"آقای طباطبایی در تفسیر آیه اول سوره نسا، تفسیری از این آیه ارایه می کند11 که با تئوری داروین تعارض دارد. پس از بحثی مبسوط، ایشان نظریه داروین را غیر‌قطعی اعلام می‌کنند، تا بدین وسیله، تعارض باور قرآنی با علم را حل کنند. اگر تفسیر طباطبایی درست باشد، این مورد، یکی دیگر از مصادیق تعارض باورهای قرآنی با علم مدرن است."
مقالات آقای گنجی بیش از حد طولانی و بدون تمرکز هستند من حوصله خواندن همه اش رو ندارم فقط نوشته بالا یک اشتباه فاحش ایشان است. نظر داروین هیچ گونه اثبات علمی scientific approval هنوز هم ندارد و به یک تئوری فلسفی به آن استناد می شود.

Man Islam shenas nistam...vali be jorat mitavanam begooyam ke naghde aghaye Mohajerani az neveshtehaye aghaye Ganji faghed ensejame manteghi bood va bishtar , haman tor ke aghaye Ganji niz goftan, moghalete bood ta bahse academic. Doostani ke modai hastand Iman va mantegheshan az jense khodaii va balatarin ast chera dar in mavagheh kam miavaran??

آقای گنجی حرف نداشت مقاله شما !
واقعا آموزنده بود.

در ضمن آقای مهاجرانی یا از لحاظ علمی در حد پاسخ نیستند یا اینکه آنقدر به خودشان زحمت نمیدهند که یک جوابیه مفصل و مدلل ارائه نمایند ...

متشکرم

ما نميدانيم كتاب قران كه براي عربهاي بدوي قابل فهم براي آنها نوشته شده جرا در اين هزار سال اين همه بيجيده شده و نويسندكان ناتواني هاي قران در باسخ كوئي به زمان را با بيجيده نشان دادن آن ميخواهند جبران كنند يا آقايان كنجي و مهاجراني قرآن را نمي فهمند يا قرآن فقط براي نحبكان قرن 21 مثل آقايان كنجي و مهاجراني نوشته شده است . قران بيجيدكي ندارد اكر متوجه نميشويد يك مترجم زبان علابي بكيريد و بفهميد كه مي كيريم مي بنديم و مي كشيم اين همه در كدام دين مذهب و مكتب آمده است انديشه هاي ارتجاعي و ضد انساني كدام مكتب دين و مذهب قابل قياس با كزاره هاي قران دارد ؟ بس كنيد اكر اسلام در صدر اسلام در زمان امويان و عباسيان و جمهوري اسلامي اسلام نبوده بس كدام اسلام اسلام شماست عملا نشان دهيد بعنوان يك سيتم تا با ارزيابي بتوان صحت علمي و عقلاني آنرا بسنجيم شما جيزي نداريد كه ارائه دهيد زيرا اولين مشكل شما در ساخت يك ايدئولوزي ضد انساني اتان ضد علمي بودن آن است شما جيزي كه زاده ي توهمات يك سوداكر قرن ششمي ست را نمي توانيد براي قرن 21 علمي جلوه دهيد اين بساط را جمع كنيد تا ديوانه نشديد .

در پاسخ کامنت اول:
شمائی که حوصله ی خواندن کامل یه متن رو ندارید احتمالا حوصله ی کامل خواندن تئوری داروین و شواهد مربوطه اش رو هم تاحالا نداشته اید. بنظر شما تئوری نسبیت انشتین غلط است چون هنوز شواهد کافی در مورد درست بودنش جمع نشده؟ یا هر تئوری دیگر؟
بنده یک زیست شناسم و برایم مثل روز روز روشن است که تئوری داروین نه تئوری که اصل است. شواهد بسیار بسیار بسیار زیادی هم در مورد صحت آن وجود دارد و روزبروز بر اعتبار این تئوری به نحوی افزوده میشود که آخرالامر همه به درستی آن اعتراف کنند و آن را اصل بخوانند.

جدا از این بحث بنده به آقای گنجی دست مریزاد می گویم و پاسخ درخور ایشان به آقای مهاجرانی را می ستایم.

خواننده محترمی که مدعی شده اند در نوشته آقای گنجی یک اشتباه فاحش کشف کرده اند، اگر خوب دقت کنند، خودشان مرتکب اشتباه فاحش شده اند، چون در هیچ جای مقاله آقای گنجی از اتبات پذیری تئوری های علمی دفاعی صورت نگرفته است. اگر پوزیویتیست ها را نادیده بگیریم، در فلسفه علم، هیچ کس نظریه های علمی را اثبات شده تلقی نمی کند. تمام نظریه های علمی، ابطال پذیر تجربی اند.از این جهت نظریه داروین هیچ تفاوتی با دیگر نظریه های علمی ندارد. کار پوپر می گوید"راه پیشرفت معرفت، و به ویژه معرفت علمی، متکی است به پیشدستی های ناموجه(و موجه نشدنی)، گمانها، راه حلهای موقتی برای مسائلمان و حدسها. نقادی ، یعنی تلاشی برای ابطال، که مشتمل است بر آزمونهای نقدی سخت، این حدسها را مهار می کند. ممکن است که آن حدسها از این آزمونها جان به در برند، اما هیچ گاه نمی شود آنها را توجیه ایجابی کرد، یعنی نه می شود اثبات کرد که یقیناً صادقند و نه حتی این که محتمل اند". آقای گنجی که بر مبنای فلسفه علم کارل پوپر سخن می گوید، فقط از تعارض نظریه های علمی با آیات قرآن سخن گفته است. این نکته مقبول بسیاری از مفسران قرآن است که قرآن با بسیاری از نظریه های علمی تعرض دارد.نظریه داروین با نظریه خلقت متون مقدس دینی تعارض دارد و همه عالمان دین تمام ادیان ابراهیمی به این امر اذعان کرده اند.اگر تئوری داروین اثبات نشده است، هیچ تئوری ای در هیچ یک از علوم دیگر هم اثبات نشده است. اگر در فلسفه علم انتقادی به آقای گنجی وارد باشد، دفاع از فلسفه علم پوپر است. اما توجه داشته باشید که برخی از فلسفه های علم، علم را به ایدئولوژی تقلیل می دهند.
مخالف گرامی، اگر مقاله گنجی ارزش خواندن ندارد چرا وقت خود را تلف کردید و آن را خواندید و بر آن نقد اشتباهی نوشتید؟ فقط کافی است نگاه کنید و ببینید که گنجی همچنان پر خواننده ترین فرد است و نوشته اخیر او چقدر بحث در انداخته است.

دوستی که ادعا کرده اند نظریه داروین هنوز اثبات علمی ندارد به همان اندازه با علم (به ویژه بیولوژی) آشناست که محمد و کتابش قرآن. من دانشجوی دکترای بیولوژی تکاملی هستم که همانند صدها پژوهشگر دیگر در سراسر دنیا تحقیقات علمی خود را بر پایه نظریه داروین انجام می دهیم و همیشه پاسخهای تجربی و ملموس مثبتی می گیریم به گونه ای که دیگر هیچ پژوهشگر تکاملی در هیچ جای دنیا پیدا نمی شود که پایه تحقیقاتش را بر روی دیگر نظریه های تکاملی قرار دهد.

گرچه بحث بر روی یک "حاشیه" شروع شد، ولی عمق بالقوه ی تحلیل های طرفین را تا به حال به نقد کشیده است.
مهاجرانی به نسل خاصی تعلق دارد که به نظر نمی رسد بازتولید بشود، ولی نسل نوگرایانه تازه در حال تولد است.

خدمت کامنت گذار اول:

عبارتی که نقل کردید تلاشی است برای تقدس زدایی از تفسیر المیزان علامه طباطبائی که مشخصا در این خصوص هم موفق بود عبارتشان. به خصوص که با شرطی که در جمله شان گذاردند "گر تفسیر طباطبایی درست باشد" جایی برای شبهه باقی نگذاشتند. ایراد شما هم بر طولانی بودن مطلب وارد نیست. شما اگر حوصله اش را ندارید نخوانید، اجباری نیست×!
اساسا کسانی که به مطلب پیشین جناب گنجی ایراد گرفتند که با توجه به بحثهای اولی تر موضوعیتی ندارد ملاحظه می فرمانید که از دل آن بحث و پاسخ جناب مهاجرانی چه مقاله ی جامع و مفید و کم نقصی حاصل شد که غایت بحث ایشان یعنی صحه گذاردن بر تئوری دکتر سروش مبنی بر الهام شاعرانه و نه وحی بود را نیز مشخص ساخت.

در پایان این سوال را از جناب گنجی دارم که چنانچه قران کلام محمد باشد و نه خداوند بی سوادی پیامبر که ظاهرا از نظر تاریخی اثبات شده است را چگونه توضیح می دهند؟ ایا قران را به واسطه ی بی سوادی پیامبر در زمره ادبیات شفاهی تقسیم بندی می کنند؟

سال ها و قرن هاست که این شبهات به شدت منطقی در مورد دین مطرحه. همیشه از خودم می پرسم که چرا با وجود این همه منطق و دلیل برای انسان مدرن و عاقل، باز هم ایمان وجود داره. چه از نوع اسلامی، چه از نوع مسیحی و چه ....
آیا کسانی که این تناقضات رو درک می کنن با کسانی که این ها رو نمی فهمن تفاوت ساختاری دارن؟ یعنی باهوش ترن یا منطقی ترن یا هر چی که فکرشو بکنی؟
چرا هنوز هم اینقدر ایمان قویه و بشدت وجود داره؟ مگه چقدر زمان لازمه تا یه همچین مباحث روشنی رو نشر داد؟

1.با شکر از اقای گنجی به خاطر نقد بی رحمانه اشان بر مدعیان ایمان گرایی عاقلانه! 2.نقد اقای گنجی بر عکس نقد اقای مهاجرانی بسیار مددلل و منطقی بود. نقد اقای مهاجرانی لبریز از مغالطات شخص ستیزی, مناقشه در مثل, احساسات به جای استدلال, انگییخته و انگیزه و همدستی بود. از اقای مهاجرانی بعید بود که مانند برخی کامنت گذاران سایت زمانه اتهام بلا دلیل بزنند و از روی درمانده گی در پاسخ مستدل به ترور شخصیت رو بیاورند ( البته در مبحثی دیگر هم (البته در حد کمتر) اقای نوری علاَء هم همین رویه را پیش گرفتن که می توان نشان از میزان پایبندی به اصول دموکراتیک در نفد, نزد اینگونه از مدعیان باشد) 3. در پاسخ به دوست کامنت گذار اول ، گویا شما معنای تئوری در نزد عوام را با معنای تئوری در نزد خواص اشتباه فرض کرده و با این پیش فرض داروینیسم و شاید نئو داروینیسم را (که بر مبنای مطالعات ژنتیکی در کنار یافته های فسیلی بنا نهاده شده) علم نمی دانید. با تعریف شما نسبیت انیشتن هم تئوری است ودر نتیجه علم نمی باشد شاید فراموش کرده اید که ابطال پذیری خاصیت علم است وشما برای ابطال تئوری داروین باید دلیل از جنس علم بیاورید (که مبرم است جدا از ادعای خلقت متا فیزیکی است)

من بعد از دیدن این اشتباه بقیه متن رو نخواندم و از حوصله ام خارج بود ولی بهتر دیدم آن اشتباه رو مطرح بکنم. (شاید نوشتن این عبارت در نظر قبلی بی ربط بود)
- نظریه داروین یا هر نظریه دیگری تا زمانیکه اثبات علمی نشده باشد قابل ارجاع دادن و مقایسه نیست. شما که رشته تان بیولوژی است مسلما نمی توانید نتیجه یک آرمایش را از رفرنس (citation) به نظریه داروین استنتاج بکنید. استنتاج باید به علم تجربی باشد (اصل) نه نظریه.

- "اگر تئوری داروین اثبات نشده است، هیچ تئوری ای در هیچ یک از علوم دیگر هم اثبات نشده است."
این کلی گویی شما اشتباه است. تئوری وقتی اثبات بشود تبدیل به اصل می شود و قابل رفرنس و مقایسه است. تئوری که تبدیل به اصل نشده قابل مقایسه نیست یا بقولی:
not scientifically approved
- بله دوست گرامی که انتقاد فرمودید نظریه انشتین هم مثل نظریه داروین قابل استنتاج نیست چون نظریه است نه اصل (نتیجه آزمایش/مشاهده/...) زمانی قابل استناد میشود که real experiment تاییدش بکند.

از بابت نوشتن انگلیسی اصطلاحات عذر میخواهم برای بهتر رساندن مطلب استفاده کردم.

آقای مهاجرانی، جز مستشرقینی که شما اسم بردید و کریستف لوکسنبورگ که آقای گنجی اشاره کردند خوب است بی‌طرفانه به پروزه سترگی که در حال حاضر در دانشگاه آزاد برلین تحت نام Corpus Coranicum به سرپرستی پرفسور Angelika Neuwirth انجام می‌شود هم توجه داشته باشید. خواب الازهر و قم و نجف هرروز آشفته‌تر می‌شود.

من یک سوال از آقای مهاجرانی دارم:
گیریم که قران وثاقت تاریخی داشت که ندارد و گیریم که کلام‌الله بود که نیست، ولی اگر این دوفرض را هم بپذیریم آنوقت می‌خواهم بدانم که قران چه چیزی به دانش بشر افزد، چه اصل اصیل اخلاقی آورد و یا چه قانونی وضع کرد که برتر از اندیشه یونانی، اخلاق مسیحی و شرع یهودی بود؟

با تشکر از آقای گنجی و مهاجرانی که ادب بحث را رعایت کردند و همچون برخی خوانندگان بحث را به تهمت و اهانت آلوده نکردند. برخی از مخالفان گویی اصلا با نظرات آقای گنجی آشنایی ندارند.یکی می گوید چرا آقای گنجی نظر خود را درباره ولایت فقیه نمی گوید؟آقای گنجی حداقل در 10 سال گذشته بارها و بارها ولایت فقیه را نقد و آن را غیر عقلی و غیر نقلی خوانده است. اما این پرسش چه ارتباطی به بحث حاضر دارد؟ آیا پرسش کنندگان به چیزی به نام "ربط" اعتقاد دارند یا نه؟
پرسش ها و نقد ها باید در مورد موضوع مقالات باشد ، نه چیزهایی که اصلا به بحث هیچ ارتباطی ندارند.
برخی از خوانندگان هم درباره سطح دانش و سواد آقای گنجی اظهار نظر کرده اند. اولا این مساله چه ارتباطی به مسائلی که او طرح کرده است دارد؟
ثانیا: کسانی که هرگز حتی یک مقاله در جایی منتشر نکرده اند، چگونه به خود حق می دهند درباره کسانی که سالهاست در حال نوشتن هستند داوری کنند و بگویند سطح دانش این شخص اینقدر است؟
ثالثا آقای گنجی در همین مقالات نشان داده اند سطح دانش شان چقدر است. او مستند و با اتکا به متون اسلامی و غیر اسلامی می نویسد، اما مخالفانش بدون استناد به متون اسلامی و دیگر متون حرف زده و فقط اهانت می کنند
ؤابعا: گنجی گفته است اگر فقط یک دلیل هم وجود دارد که نویسنده و سراینده قرآن خداست، آن یک دلیل را ارائه کنید؟ حال من از کلیه مخالفان او می پرسم، چرا دلیلی ارائه نمی کنید؟ به گنجی فحش دادن که دلیل نمی شود برای اثبات کلام الله بودن قرآن؟
در پایان از جناب آقای مهاجرانی درخواست می کنم که در خصوص آنچه گنجی در پاسخ ایشان نوشته است، اظهار نظر کنند و بگویند در کجاها نظر گنجی را می پذیرنرند و در کجاها نظر او را برحق نمی دانند و به این دلائل با نظر او مخالف هستند؟

البته نظر گنجی در مورد ناممکنی "اثبات کلام خدا بودن قران" متین اما چیزی که مقدمتا ما نیاز داریم که به آن پاسخ بدهیم این است که خود این خدا کیست یا چیست؟ شاید اگر مفهومی از خدا بتوانیم ارائه دهیم که با دست اوردهای نوین مطابقت داشته باشد آنوقت بشود در مورد کلام خدا بودن قران هم دلیل ارائه داد. "خدا" یک مفهومی است که به کانتکست سنت وابسته است.در کانتکست مدرن آن "خدا" مرده است. بهتر است که در کانتکست مدرن مفهوم دیگری را مورد اجماع قرار دهیم. بنظر من مفهوم شعور(conciousness) می تواند بهتر با منظور ما مطابقت کند. در ذیل این مفهوم شاید اگر بتوانیم به "کلام خدا بودن قران" بپردازیم بشود نتیجه گرفت دلیل هم آورد. در این کامنت متاسفانه نمی شود بیشتر از این توضیخ داد. تنها خواستم بگویم که راه زیادی در پیش است و آقای گنجی لطفا کمی صبور باشید و عجله نکنید.

از نظر من علم جديد از قران برتر است روز به روز نيز بهبود مي يابد ، ولي كسي نميتواند قران را بهبود بخشد زيرا قران راه اصلاح خود را بسته است و از نظر خودش و گوينده اش مطلق است پس راهي براي اصلاح و بهبود قران وجود ندارد . پس بايد قران را كنار گذاشت و به دنبال علم روز و عقل رفت .

برداشت من از مجموعه مقالات آقای گنجی این است که فضای عقل وی بدجوری در یک دوگانه ناسازگار گیر کرده است. زیرا او دائم تکرار می کند؛ قرآن یا کلام خداست یا کلام محمد! این دوگانه انگاری رادیکال به شدت فضای اندیشه وی را تنگ کرده است و شاید هم یکی از دلایل اینکه پی در پی و بدون توجه به مبانی و افقهای فکری متفاوت در درون سنت فکری غرب می کوشد از این و آن دانشمند مغرب زمینی یا مقلدان داخلی آنها رفرنس ارائه کند ناشی از همین فشار عقلی با به تعبیری دیگر بن بست اندیشگی باشد. حضور ایشان مایلم عرض کنم که می توان به طریق دیگری هم موضوع را دید بدون اینکه فضای خلاق اندیشه این گونه میان دو ضد سترون شود؛ منظورم این است که با «اندیشه موازنه عدمی» که ریشه های عمیق اش در فرهنگ ملی و عرفانی مشرق زمین است می توان جور دیگری هم مساله را دید؛ یعنی اینکه از این سطح از پرسش که نویسنده/گوینده کتاب کیست، تعالی جوییم و به این پرسش هستی شناسانه /حق شناسانه برسیم که آیا همین کتاب موجود (گوینده اش هر وجودی می خواهد باشد) کلام حق است با تمام ویژگی هایی که یک کلام حق دارد یا کلامی است ناحق (که البته خود می تواند دو قسم باشد، تماماً ناحق یا آمیزه ای از حق و ناحق) . در پی این سوال است که پرسش دیگری زاییده می شود که خوب ویژگیها و علایم حق چیستند تا ما تشخیص دهیم یک کلام حق است یا ناحق؟ در ادبیات فلسفه حقوق به این پرسش، پرسش آموزه حق نیز اطلاق می شود(Rechtslehre)
در ایجا از باب ارزش دینی شهادت به آنچه که حق می دانیم به تحقیق می گویم من هیچ روشنفکری در داخل و خارج سراغ ندارم که این پرسش را به دقت و وضوح و جامعیت دکتر ابوالحسن بنی صدر پاسخ گفته باشد. حال چرا اقای گنجی، برای مثال، به کتابخانه های شرق و غرب عالم سر می زند ولی یک کلام در باره این اندیشمند وطنی به زبان نمی آورد باید علل مشخصی داشته باشد که زیاد بر من معلوم نیست زیرا وی نفیا و اثباتا در این باره چیزی نگفته است. برای مثال در همین بحث قرآن اقای بنی صدر هم اکنون 13 مقاله تفصیلی در فضای عمومی منتشر شده است و هر کس هم به این مقالات نظر سطحی بیندازد می بیند که به روش پرسش و پساخی و با اندیشه انتقادی بسیاری از وجوه موضوع بی هیچ سانسوری شکافته شده است. از آنجا که مدعای اقای بنی صدر روشن است (قرآن به مثابه بیان/گفتمان آزادی) و این مدعا هم خلاف مدعای اقای گنجی است، باید واقعا تحقیق کرد چه سری در این بی توجهی ها و سانسورگری هست که پرسشی به این اهمیت (=قرن دیسکورس آزادی) نمی تواند جالب نظر باشد.
اینجا برای شفافیت بیشتر نزد خوانندگان محترم زمانه لازم است این نکته را هم عرض کنم اینجانب در اندیشه های حقوقی و فلسفی رایج در ایران و جهان عرب و نیز المان نزدیک یک دهه از عمرم را به تحقیق در باره این نوع پرسش صرف کرده ام. دوستانی که با اثار اینجانب اشنا هستند می دانند که به همه نامهایی که آقای گنجی اینجا پشت سرهم ذکر می کنند مراجعه مستقیم و شخصی کرده ام (نه تنها استادانی مانند شبستری، ملکیان و سروش و ابوزید که در کار رساله دکتری از راهنمایی مستقیم آنها بهره مند شده ام بلکه هیچ ابایی نداشته ام با تمام علاقه اثار اقای مصباح یزدی و چوادی آملی و..را نیز مرور کنم. در هیچ یک از بحثهایی که در باره پرسش از حق شده است (پرسش مرکزی بحث قرآن) نیافته ام کسی به شفافیت آقا بنی صدر آموزه حق را باز کند. پاسخی که از دیدگاه آقای بنی صدر به پرسش داده می شود این است که حق ویژگی هایی دارد که باید دید قرآن موجود ایا با آن می سازد یا نه، اگر نساخت دیگر مهم نیست گوینده آن کیست، آنگاه وظیفه محقق آن است برود دنبال کلام حق (خود قرآن دستور می دهد از آنچه که بر آن علم نداری پیروی مکن) و به جستجویش ادامه دهد و هیچ ابایی هم نداشته باشد که بگوید من در این قرآن موجود چنین ویژگیهایی نمی بینم. ویژگیهایی مانند روشنایی در بیان، مجموعی دیدن حقوق، ذاتی دیدن حقوق، عدم تناقض میان حقوق، لغو تبعیض، معطوف بودن به حیات، برابری طلبی، معطوف بودن به خشونت زدایی/زورزدایی از روابط، معطوف بودن به حقیقت هستی، نفی دوگانگی حق- تکلیف، نفی سلسه مراتب، نفی دوگانگی وسیله-هدف، اصالت دادن به کرامت و حقوق ذاتی انسانها، لااکراه و...
حال می توان یکبار دیگر پرسید ایا اقای گنجی به این سطح از پرسش توجه دارد و باز می پرسد قرآن کلام محمد است یا الله؟

قرآن کلام خداوند است چرا که محمد پیامبر اسلام تا سن چهل سالگی به روایت خود قرآن فردی عامی و بی سواد بوده اند و قرآن اثبات خود در کلام وحی بودنش را در همین نکته می داند که چگونه فردی که تا آن سنین بی سواد بوده توانایی آوردن کتابی را به دست آورده باشد که نوع نگارش آن کتاب در توانایی فصیح ترین و بلیغ ترین اعراب آن
زمانه هم نبوده/ در بسیاری از آیات می بینیم که محمد به عنوان یک فرد مخاطب و در جایگاه مخاطب قرار دارد یعنی کسی او را مورد خطاب قرار میداده (خداوند) پس محمد خود راوی و گوینده نیست بلکه طبق آنچه خود قرآن می گوید
و ظیفه اش تنها ابلاغ پیام وحی است که خداوند از طریق جبرئیل به او منتقل می کرده ما در قران با کلماتی امری زیادی مانند ..بخوان/ بگو/ بر خیز/ که خطاب به محمد است روبروئییم که مطمئننا و منطقا محمد نمی توانسته این کلمات را به خودش بگوید
اما با خواندن قرآن می توان فهمید که نزول آیات قران
در آن زمان بر دو بعد زمان و مکان استوار بوده و یا حد اقل توجه زیاد و یا تاثیر پذیری زیادی از این دو عامل داشته
اسلام در یک محیط بشدت وحشی و بدوی بوجود آمد
که دختران را زنده بگور می کردند و اسلام آنان را از این کار منع کرد و در جامعه ای که اصلا هیچ حق و حقوقی برای زنان قائل نبودند خواهان یکسری حقوق حد اقلی شد که باز هم می گویم کاملا مشخص است که این حد اقل حقوق با توجه به شرایط و تاثیر از جامعه بدوی و غیر متمدن اعراب آن زمان به زنان داده شده/ مطمئنا رسیدن به علم هوا شناسی و سونوگرافی را هم خداوند در
مغز ما نهاده/ و لی منهم معتقدم دین باید خود را با زمان و مکان وتمدنی که در آن
قرار دارد هماهنگ کند و گرنه در معرض اضمحلال قرار می گیرد همچنانکه علی امام اول شیعیان می گوید با زمان خود باش و پیش برو.

جداً حض کردم از جوابش.خيلی خوب جمله بندی و نقد شده بود.در هر صورت ممنون.

چرا هنوز آدم ها ديندارند؟ پاسخ دقيق شما را روانشناسي بايد بدهد. نظر من اين است، آدمها به خدا و دين محتاجند و اين موضوع دلايل روانشناسانه دارد و احتمالا از فقدان تدريجي والدين حامي در روان انسان نشات مي گيرد. اما اين احتياج درستي چيزي را ثابت نمي کند.

آقای گنجی شما نه صاحب اندیشه و فکرید و نه در دنیای پیچیده‌ی امروزی می‌توانید نقش ایدئولوگ، تئوریسین و یا رهبر سیاسی را بازی کنید، این دیواری است بلندتر از قد من و شما. دنیا و جامعه‌ی ایران نیازی به «مانیفست‌»های شما که رونویسی و ادغام نظریه‌های صدبار مطرح شده غربی است ندارد. شما حرف جدیدی نمی‌زنید. خیلی‌ها هستند که می‌توانند این کار را بهتر از من و شما انجام دهند. ولی تعداد زیادی نیستند که بتوانند کاری را که از من و شما ساخته است انجام دهند؛ اطلاعات دست اول شما را داشته باشند؛ به هزارتوی قصر دیو راه داشته باشند و شهامت نور انداختن بر تاریکخانه‌ها را حتا به صورت محدود داشته باشند. این کاری است که به خوبی از شما ساخته است. به این کار بپردازید. مردم راه خود را بازخواهند یافت.

آقاي گنجي نوشته ايد كه چرا طلاب جوابي براي سوالات شما پيدا نمي كنند . من فكر مي كنم علتش اين است كه طلاب نظريه ي داروين را ديگر متعلق به علم جديد ندانند .نظريه ي داروين متعلق به قرن نوزده است ، اين يعني بيش از صد سال پيش . پس از او انديشمندان بسياري به اين موضوع انديشيده اند و نوشته اند كه فرضيه ي داروين درباره ي تكامل از طريق جهش هاي ژنتيكي در انواع مختلف ، به طرز بارزي با قوانين احتمالات ناخواناست . چرا كه تكامل همواره راه به سوي سازش با محيط زيست دارد و اگر ما علت آن را صرفا جهش هاي ژنتيكي بدانيم ، معجزه ي بسيار خارق العاده اي در علم احتمالات بايد رخ بدهد تا تعداد زيادي ژن ـ در عرض هزاران سال ـ جهش كنند تا براي مثال يك موجود آبزي دوزيست شود ، يا باله ي يك ماهي به دست تبديل شود . و اين يعني يك پديده ي نا محتمل . بعدامطرح كردند كه اين جهش هاي رو به تكامل ، كور نيست و بلكه روحي دارد . اما خود اين ” روح “ براي آن چه كه علم مدرن ناميده مي شد ، معضلي بود . به همين دليل و نيز به دليل فقدان وجود مدراك عيني فرضيه داروين چنان كه از اسم آن پيداست هرگز يك ” اصل “ نشد ، يعني ثابت نشد و يك فرضيه باقي ماند . اما به هر صورت هر فرضيه و يا نظريه ي تكويني كه شما در نظر بگيريد ، نه تنها معارض با قرآن نيست ، بلكه لازم است به شما يادآوري كنم كه قران جزو مهمترين متوني است كه بر حدوث عالم مادي از طريق تكوين تصريح دارد . اين كه جسم ما چه سرگذشتي داشته ربطي به نهاد انساني ما ندارد . چنان كه روح الهي ما به خاك واگذار شد ، خاك سرگذشت خود را طي كرده است تا تن انساني پديد آيد ، اما به هر حال اين تكوين كار خداست . من مكرر باز مي گردم به لزومي مطالعه و تدبر شما در علوم جديد . يعني علومي كه از دهه ي پنجاه سده ي گذشته ي ميلادي تا به امروز دارد شكل مي گيرد ، و افق جديدي را به روي بشر مي گشايد . اين علم شما را به قلمرويي ديگر مي برد كه كمتر به عينيت ها متكي است و بيش از آن كه فكرش را بكنيد آيات قرآن را براي شما به صورت مدللي بيان مي كند .
در سوره ي حج امروز مي خواندم كه يك روز از نظر خدا باهزار سال شما برابر است ، و اگر چه ممكن است عده اي مرا شيفته ي نظريه ي نسبيت زمان بدانند ، اما فكر كردم كه عجيب است شايد يكي از ايرادات عرب مكه اين بوده است كه چگونه يك روز با هزار سال يكي مي شود . فكر مي كنم اگر شما تحقيقات جديد در زمينه شناخت بشر و جهان را در علوم مختلف دنبال كنيد ( نه علم دوره انقلاب صنعتي اروپا را ) هم بسياري از سوالاتتان پاسخ داده مي شود و هم طلاب كه من شنيده ام در دروس تحصيليشان جديدترين نظريات علمي عصر حاضر مورد مطالعه قرار مي گيرد ، محلي براي گفتگو با شما پيدا خواهند كرد .
گفته ايد كه شما تنها معتقديد كه قرآن كلام محمد بود و كلام خدا نبود و اين كه اثبات نشده است كه قران كلام خداست . در اين صورت آيا شما معتقديد كه محمد فردي راستگو بود يا شياد؟ اگر به كرامت رسول خدا اعتقاد داشته باشيد خواهيد گفت كه يك انسان امين هرگز بارها و بارها در نوشته هاي خود به دروغ نمي گويد كه اين گفته ها كلام خداست ، تنها آدم هاي دروغزن و شارلاتان ادعاهاي دروغ را مطرح مي كنند ، در اين صورت ايمان شما به يك دروغگو چه توضيحي دارد ؟ اما اگر به آن چه محمد گفته معتقديد ، بارها و بارها در قرآن آمده است كه كلمات عربي مبين را خدا فرستاده است كه پيامبر در گفتن آن ها عجله نكند تا كلام به پايان رسد كه قرآن كتاب خداست ، كه قرآن اگر به كوه نازل مي شد ، كوه مي ترسيد و فرو مي پاشيد و ..... طرح اين موضوع اصلا يعني چه ؟ قرآن محمدي وقتي بارها درخود آن گفته مي شود كه قرآن كلام خداست ، اصلا چه مفهومي دارد .

رسالت حضرت محمد (ص) نيز عام بود. در عصري كه زبان عربي و علم فصاحت به اوج خود رسيده بود، آن حضرت، گرچه اُمي بود، قرآن را آورد كه حتي از لحاظ صورت ظاهر نيز برجسته‌ترين شاهكار زبان عرب شناخته شده است. معجزة قرآن، براي مخالفان زمان پيامبر، نشانة مسلم و حجت انكار ناپذير خدا بود. هيچ اثري نتوانست با قرآن برابري كند. به طور مسلم تا كنون كسي نتوانسته است سوره‌اي به مثل آن بياورد. حضرت محمد (ص) علاوه بر مقام نبوت، انساني بود امين، منصف، مهربان و مظهر فضايل اخلاقي. او منادي صلح بود، اما وقتي كه خداوند به خاطر حفظ دين فرمان جهاد داد، شانه از زير مسئوليت خالي نكرد.
* * *
اصول تعليمات اين پيامبران با يكديگر مغاير نيست و هيچ‌يك از آنها پيامبران پيشين را نفي نكرده‌اند. از زمان حضرت آدم تا كنون، اصول بنيادين و اصيل دين را همة انبياي الهي يكسان ابلاغ كرده‌اند. متأسفانه در طول زمان و در حين انتقال از نسلي به نسل ديگر اجباراً رنگ انساني به خود گرفته، ناگزير دچار جرح و تعديل و حتي انحراف شده است. به همين دليل، به تدريج از وضوح و شفافيت آنها كاسته شده است و به مرور از محتواي اولية خود دور افتاده‌اند. با اينكه اين اصول همواره يكسان است، اما نحوة كاربُرد آن در دوران‌‌هاي مختلف و در فرهنگ‌هاي مختلف بايد مطابق روز باشد. به همين علل، ربّ العالمين (خداوندي كه پرورش دهندة همة جهانيان است)، در هر زمان، مأموري برمي‌گزيند تا از يك طرف، اصول الهي را كه با گذشت زمان فراموش يا كدر شده‌اند، يا به دست بشر ديگرگون شده‌اند، يادآوري كند، و از طرف ديگر، اصول مكمل جديدي را كه جوابگوي ضروريات آن عصر است، تعليم دهد.
(متن بالا از کتاب راه کمال استخراج شده است )
قدرت درک و عقل بشر امروزی را نمیتوان با بشر ۱۰۰ سال پیش مقایسه کرد چه برسد به انسان در ۱۴۰۰ سال پیش . بنا بر این نمیتوان به قرآن خرده گرفت که چرا قوانینی که از نظر بسیاری با حقوق بشر امروزی مقایرت دارد را در متن آن میتوان یافت ، به نظر من قرآن بدون شک یک اثر الهی است و آقای گنجی فراموش نکنند که پدیده های ادبی که از قرآن اسخراج شده است آن را به یک اثر فوق بشری تبدیل کرده است . بسیاری از اشارات قرآن برای بشر زمان بسیار متعالی بوده است ولی به قول معروف با یافته های علمی امروزی در ظاهر همخوانی ندارد . دوستان عزیز علم بشری معجزه قرن ما است ولی هر روز میبینیم که مشاهدات بشر بیشتر و بیشتر به پبچیدگی خلقت و حیات پی میبرد اسلام و بقیه ادیان بدون شک نجات هدایت بشر بدوی را به عهده داشته اند و سوء استفاده افراد از دین را نمیتوان به حساب دین گذاشت . آقای گنجی عزیز شاید حرف شما درست باشد ولی لحن خطاب شما به آقای مهاجرانی شایسته نبود

در اخر نوشته آقاى گنجي ايشان فرموده اند:
"این رویکرد، عین غبار‌روبی از قرآن است. سروش و شبستری و ملکیان و نراقی، تمام همت خود را مصروف آن کرده‌اند که تفسیری انسانی ـ اخلاقی از قرآن ارایه کنند، اگر تفسیر اینان از قرآن معتبر نباشد، تفسیر طباطبایی از قرآن کسی را مجذوب نخواهد کرد."
و سوال بنده اين است كه:
اگر پارادايم تفسير امروزين, جهت ابقاى اعتبار متن(متن قراني) را بپذيريم و بر اين مدار حركت كنيم پس جايگاه قوانين اساسي امر شده به تابعيين متن (مسلمانان) را به حد قوانين عرفي كه قابليت باز نگرى ممتد در گذر زمان را دارند كاهيده ايم...كه مي تواند به اين نتيجه گيرى بيانجامد كه "شان متن" از "شان تفسير هايش" اگر پايين تر نباشد در حد برابر است و بعد به اينجا مي رسيم كه حالا كه به تفاسير جديد جهت آپ ديت كردن! آن سافت ور! احتياج داريم چرا اساسا يك سافت نو و مدرن! نخريم و آن سافت ور كهنه هزار بار آپ ديت شده پر از "Error"را به دور بياندازيم...
راستي يادم نره, آقاى گنجي درود فراوان بر تو!

آدمها دو گونه اند، آنها که به نام خود می نویسند (سروش، شبستری، کدیور، مهاجرانی، گنجی، زیدآبادی، حجاریان و..) و آنها که به نام خود نمی نویسند و سخنان خود را به نامی مستار به چاپ می رسانند. وقتی کسی خود را در قلمرو عمومی عرضه می کند، بهایی بابت این عمل می پردازد. دیگران به هر حال درباره او قضاوت خواهند کرد. او نمی تواند براحتی به این و آن تهمت بزند، نمی تواند کسی را بدون سند و مدرک بی دین و منکر آخرت و راز و روح بخواند و براحتی حکم صادر کند. اگر چنین کند، دیگرات یقه او را گرفته و آبرویش را می برند که بدون دلیل تهمت زده و چیزهایی گفته که حقیقت نداشته است. کسی که حتی جرأت ندارد به نام خود از دین دفاع کند، چگونه از قدرت خدا و زندگی پس از مرگ حرف می زند؟ آیا اعتقاد به خدا و آخرت حتی این قدر در او تأثیر نگذارده است که در مقابل کسانی که به خیال باطل او دین و آخرت را منکرند، از دین به نام خود دفاع کند؟ کسانی که در پشت نام هایی چون بهرام چوبینه خود را مخفی می کنند، و از این طریق از خدا و آخرت و رازآلودگی جهان و اخلاق و نزدیک بودن مرگ سخن می گویند، با این طرز عمل به دیگران نشان می دهند که اعتقاد به دین در آنان چقدر مستحکم است که حتی حاضر نیستند به طور علنی از دین دفاع کنند؟ دفاعی که هیچ پیامد منفی ای برای انان به دنبال ندارد. گنجی بابت چیزهایی که نوشت، به زندان رفت، در زندان تا مرگ پیش رفت و کوتاه نیامد و در زندان اوین بود که گفت ولایت فقیه کشک است، خامنه ای باید برود و ... - اکنون هم که به نام خود درباره دین، رویکردی دگراندیشانه در پیش گرفته و می نویسد، خطرات بسیاری را به جان خریده است. می دانیم که تروریست های ... همه جا حضور دارند، می دانیم که آنان بسیاری از مخالفان را در خارج از کشور به وحشیانه ترین شکل ممکن به قتل رساندند ، و می دانیم که گنجی بیش از همه کس در افشای این جنایات کوشید. به نام خود در داخل کشور می نوشت و افشا می کرد. اما شما حتی حاضر نیستید به نام خود از دین خدا دفاع کنید. این خدایی که شما از آن دم می زنید، اگر واقعا او را این قدرتمند می دانید و اگر مرگ را نزدیک می بیند که ممکن است هر لحظه ما را فرا بگیرد، آیا نمی اندیشید که پس از مرگ خدا از شما بپرسد: گنجی به خاطر آزادی و دموکراسی و حقوق بشر و علم و فلسفه از جان خود مایه می گذاشت، ولی تو برای من (خدا) و دین من و پیغمبر من و آخرت خودت، حاضر نبودی با نام خودت از من و دین من و پیغمبر من دفاع کنی؟ پس کجاست آن ایمان و اعتقادی که از آن دم می زنی ، فرد محترمی که در پشت نام بهرام چوبینه خود را مخفی ساخته ای؟

حانم يا آقاي هستي هم بس توجه كنند وقتي نمي توان اثبات كرد اين همه شامرتي بازي هاي آقايان براي جيست؟ علم را كه قابل دسترسي ست نمي بذيرند و آنرا ناقص ارزيابي مي كنند اما توهمات يك جوبان را قابل بذيرش و سعي هم مي كنند تا يا آخرين داده هاي علمي هم مقايسه كنند . آقاي كنجي در قرن 16 ايستاده و آقاي مهاجراني در قرن 18 همه ي داده و تراوشات مكتب سازي آنها را فلاسفه ي قرن نوزده باسخ كفته اند ديكر در اروبا هم كسي وارد اين شامرتي بازي ها نمي شود به همين دليل است كه فلاسفه ديكر در جهاجوبهاي ديني وارد بحث هاي خدا شناسانه نمي شوند زيرا تناقضات آنها بسي بيش از حقانيتشان است . شايد براي دانشجو و دانش آموز آسيائي اين بحث ها جذاب باشد اما نظريه بردازها بهتر است نظراتشان را با فلاسفه ي غرب هم مقايسه كنند زيرا دانش آموز و دانشجوي آسيائي هم بس از مدتي با آن نظرات آشنا ميشوند و همساني اين نظرات تكراري را مشاهده خواهند كرد و به همين دليل شما ها را منابع موثقي براي تحقيق به شمار نخواهند آورد . دين در قرن هجده ضرورتش را بعنوان يك سيستم از دست داد و بعد از آن هم تبديل به آلت دست قدرتمندان شده است . دين در اروبا هم بس از شش قرن حكومت خشونت و شكنجه آخر به كنار رفت و مردم ديدند و با كوشت و استخوان ضد انساني بودنش را دريافتند به همين دليل از سياست كنار كذاشته شده اند حال اين آقايان دوباره نسخه ي دين به ما ميدهند در حالي كه ما ايرانيان يك بار آنرا تجربه كرده ايم .

جناب گنجی درود،
و دست مریزاد.
- نوشته هایتان را همیشه پیگیری می کنم.
- مثل همیشه با دستی پر، از مطالعه و از روی تحقیق و سند به بحث می پردازید. به دانسته های پیشین اکتفا نمی کنید، خود را در انتهای خط دانش نمی دانید. "شکمی" بر سر منبر نمی روید و "وعظ" هم نمی‌کنید.
- امّا و امّا :
چرا بجای وارد شدن در هزارتوی استنادات متون اصلی دینی و مدعیات متولیان دین (همچون هزاران علامه طباطبائی و غیره)، از رهیافت امثال محمد رضا نیکفر در "اقتصاد سیاسی دین" و "قرآن معرفت، قرآن قدرت" و نیز از رهیافت امثال ملکیان در بیشتر نوشته هایش وارد نمی شوید.
ورود کنونی و این چنینی شما به بحث، ورود امثال صاحب لحیه هایی مانند جناب مستطاب مهاجرانی را به میدان واجب می سازد که با دستی پر و ...، با خیالی راحت، به نقد امثال تو می نشینند. تو از جنس دیگری هستی، خود را درگیر این بحث ها نکنی، بهتر است. برون آمدن از چاه ویل روایات و تعابیر و قرائت ها، ناممکن است. همیشه کسی هست که روی 20 تو، 21 بیاورد. اما حیطه ی اخلاق این گونه نیست: شکنجه، پوست را می درد؛ آزادی عبادت برای متدینان آرزویی رویایی است و ... . همه ی این ها با امور واقع سروکار دارند و پاسخ های گریز و گزیر ناپذیر صریح می خواهند. پاسخ هایی که حتی جناب مهاجرانی را - با همه ی توان سخن دانی اش – به زانو زدن در برابر حقیقت وادار خواهند کرد. و چه نیکوتر آن که در این میدان ها و عرصه ها ، این گونه کسان، ناظرانی ساکت باشند و فضای صراحت و پاکی را با ورود خود، کدر نسازند و فقط با شنیدن آن سخنان، تنها با وجدان خود مکالمه کنند و بیاموزند که در اخلاق‌شان، تغییر کنند؛ نه این‌که راهنمای کسان دگر نیز باشند.
عزت همه ی اهل رنج و تلاش زیاده باد.
بدرود

‌زنان‌ در ناز و نعمت و زر و زیور بار می‌آیند... در بیان و تقریر دلیل گفته‌ی خود و اثبات ادعای‌شان عاجزند و دلیل روشنی ندارند. این دو صفت که [قرآن] برای زنان آورده است، برای این بوده که زن بالطبع دارای عاطفه و شفقت بیشتری و تعقل ضعیف‌تری از مرد است، و به عکس مرد بالطبع دارای عواطف کمتر و تعقل بیشتری است و از روشن‌ترین مظاهر قوت عاطفه زن علاقه‌ی شدیدی است که به زینت و زیور دارد‌، و از تقریر حجت و دلیل که اساس‌اش قوه‌ی عاقله است ضعیف است»18.
طباطبایی در ذیل آیه‌ی دوم سوره نور، در ذکر دلیل تقدم نام زنان بر مردان در آیه‌ی شریفه می‌نویسد: «بعضی از مفسرین گفته‏اند: اگر زن زناكار را جلوتر از مرد زناكار ذكر كرده‌، برای این بوده كه این عمل از زنان شنیع‏تر و زشت‏تر است و نیز برای این بوده كه شهوت در زنان قوی‌تر و بیشتر است»19.

برای من یه سئوال پیش اومد، چه جوری می شه که زنان(که از لحاظ عقلی و قدرت درک روابط اخلاقی به علت احساستی بودنشان از مردان کمتر هستند) به هنگام بروز گناه زنا مقدم بر مردان قرار می گیرند. مگر این نیست که مرد با داشتن عقل قوی تر و احساسات ضعیف تر باید در برابر گناه مقاوم تر باشد؟ پس چرا به اینجا که رسید قبح کار برای زنان بیشتر شد؟ زن کم عقل بیشتر مستحق سرزنش و توبیخ است یا مرد دانا؟ چرا دیه و ارث و شهادت زن نصف مرد است اما مجازات گناهان او به عین مردان محاسبه می شود؟ اگر زن واقعا ضعیفه است و ناقصل عقل باید از مجازات هایی که برای مردان عاقل در نظر گرفته شده نیز مصون باشد. وگرنه این چه عدالتی است؟

با سلامی دوباره خدمت آقای گنجی و سایر دوستان به ویژه اندیشمندانی که این بحث را دنبال می کنند و همچنین دست اندرکاران رادیو زمانه:

دوستان به گمان من قرآن را نه با تاویل، نه با تفسیر می توان تبیین کرد و نه با "رد" علمی می توان حذف کرد. هر گونه تلاشی که بر مبنای تک تک آیات صورت گیرد، روشی موثر نخواهد بود. قرآن کتابی نیست که مانند آنچه ما امروز "کتاب" می نامیم، با مقدمه و فصل های مختلف و نتیجه نوشته شده باشد. آیاتی که به طور پراکنده در طول 23 سال در پی رخدادهای گوناگون در مکه و مدینه نازل شد ه است که بعدها به صورت یک کتاب تدوین شده است. آیات هم عندالللزوم "مغز" مخاطب خود را نشانه نرفته، بلکه سعی کرده از قلب و احساس آن ها هم برای هدایت شان در مسیر رشد و تعالی استفاده کند.

اگر ما نتوانیم به طور سیستماتیک قرآن را درک کنیم، در نتجیه گیری های خود بر مبنای تک تک آیات به خطا خواهیم رفت. پژوهش نگارنده به ارایه "مدلی ساختاری " انجامید که حتی شاید بتوان "noise " های قرآن را یا به تعبیر علم آمار "outlier" های آن را پیدا کرد.

جان هیک (John Hick) فیلسوف انگلیسی و دکتر سروش سه سال قبل گفتگوی مهمی داشتند داشته اند که در فصلنامه مدرسه، شماره دوم، آذر 1384 با عنوان «صورتی بر بی صورتی» به چاپ رسیده است. این گفتگو حاوی مطالب مهمی در مورد دین و دین باوری و پلورالیسم دینی است. در این نوشته

http://doust114.persianblog.ir/post/72

مدل پیشنهادی نگارنده در مورد ساختار قرآن، با برخی نظریات مطرح شده در این گفتگو، مورد بازبینی (Verification) و آزمایش قرار گرفته است! جامعیت و انسجام هر مدلی با چنین آزمون هایی قابل ارزیابی خواهد بود. موضوعات بازبینی شده شامل این موارد می شود : تکوین و تفسیر متن مقدس، پلورالیسم دینی، بازبینی آموزه های محوری دینی، خدای پاسخگو و غیر پاسخگو، آیا پیامبران پلورالیست نبودند؟
دوستان علاقه مند این مقاله را مرور کنند.
ساختاری بر بی ساختاری

«بازبینی» مدل پیشنهادی قرآن در گفتگوی اخیر جان هیک و عبدالکریم سروش

http://doust114.persianblog.ir/post/72

آقای گنجی: از اینکه عده ای شما را بی سواد و یاوه گو خطاب کردن ناراحت نشین. اونها همان بهتر که به نوشتن "شین نامه اشان" بپردازن که بیشتر از اون هم مغز منجمدشون نمیکشه!! تازه خودشون هم از رهروان سروش میدونن!! بیچاره سروش که مرغ عزا و عروسی آقایان هست!..

سلام
باتشكر از جناب آقاي گنجي به خاطر سير تدريجي وروبه روشنائي كه در مقالاتشان طي ميكنند . به نظر بنده زمان در اين نتيجه گيري كه قرآن يا كتب آسماني ديگر آنچنانكه براي مانقل شده ( نازل از سوي خداوند ) است يا خير موثر است . چنانچه اگر ما در زمان حضرت رسول بسر ميبرديم بطور يقين هيچيك از فرمايشات قرآن را مخالف با موازين حقوق بشر و يا تاريخ مصرف گذشته قضاوت نميكرديم . به نظر بنده آنچه در قرآن وساير كتب آسماني آمده با اراده خداوند وبر اساس درك انسان آن زمان و نياز ايشان و باتوجه به امكانات ودانسنه هاي علمي آنان بوده . انسان هميشه محتاج هدايات الهي از طريق ارسال رسل است همچنانكه تاكنون بوده در آينده نيز ادامه خواهد داشت

آقای گنجی (و امثالهم) مثل اینکه فراموش کرده اند که یکی از شرایط مسلمانی همین است که ما در برابر این سخن که قرآن کلام خدااست تسلیم باشیم و اذعان کنیم که خداوند قرآن را بر زبان پیامبرش جاری ساخته است. اگر ما هم مثل دیگر غیرمسلمانان باور داشته باشیم که این سخن محمد است نه سخن خدا آنگاه هم موضوع یکتایی خدا و هم موضوع پیامبری و رسالت حضرت محمد و هم موضوع معاد و باور داشتن به قیامت را زیر سئوال برده ایم و باور داشتن به اینکه خدا است آن که زنده پابرجا است، خوابش نمی برد . خدا است که شریک ندارد و ..... و خدا است اینکه می تواند هرکه را بخواهد هدایت کند و بر جانش تسلط داشته باشد که بر می گزیند رسولی را که آیاتش را بر آنها می خواند و پاکشان می کند و به آنها کتاب و حکمت یاد می دهد و قص علیهذا.. که اگر بر صورتی که شما می فرمایید ما بخواهیم باور داشته باشیم که قرآن کلام محمد است آنگاه به خودی خود هرچه را که باور داریم باید نفی و تکذیب کنیم.
این مسئله از ملزمات مسلمانی است و مسلمانی یعنی همین که مردم در برابر این اصول اعتقادی تسلیم باشند و در آن چون چرا نکنند. چرا شماها به این مسئله ساده توجه ندارید؟
آقای گنجی چرا زور می گویی؟

میرمبینی

منظورم دفاع از اسلام و قرآن و احكام نيست ولي نگران روزي هستم در آينده كه تمامي يا بخش اعظمي از مباني دمكراسي و حقوق بشر( كه امروز سنگ محك همه عقايد و سيستمها است) ضد انساني و ضد آزادي و ابتدايي تشخيص داده شوند.

مخلص كلام در این همه صغری و کبری چیدن این است که جناب گنجی مدعی اند قران کلام محمد است و تا کنون نیز دلیلی برای اثبات اینکه قران عین کلام الهی است از سوی مدعیان ارایه نشده است . من به عنوان یک مسلمان از این بزرگوار سوال می کنم که اگر انطور که ایشان مدعی هستند محمد برای اثبات این موضوع که به کرات در قران به صحت ان ادعا شده دلیلی نداشت چگونه این همه فداکاری ها وجانفشانی های مسلمانان در صدر اسلام قابل توجیه بود ایا بهترین دلیل همان استدلال محمد در دعوت اولیه او نیست که با طرح سوال و اقرار بزرگان قریش نسبت به اعتقاد انها به راستگویی خود خبر از پیام خدا و واسطه بودن خود داد. اینکه محمد امین کتابی را که در چندین موضع مخالفان ومدعیان بشری بودن این کتاب را دعوت به اوردن مثل ان نموده کلام خدا دانسته است کافی نیست .راستی اگر کوچکترین شک و شبهه ای در انتساب این کتاب به خالق هستی وجود داشت دیگر چه نیازی به این همه چنگ وجدال و کشت وکشتار وجود داشت . ایا دلایلی که تا کنون برای اثبات اعجاز قران ارایه شده کافی بنظر نمی رسد این همه شگفتی های اماری ...و...

برای مزید اطلاع جناب بهرام چوبینه بگویم اگر ایشان علاقه مند اند به طور جدی تئوری و نه به گفته ی ایشان"فرضیه"ی داروین را مطالعه کنند به کتاب های بزرگترین زیست شناسان جهان امروز از جمله ریچارد داوکینز و جرد دایاموند و ارنشت مایر نگاهی بیندازند تا ببینند که این تئوری تا چه حد از مایه ی علم تجربی برخوردار است و تئوری صدسال پیش نیست . با این همه جای پرسش درآن همچنان بسیار است. ولی این پرسش ها سبب آن نیست که زیست شناسان و ژنتیک شناسان مثلا بگویند داستان توراتی آفرینش که سپس به قرآن راه یافته همان روایت درست و صادق از پیدایش انسان است. و اما پرسش من از شما: اگر شما را در نوزادی به دست خانواده ای نا مسلمان در اروپا و یا هرجای دیگری دراین کره ی خاکی می سپردند، اکنون دراین سن وسال باز هم با چنین حدت ایمانی از اسلام و حقانیتش و وحیانی بودنش دفاع می کردید؟ و آیا آقای بنی صدر هم اگر به جای همدان در فرانسه و در دست و بال خانواده ای فرانسوی بزرگ می شد بازهم جنین نگاهی به قرآن داشت یا عمر عزیز را درپای این می گذاشت که مانند برای نمونه، اسقف کاپلستون، در حقانیت مسیحیت با امثال راسل ها به بحث بنشیند؟ با درود به اکبر گنجی ها که اگر ایران قرار است آینده ای داشته باشد به ره روی چنین کسانی میسر خواهد شد. م. خردیار

رض محال، محال نيست پس بگذاريد فرض کنيم گنجی دروغ می گويد و بشريت بدون فکر و استدلال و بصورت دست بسته بايد در مقابل کتب الهی تسليم گردد، حال تکليف مولانا، حلاج، بوعلی سينا و هزار فرهيخته ديگر که تفکر در همه چيز (از جمله اديان ) را شرط زنده بودن دانستند چيست؟ اگر مقصود پيروی کورکورانه بود پس ديگر ذی شعور بودن آدمها چه دليلی داشت؟
مواجه با حقيقت شجاعت می خواهد که همه از آن برخوردار نيستيم و وام گرفتن از عالم غيب هميشه تحمل دردها را آسانتر ميکند!

بسم...الرحمن الرحيم. خداوندا از سرتقصيرات ما بگذر كه ما ناتوانيم وبه درگاهت محتاج. بارالها عزت مسلمين را هرچه افزونتركن و نسل كافران رااز روي زمين بردار.
برادران مسلمان
گنجي كيست وگنجش كجاست؟ مامسلمانان يك كتاب داريم كه حضرت ختمي مرتبت و عالي مرتبه پيامبر اسلام ومسلمين كلامش را كلمه به كلمه وجمله به جمله از جبرئيل(ع) دريافت كرده وجبرئيل پيام آور كلام خداوند رب العالمين بوده ومقام خدائيش چنان والا وبالاست كه نه گنجي توان مقابله با او رادارد ونه كافراني كه دراينجا لانه كرده وقصد دارند تادين خدارا ملعبه كنند. آيا آنان از روز معاد وسرآمدن قيامت هراسي ندارند؟ درآن روز چشمها بربالاي كاسه سرها رفته و طلب ارحم الراحمين خواهندكرد. چه كسي از صور اسرافيل وقوف دارد كه آوايش پرده گوشها را تكه تكه كرده وتارهاي هستي انسانهارا به ارتعاش درخواهند آورد. مردگان از زير خروارها خاك بدرآمده و درصف درماندگان درگاه احديت خواهند ايستاد. فرشتگان دست برسينه درانتظار فرمان باريتعالي خواهند بود تا كيفر نابكاران را بدهند. اي مسلمين و اي مسلمانان كجائيد تا مشاهده كنيد كه بنده حقيري چون اكبر گنجي درمقابل اولوالامر مسلمين قدبرافراشته ونمكدان بزگواري همچون آيت الله العظماء سيد اولادپيغمبر(ص) حضرت ختمي مرتبت سيد علي خامنه اي راميشكند. واما اي گنجي مگر توهماني نبودي كه سالها سربرآستان آن بزرگوار نهادي ودرمقابلش بارها وبارها سجده كردي و بكرات اقرار كردي كه جز او به هيچ كس ننگري؟ چه خوش گفت در منهاج الجاهلين حاج آقا يوسف ذالفقار عراقي كه اي خوارج ازدين و اي خائفين بترسيد از غضب الهي كه روز تقاص بسي نزديك است ودرآنروز عصافير با آن جثه هاي نحيفشان سنگهاي هزارمني رااز طاق آسمان برفرق كافران خواهند انداخت ونابودشان خواهندكرد. سيد جلال مكرم السائلين دررساله الكفار بالنار وصفاقعده شئون البلعزا ميفرمايد فقد يكون الكافرون انما جميع العذابون. پس بترسيد وتقوا پيشه كنيد تا لطف الهي شامل حالتان شود. ازعنادبامسلمانان تقوي كنيد وبه دين خدابگرويد كه قيامت نزديك است. السلام عليكم يا ربنا و شريفنا وملاكئتة اجمعين.

این اولین باری است که در زیر اینهمه نوشته اقای گنجی پیام می گذارم. هر وقت که به نوشته های افرادی مانند اقای گنجی و یا اقای دوستدار بر می خورم فردی را تصور می کنم که با چنگال و قاشق اش می خواهد کوه البرز را از سر راهش بردارد. اقای گنجی: من اصلا مخالف اینگونه بحث ها نیستم و با اینکه همه نوشته هایتان را چاپ کرده ام ولی بخاطر فقدان وقت نتوانسته ام همه شان را مطالعه کنم ولی میدانم که شما چی می خواهید بگید بر ای اینکه ور÷ن انگلیسی نوشته های مانند شما را مطالعه کرده ام. اقای گنجی: بیش از پانصد سال است که نوابغ و متفکران و دانشمندان و فیلسوفان طراز اول غرب--- که حتما قبول دارید که شما حتی یک هزارم در صدش را مطالعه نکرده اید-- بر علیه همین مسایلی مانند وحی و غیره موضع گرفته اما بالاخره شکست خوردند و در همین دنیای غرب تعداد آنهائی که به باکره گی مریم باور دارند خیلی خیلی بالاتر از آنهائی است که به تئوری تکامل و یا نسبیت انیشتن باور دارند. من به شما توصیه می کنم که اگر می خواهید به مقصدتان برسید و در سر راهتان به کوهی بر خوردید بجای تلاش برای ار بن کندن اش--- که قادر نخواهید بود--- آن کوه را دور بزنید. در سراسر جهان زیباترین و شگفت انگیز ترین و پر هیبت ترین جاده ها از کمره کوه ها کشیده شده اند و کوه ها را دور زده اند.

اقای گنجی: همانطوریکه گفته ها و رفتار های اقای احمدی ن÷اد بهترین هدیه برای اسرائیل بود اینگونه فعالیت های فرهنگی شما هم بهترین هدیه برای مرتجعین داخلی است که اگر من یکی از آنها بودم برای شما ویلای دلخواه و یه ماشین آخرین مدل مهیا کرده و ماهی هم ده هزار دلار برایتان پرداخت می کردم که 24 ساعت مشغول نوشتن باشید..

راستی بد نیست که اگر از دست اینهمه مصاحبه با روشنفکران درجه سومی مانند چامسکی و غیره خلاص شدید کمی هم افرادی مانند لئو استراوس را بخوانید.

یک ایراد اساسی به نظر آقای گنجی و امثال ایشان وارد است و آن اینکه وقتی علم تجربی دائما درحال تغییر است (و اساسا ذات آن هم چنین اقتضایی دارد) چگونه می توان از تناقض قرآن (که یک متن ثابت است) با آن سخن گفت؟ اساسا چنین بیانی منطقا نمی تواند صحیح باشد. به عبارت دیگر آنچه امروز تناقض به نظر می آید ممکن است فردا (در اثر تغییر نگرش های علمی) عین توافق و تایید باشد. پس اصولا بررسی یک متن فرا علمی مانند قرآن به این شیوه خطاست.

اين قطعه پاسخ به كامنت قبلي است. آقاي داريوش بيا موضوع رو خيلي ساده متوجه بشيم. آيا تو يا تمام علماي اسلام مي توانيد يك معني قطعي يك نظريه قطعي و مسلم از آيات قرآن به دست بدهيد. بدانيد هيچكس تا به حال در معارف و تعاليم اسلامي و قرآني نتوانسته يك معني همه فهم و روشن و اجماعي (آن طور كه در علم و علوم تجربي هست) ارائه كنند. كلمات قرآن كلي مبهم و چند پهلوست و طبيعي است هر جور علم پيش برود يه جوري قرآن مصداقي براي دفاع از خود پيدا ميكندمثلا الان از قطعيات علم است كه نزول باران به دليل واكنش پديده هاي طبيعي و موضوعي كاملا مرتبط با اين پديده ها ست عين حركت خورشيد. وقتي به قرآن اشكال بگيريم ميگويند خوب منظور قرآن اينه كه خدا اساس اين باران و آب را فراهم كرده است و ميفرستد يا كل هستي و جهان و از جمله باران رو خدا در بنيادش از عدم خلق كرده است. اما معني خدا باران رو نازل ميكند كه در قرآن هست واقعا اينه عربها و تمام مخاطبان قرآن فكر ميكردند خدايي آن بالانشسته و پيچ بارا رو شل و سفت ميكند اما علم صد درصد و به طور قطعي بنياد اين نگرش رو تغيير داده است.

باسلام
آقا من با سی و سه سال سن بیکارم . هنوز نتونستم زن بگیرم . مادر و پدرم هم پا به سن گذاشته هستن . دو تا خواهر دم بخت هم دارم و ... یکی هم به داد ما برسه حالا چه با قرآن محمدی چه با قرآن الله

درود جناب گنجی

اینجانب بعد از سالها گفتگو با مسلمانان به این نتیجه رسیده ام که باور ایشان به کلام الله بودن قرآن و پیامبر بودن محمد و مابقی بر بنیادی علمی یا منطقی استوار نیست بلکه همانطور که در متن دینشان هم آمده بر پایه ایمان است و این ایمان نیز معمولا سرچشمه درونی دارد. نذری بوده که برآورده شده یا بیماری که شفا یافته یا تاثیر عمیق از والدین و محیط ویا حتی به سادگی یک حالت درونی و روحی آرامش که در علم روانشناسی کاملا شناخته شده و حتی به صورت روشی برای درمان آشفتگی های روحی به کار می رود. از دید علمی و منطقی به داستان دین نگریستن و در نهایت زبان استدلال علمی و منطقی را پذیرفتن نیازمند روحی حقیقت گرا و وجدانی بسیار موشکاف و بیدار است که شوربختانه تعداد کمی قادر به شکستن دیوارهایی که فرهنگ محیط و خانواده به دور ما کشیده اند می شوند. تصور نمی کنم شما هم از ایشان توقع داشته باشید که واقعا بتوانند دلیل علمی برای کلام الله بودن قرآن ارائه کنند. با این حال کار بزرگی را آغاز کرده اید و شجاعت شما در عبور از تابو هایی که مردم ما را در چنبره خود اسیر کرده اند بسیار ستودنی ست.

شامرتي بازي يعني چه ؟

آقاي گنجي گويا جوابيه آيت الله منتظري را به مقاله آقاي دکتر سروش نخوانده اند. اين قدر نگوييد موافقان کلام الله بودن قرآن دليل بياورند. يک دفعه هم برويد دلايلي که آورده اند بخوانيد. اگر آقاي گنجي به فلسفه معتقد باشند جوابيه آيت الله منتظري يکي از محکمترين دلايل کلام الله بودن قرآن است. من تعجب مي کنم از آقاي گنجي که مکررا مي گويند دليل بياوريد. دليل از اين دقيق تر. در ضمن چرا بايد قرآن با حقوق بشر و دموکراسي هم خواني کامل داشته باشد. شما اول دليلي بر حقانيت و کمال دموکراسي و حقوق بشر بياوريد بعد قرآن را با آن بسنجيد.