبر نیستند و کمتر صاحب تجربه و دانش در زمینه رسانه‌های جدید یا مولتی‌میدیا هستند.

اظهار نظر معاون آموزشی در این باره که این دوره یک برنامه آموزشی مهم برای ارتقاء مقاله نویسی در حوزه علوم پزشکی است، نشانگر آن است که محدوده این رشته همانند نگرش قالبی به روزنامه‌نگاری در ایران تنها در حوزه رسانه‌های چاپی و مقاله نویسی محدود مانده است، در حالی‌که بخش مهمی از دروس این دوره در دانشگاه‌های آمریکا به مستندسازی پزشکی و تولید برنامه‌های تلویزیونی یا گزارش‌گری برای فرمت‌های مختلف رسانه‌های نوین اختصاص دارد.

بلوتوث فعلا مسدود نیست
در پی انتشار برخی شایعات در برخی وبلاگ‌ها مبنی بر نصب دستگاه مسدود کننده بلوتوث در مترو، یک کارشناس به خبرگزاری مهر گفت در ایران هنوز از این دستگاه‌ها استفاده نمی‌شود، بلکه در سالن‌های کنفرانس یا جلسات کنکور از دستگاه موبایل جمر برای از کار افتادن موبایل‌ها استفاده می‌شود.

روابط عمومی مترو و نیز شرکت مخابرات نیز این شایعه را تکذیب کرده‌اند. امکان محدود کردن فن‌آوری بلوتوث در مترو که به‌طرز گسترده‌ای توسط مشترکان تلفن همراه برای رد و بدل کردن تصاویر و عکس‌های اغلب غیرمجاز مورد استفاده قرار می‌گیرد، بارها توسط برخی از مسئولان دولتی مورد بحث قرار گرفته است.

با این حال به نظر می‌رسد اغلب ویدئوها، عکس‌ها و یا ترانه‌های غیرمجاز از این طریق دست به دست شده یا سپس بر روی اینترنت بازنشر می‌شوند که گاه حاوی صحنه‌هایی سکسی است و در مواردی نیز انتشار آن به جنجال یا دخالت مراجع قضایی منجر شده است.

مطالب مرتبط:
اسکار و دیگر هیچ

انتخابات، روزنامه‌نگاران فمنیست و سنتوری

رتبه ایران در آزادی بیان: چهارمی از آخر



یک بقچه خبر از دنیای این هفته رسانه‌ها

ملال در صبحگاه