«آموزش حقوق بشر باید نهادینه شود»

سمیه دهبان

«گزارشگران و فعالان حقوق بشر ایران» یک گروه حقوق بشری تازه تاسیس است که به مناسبت آغاز راه‌اندازی پروژه دانشکده حقوق بشر رهانا توسط این گروه با مجتبی سمیع‌نژاد دبیر کل سازمان مصاحبه‌ای ترتیب داده‌ام.

در ابتدا از آقای سمیع‌نژاد خواستم در مورد این گروه و فعالیت‌های آن و خبرگزاری رهانا برای ما توضیحی بدهند.

«گزارشگران و فعالان حقوق بشر ایران» یک گروه حقوق بشری تازه‏ تاسیس است و بیش‌تر از یک ماه است که کار خود را شروع کرده‏ است.

از تشکیل این گروه چند هدف داشتیم که سه هدف عمده‏ی آن عبارت بود از اطلاع‏رسانی از وضعیت حقوق بشر در ایران، آموزش و نهادینه کردن فرهنگ حقوق بشر در ایران و هم‏چنین مستندسازی از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران.

ما با این سه هدف کلی کارمان را شروع کردیم و از ششم بهمن ماه امسال اعلام موجودیت کردیم. در این جهت وب‏سایت‏هایی راه‌اندازی. «خبرگزاری رهانا» ارگان خبری ما است که در زمینه‏ی اطلاع‏رسانی عمل می‏کند و عمل‏کردش هم در همین چند هفته موفق بوده است.

در ارتباط با کارهای دیگرمان می‏توانم از «دفتر پی‏گیری وضعیت زندانیان سیاسی» برای مستندسازی نام ببرم که در آن وضعیت زندانیان سیاسی را با تمام جزییات‏اش ثبت می‏کنیم و به صورت آن‏لاین به روز می‌شود و در اختیار عموم قرار می‏گیرد.

هم‏چنین می‏توانم به راه‏اندازی «مرکز گزارش‏های چند رسانه‏ای» اشاره کنم که هم در زمینه‏ی اطلاع‏رسانی و هم تأمین امنیت کاربران داخل ایران برای فرستادن عکس‏ها و فیلم‏ها و گزارش‏هایی که دارند، راه‌اندازی شده است.

این چکیده‏ی کلی کارهایی است که ما از یک ماه پیش شروع کرده‏ایم.

اطلاعات‏تان را مثلا در مورد زندانیان سیاسی چگونه از ایران جمع‏آوری می‏کنید؟

به منابع مختلفی در ایران دسترسی داریم که اخبار و گزارشات در مورد زندانیان را به دست ما می‏رسانند. برای این که بتوانیم اخبارمان را دقیق‏تر کنیم، از گروه‏های دیگر حقوق بشری و سایت‏های خبری هم کمک می‏گیریم.

یکی از بخش‏های جدیدی که در وب‏سایت «گزارشگران و فعالان حقوق بشر ایران» می‏توان به آن اشاره کرد، دانشکده‏ی مجازی حقوق بشر است. ممکن است کمی در باره‏ی این دانشکده توضیح بدهید؟

طرح دانشکده‏ی حقوق بشر بر اساس هدف ما در زمینه‏ی آموزش حقوق بشر و نهادینه‌کردن حقوق بشر در ایران، بین بچه‏ها شکل گرفت.

آموزش حقوق بشر، مساله‏ای است که کم‏تر در دستور کار فعالین حقوق بشری قرار می‏گیرد و کم‏تر به آن توجه می‏شود. کارهایی در این زمینه مانند پخش جزوات یا مقالات آموزشی، انجام می‏شود، اما این کارها مستمر و پیگیرانه نیست.

ما در نظر داشتیم یک کار جدی و عملی در زمینه‏ی آموزش حقوق بشر انجام بدهیم. همین شد که طرح دانشکده‏ی حقوق بشر مجازی به ذهن ما رسید و شروع کردیم به کار کردن روی آن.

ابتدا قصدمان این بود که این طرح را بعد از جمع و جور شدن حداقل‏های کار و آماده‌شدن کامل طرح ارائه کنیم. اما به این نتیجه رسیدیم که طرح را اعلام عمومی کنیم تا بتوانیم از نظرات کارشناسان، اساتید و فعالان حقوق بشر و گروه‏های دیگری که تمایل دارند در این زمینه همکاری کنند، استفاده کنیم و نظرات آن‏ها را به‏کار بگیریم.

به این نتیجه رسیدیم که می‏توانیم با درنظر گرفتن نظرات و پیشنهادات و کمک‏های آنان کار بهتری را شروع کنیم. این طرح هنوز خام است و در حال جمع‏آوری نظرات و پیشنهادات مختلف هستیم. البته استقبال خیلی خوبی از این طرح شده است. خیلی گرو‏ه‏ها، خیلی اشخاص و اساتید مختلفی با ما تماس گرفته‏اند، هم نظراتی داده‏اند و هم ابراز تمایل کرده‏اند که همکاری کنند.

در اطلاعیه‏های پیاپی‏ای که در رابطه با این موضوع خواهیم داد، اعلام می‏کنیم که به چه نتیجه‏ای رسیده‏ایم و کار در این زمینه چگونه پیش رفته است.

آیا هر کسی می‏تواند برای این دانشگاه ثبت نام کند یا این که باید دارای یک سابقه و پس‏زمینه‏ی تحصیلی باشد؟

این یکی از مسائلی است که ما داریم روی آن کار می‏کنیم. ولی آن‏چه ابتدا به ذهن ما آمد، این بود که کلا رشته‏ی حقوق بشر، رشته‏ی نوپایی در جهان است. در ایران هم در مقطع کارشناسی ارشد تدریس می‏شود. ولی در نقاط مختلف دنیا، کشورهای اروپایی یا امریکا، تحصیل در این رشته از مقطع لیسانس شروع می‏شود.

یکی از مسائلی که مطرح شده و داریم روی آن هم کار می‏کنیم، پژوهش محوری در این دانشکده و فعالیت‏هایی که انجام می‏دهد است. این که بتوانیم تحقیقات خوبی در زمینه‏ی مسائل حقوق بشر در ایران، در ارتباط با زنان، کودکان و ... ارائه بدهیم و از دل کار در بیاوریم.

آیا تلاش کرده‏اید با دانشگاه‏هایی که در این زمینه‏ فعالیت می‏کنند، رابطه برقرار کنید و همکاری ایجاد کنید؟

هنوز نه؛ هنوز مستقیما با دانشکده‏ها تماسی نداشته‏ایم. اما به‏زودی این کار را خواهیم کرد.

یک سؤال دیگر این است که با توجه به سرعت کم و متغیر اینترنت در ایران و این که گاهی اوقات اصلا دسترسی به اینترنت غیرممکن می‏شود، آیا به این فکر کرده‏اید که کاربران و دانشجویان شما چگونه می‏خواهند با این معضل روبرو شوند؟ با توجه به این که دانشگاه مجازی است و اطلاعات از طریق اینترنت انتقال پیدا می‏کند، آیا برای حل این مشکل، چاره‏ای اندیشیده‏اید؟

بله این هم یکی از طرح‏هایی است که روی آن کار کرد‏‏‏ه‏ایم و اتفاقاً طی یکی دو روز آینده نتایج اولیه‏ی آن را اعلام می‏کنیم. ما مثلا یک وی.‏پی.‏ان اختصاصی برای خبرگزاری رهانا درست کرده‏ایم و الان داریم تست می‏کنیم که آن را در سایت آزمایشی و به صورت رایگان در اختیار روزنامه‏نگارانی که در داخل ایران دارند فعالیت می‏کنند، قرار بدهیم.

مجتبی سمیع‌نژاد، دبیر کل «گزارشگران و فعالان حقوق بشر ایران»

اگر این کار جواب‏گو باشد، وی‏پی‏ان اختصاصی‏ای هم در اختیار دانشجویانی که از داخل ایران به دانشکده‏ی حقوق بشر وارد می‏شوند، خواهیم گذاشت که آن‏ها هم بتوانند به راحتی استفاده کنند.

فکر می‏کنید دانشکده‏ی حقوق بشر رهانا، کی آماده‏ی راه‏اندازی به طور کامل باشد؟

نمی‏توانم به طور دقیق بگویم، اما ما یک زمان‏بندی شش ماهه تا یک ساله را درنظر گرفته‏ایم که فکر می‏کنم حداکثر تا یک سال دیگر موفق به راه‏اندازی این طرح شده باشیم.

آیا برای بخش مالی قضیه هم تدبیری اندیشیده‏اید؟

از ابتدا قرار ما این بوده که دانشجویان به صورت رایگان بتوانند تحصیل کنند. ولی با چند جا تماس گرفته‏ایم، داریم صحبت می‏کنیم و امیدواریم که نتیجه بدهد.

ما یک گروه نوپا هستیم، کسانی که در این گروه کار می‏کنند، هم بچه‏های گمنامی هستند و هم بخشی از آن‏ها چندین سال است در حوزه‏ی حقوق بشر در ایران فعالیت می‏کنند. نیاز به حمایت گروه‏های مختلف حقوق بشری، سازمان‏های بین‏المللی و همه‏ی افرادی که دغدغه‏ی وضعیت حقوق بشر در ایران را دارند، داریم.

امیدواریم با حمایت اشخاص و گروه‏های مختلف و همکاری همه‏ی کسانی که می‏توانند ما را در این راه کمک کنند، بتوانیم به اهدافی که داریم برسیم و در آینده شاهد وضعیت بهتر حقوق بشر در ایران باشیم.