شیرین عبادی: دنیا را متوجه وقایع ایران کرده‌ایم

مریم محمدی

نگرانی‏ها در مورد وضعیت زندانیان سیاسی را دستگیری‏های هر روز فزاینده، شدت بخشیده است. مدت‏ها است که دستگیری‏ها از فعالین سرشناس سیاسی فراتر رفته و چهره‏های کم‏تر نام‏آشنای جامعه‏ی مدنی، دانشجویان، روزنامه‏نگاران و وبلاگ‏نویسان را دربر گرفته است.

فعالین حقوق بشر در داخل و خارج از ایران، به شدت در تلاش برای تغییر فضای موجود هستند. شیرین عبادی، رییس «کانون مدافعان حقوق بشر در ایران» و حقوق‏دان سرشناس ایرانی که مدت‏ها است به علت همین محدودیت‏ها در خارج از ایران به سر می‏برد، در گفت‏وگویی با رادیو زمانه، در این باره صحبت می‏کند.

قبل از هر سؤالی از خانم عبادی می‏پرسم؛ آیا شدت عملی که امروز در رابطه با فعالین سیاسی و اجتماعی مشاهده می‏شود، مشابهتی با دوران‏‏های پیش از این داشته است؟

هم مشابهت داشته و هم نداشته است؛ یعنی در سنوات گذشته، متاسفانه به مقاطعی برخورد کرده‏ بودیم که اعدام‏ها و دستگیری‏ها بیشتر بودند و از این جهت شباهت دارد.

از جهتی هم مشابهت ندارد؛ برای این که در آن‏ سال‏هایی که خشونت‏های دولتی با اعدام، سرکوب و کشتار همراه بود، فضا کاملا فرق می‏کرد. در آن سال‏ها ما در حال جنگ بودیم و حس ناسیونالیستی و این که باید دشمن را از خاک وطن بیرون کنیم، موجب شده بود که چشم بر بسیاری از خطاهای حکومت ببندیم.

اما اکنون وضعیت از این جهت متفاوت است که تمامی چشم‏ها متوجه حکومت است و مردم کارهای حکومت را رصد می‏کنند. مردم نمی‏توانند تحمل کنند که عزیزانشان را بی‏گناه و فقط به صرف شرکت در یک راه‏پیمایی، یا رأی دادن یا رأی ندادن به این یا آن داوطلب، از دست بدهند.

مردم دیگر تحمل ندارند و الان تمام چشم‏ها متوجه حکومت است. امیدوارم حکومت این عقلانیت را داشته باشد که جامعه را به سوی آرامش رهنمون باشد، نه این که با اعمال خشن، جامعه را بیشتر ملتهب کند.

شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل می‌گوید کانون مدافعان حقوق بشر طی ماه‏های گذشته با گزارش‏های مفیدی که ارائه داده، دنیا را متوجه آن‏چه در ایران می‏گذرد کرده است

خانم عبادی، قبل از این که به فعالیت‏هایی که در سطح بین‏المللی در این زمینه انجام می‏شود بپردازیم، «کانون مدافعان حقوق بشر در ایران» که شما ریاست آن را بر عهده دارید، زیر فشار و محدودیت‏هایی قرار دارد، اما گویا در این زمینه، کارهایی هم انجام می‏دهد. ممکن است در این مورد کمی ‏توضیح بدهید؟

کانون مدافعان حقوق بشر شخصیتی است مستقل و خوشبختانه بالندگی خود را همواره حفظ کرده است. شخصیت حقوقی کانون جدای از شخصیت حقیقی تک‏تک افراد تشکیل دهنده‏ی آن است و همان‏طور که اشاره کردید، خوشبختانه این شخصیت حقوقی طی ماه‏های گذشته با فعالیت‏های که انجام داده و با گزارش‏های مفیدی که ارائه داده، دنیا را متوجه آن‏چه در ایران می‏گذرد کرده است.

اگر بخواهیم گزارش‏گونه‏ای از آن‏چه که توسط کانون مدافعان حقوق بشر در داخل و هم‏چنین کوشندگان و فعالین حقوق بشر در خارج از کشور در سطح بین‏المللی انجام گرفته است داشته‏ باشیم، این فعالیت‏ها چه هستند؟ و به چه نتایجی ممکن است برسند؟

هم دوستان و همکاران کانون مدافعان حقوق بشر در ایران در زمینه‏ی دفاع از زندانیان سیاسی (رایگان) و حمایت از خانواده‏ی این زندانیان و تنظیم گزارش‏ها دارند وظایف خود را انجام می‏دهند. هم این که من که فعلا در خارج از ایران هستم، به علت دست‏رسی به مجامع بین‏المللی و امکان اطلاع‏رسانی بیشتر، انجام وظیفه می‏کنم.

از جمله در این مدت چندین بار با کمیساریای عالی حقوق بشر ملاقات داشته‏ام و مکاتبه کرده‏ام. یک جلسه با آقای بان‏کی‏مون داشتم و علاوه بر آن، به وسیله‏ی تلفن با ایشان در ارتباط بوده‏ام. با اتحادیه‏ی اروپا و پارلمان اروپا در ارتباط بوده‏ام. هم‏چنین به طور مستمر و دائم در مطبوعات و رسانه‏ها از ایران نقل خبر می‏کنم و تا جایی که بتوانم، توجه محافل خارج از ایران را به وضعیت رو به وخامت حقوق بشر در ایران جلب می‏کنم.

نگاه‏ها در زمینه‏ی رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در ایران، به ژنو دوخته شده است. آیا شما در این رابطه کاری انجام داده‏اید یا قرار است انجام بدهید؟

در آستانه‏ی رسیدگی به گزارش نقض حقوق بشر در ایران که در پانزدهم فوریه در شورای حقوق بشر در شهر ژنو تشکیل می‏شود، سه ان‏جی‏او بین‏المللی و بزرگ حقوق بشر، «فدراسیون بین‏المللی جوامع حقوق بشر» (FIDH) «امنستی» جلسه دارند. من نیز به نمایندگی از فدراسیون بین‏المللی حقوق بشر در یک کنفرانس مطبوعاتی شرکت می‏کنم.

در این کنفرانس سه نهاد بین‏المللی حقوق بشر، وضعیت حقوق بشر در ایران را مشروحاً و مفصلاً به رسانه‏ها و هم‏چنین نمایندگان کشورهای عضو شورای حقوق بشر گزارش خواهند داد تا این که زمان رسیدگی به گزارش حقوق بشر در ایران، نمایندگان کشورهایی که در آن جلسه نشسته‏اند، با آگاهی بیشتر گزارش را بشنوند و تصمیم بگیرند.

ممکن است در ارتباط با اجلاس شورای حقوق بشر در پانزدهم فوریه که به رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در ایران اختصاص دارد، توضیحاتی بدهید؟ چه مقاماتی در این جلسه حضور خواهند داشت و چگونه برگزار خواهد شد؟

در جلسه‏ی پانزدهم فوریه‏ی شورای حقوق بشر، نماینده‏ی جمهوری اسلامی ایران، به مدت یک ساعت گزارش دولت ایران را قرائت می‏کند. نمایندگان سایر کشورهای عضو نیز حق دارند به مدت یک ساعت در خصوص این گزارش از ایران توضیح بخواهند.

چقدر امیدوار هستید، گزارش‏هایی که تا کنون تهیه کرده‏‏اید یا گزارشی که در آن کنفرانس خبری ارائه می‏دهید، در برخورد دیگر کشورها با مساله‏ی حقوق بشر در ایران تاثیر داشته باشد و نتایج مثبتی در ایران به جای بگذارد؟

به هرحال مهم این است که ما اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را به صورت صحیح در جریان وقایع ایران بگذاریم و حقایق را به آن صورتی که هست، یعنی نه سفیدتر از آن‏چه که هست و نه سیاه‏تر از آن‏چه که هست، به آن‏ها اطلاع بدهیم.