Apr 2010

درگذشت نعمت حقیقی، پیشکسوت سینمای مؤلف ایران

نادر افراسیابی: نعمت حقیقی، فیلمبردار پیشکسوت سینمای مؤلف ایران هشتم اردیبهشت ماه درگذشت. او که از چندی پیش از بیماری قلبی رنج می‌برد، در بیمارستانی در تهران در اثر پیامدهای آن بیماری درگذشت. نعمت حقیقی مدیر فیلمبرداری برخی از مهم‌ترین آثار ماندگار سینمای مؤلف ایران بود. او با کارگردانان سرشناسی مانند مسعود کیمیایی، بهروز افخمی و ناصر تقوایی همکاری کرده بود.

این فقط یک فیلم است

محمد عبدی: غرابت اولین فیلم بلند شهرام مکری از عنوان فیلمش آغاز می شود: «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر.» از همین عنوان طولانی و عجیب پیداست که قرار است با فیلم کاملاً متفاوتی روبرو باشیم، همان طور که «طوفان سنجاقک»، فیلم کوتاه مطرح این فیلمساز، چه از حیث مضمون و چه ساختار متفاوت بود. طبیعتاً نفس تنها متفاوت بودن، دلیل ارزش فیلمی نیست. اما مکری از غرابت قصه و ساختار فیلمش در راستای خلق جهانی دیوانه‌وار سود می‌جوید.

از نالیوود تا ایران‌وود

سعید مهاجر: سینمای ایران آیا می‌تواند زمانی به بازارهای کشورهای اسلامی راه پیدا کند و نوعی «ایران‌وود» را در خاورمیانه عرضه کند؟ آیا سینمای ایران می‌تواند مانند «بالیوود» زمانی از نظر فرهنگی و تأثیرگذاری در تماشاگر بومی با سینمای هالیوود رقابت کند؟ اخیرا معاونت سینمایی موضوعاتی را برای سینماگران از پیش تعیین کرد. با نگاهی به این موضوعات کاملا فرموده، کاملا واضح است که سینمای ایران حتی در داخل ایران هم به زودی زمینگیر خواهد شد.

داستان دختر افغانستان

ترجمه‌ی احسان سنایی؛ بخش دوم مصاحیه با استیو مک‌کوری: در سال ۱۹۸۴، در پاکستان، خارج از پیشاور و در یک اردوگاه پناهندگان افغانی بودم. ده‌ها هزار چادر برپا بود. از کنار چادر مخصوصی رد شدم که از آن به‌عنوان مدرسه‌ای دخترانه استفاده می‌شد. نگاهی به درون‌اش انداختم و از آموزگارش‌ پرسیدم که آیا می‌توانم عکس بگیرم و او پذیرفت. عکاسی از زنان در فرهنگ افغانی شدیدا دشوار است و فکر کردم یکی از راه‌ها عکاسی از دختربچه‌هاست که با مشکلی روبرو نیست.

هری کثیف برمی‌گردد

نادر افراسیابی: در اردیبهشت ماه، ایستوود به هشتاد سالگی می‌رسد. او بخشی از تاریخ نیم قرن سینمای هالیوود را تحت تأثیر فعالیت‌های سینمایی خود قرار داده. به مناسبت هشتادسالگی او در آمریکا فیلم‌هایش را در شبکه‌ی تلویزیونی Turner Classic Movies به مدت ۲۴ ساعت به نمایش می‌گذارند و برای نخستین بار فیلم مستند The Eastwood Factor ساخته‌ی مورگان فریمن که به زندگی او می‌پردازد به نمایش درمی‌آید.

اعتیاد به جنگ

پانته‌آ بهرامی: در فیلم «گنجه رنج»، تماشاگر حتی لحظه‌ای از تنش و هیجان صحنه‌ها در امان نیست. اما کارگردان تنها در این سطح نمی‌ماند و از کنکاش در لایه‌های درونی شخصیت‌های فیلم غافل نمی‌شود. نزدیک به هفت سال از جنگ عراق می‌گذرد و یکی از عوامل اصلی تلفات انسانی در این جنگ، انفجار بمب‌هایی است که در عراق کار گذاشته شده است. محور اصلی فیلم، خنثی کردن این بمب‌هاست. در واقع نگاه کارگردان به فیلم، بیشتر روان‌شناسانه است تا سیاسی.

رقص جانانه‌ی زنی با روبنده

بابک مستوفی: «امید جلیلی»، هنرمند ایرانی- بریتانیایی، با سال‌ها کار مداوم با شوهای تک نفره‌ی کمدی، حالا دیگر به چهره‌ی مشهوری در بریتانیا بدل شده و در فیلم تازه‌اش «کافر» نقش اصلی را به عهده دارد؛ با داستان پر سر و صدایی درباره‌ی یک مسلمان که ناگهان می‌فهمد در یک خانواده‌ی یهودی به دنیا آمده و بعد یک خانواده مسلمان سرپرستی او را به عهده گرفته است. همه‌ی موفقیت نسبی این فیلم کم‌هزینه در گیشه، به همین قصه‌ی جنجالی‌اش باز می‌گردد.

عکاس لحظه‌های بی‌حفاظ

ترجمه‌ی احسان سنایی: از بین صدها عکاس مستندنگار صاحب‌نام، نام «استیو مک‌کوری» نه‌فقط با احترامی خاص در جمع معاصرانش برده می‌شود که یکی از سرشناس‌ترین عکاس‌ها در میان مردم است؛ مردمی که نسل‌ها و سال‌ها نگاه ناب‌شان از روزن چشمان‌اش به جای‌جای جهان رخنه کرد و پرده‌های دین و رنگ و زبان و مسلک ساکنان سرزمین‌های دور و مرموز آسیا، در عکس‌های وی درید؛ آنگونه که «انسان» محض به تصویر کشیده شد.

«نه، یک توهم»؛ ستایشی از موسیقی

ایرج ادیب‌زاده: «نه، یک توهم»، فیلم بلند مستند و داستانی ساخته‌ی تورنگ عابدیان به موسیقی آلترناتیو متفاوت در ایران امروز و اهمیت فراوان موسیقی بین جوانان نسل امروز ایران می‌پردازد. این فیلم در هشتمین فستیوال فیلم ایران در تبعید در پاریس به نمایش درآمد و جلسه‌ی بحث وگفت‌وگو تماشاگران حاضر با سازنده‌ی فیلم بسیار طولانی شد و با اظهار نظرهای موافق و مخالف همراه بود. در پایان نمایش این فیلم، با ترنگ عابدیان گفت‌وگو کردم.

اتوبوسی به نام هوس

ترجمه‌ی ونداد زمانی: فیلمساز مصری «احمد خالد» فیلم گستاخ و شجاعانه‌ای ساخته است درباره تابوی سکس در مصر ولی هنوز قادر به نمایش فیلمش در کشور خود نشده است. مشکل اصلی برای ساختن فیلم این نبود که آیا آنها می‌توانند از بوسه‌های دزدکی دو بازیگر، فیلم‌برداری کنند یا اینکه چرا فیلم‌برداری در روز جمعه که روز مذهبی است گرفته می‌شود.

«دنیایی را می‌بینم که سیاه است»

ایرج ادیب‌زاده: در دومین روز از هشتمین جشنواره‌ی «سینمای ایران در تبعید» در پاریس، فیلم مستندی از هایده، ٢٠ فیلم کوتاه با زمینه‌ی تبعیض و خشونت بر زنان، دو فیلم از «کیا کیارستمی»، کارگردان جوان ایرانی ساکن آلمان، فیلمی مستند از گفت‌وگو با متقاضیان پناهندگی ایرانی در بلژیک و نیز دو فیلم از «داریوش شکوف»، فیلم‌ساز و کارگردان ایرانی به نمایش در‌آمد. در این زمینه گزارشی تهیه کرده‌ام.

جشنواره‌ای بسیار زنانه اما در تبعید

ایرج ادیب‌زاده: هشت سال پس از برپایی جشن‌واره‌ی سینمای ایران در تبعید، حالا این رویداد سینمایی بال‌هایش را به سمت سینمای در تبعید و سینماگران تبعیدی جهان باز کرده است. هشتمین جشنواره‌ی سینمای در تبعید که امشب در مرکز فرهنگی یا سینمای لات‌له آغاز شده است، به همه‌ی زنان آزادی‌خواه جهان تقدیم شده است. به همین مناسبت با جواد دادستان، مسوول جشنواره‌ی سینمای در تبعید گفت‌وگو کرده‌ام.

توازنی بین زنانگی و آزادی

پانته‌آ بهرامی: فیلم «زنان بدون مردان» ساخته‏ی شیرین نشاط، به همراه یار و شریک زندگی او، شجاع آذری، دارای لایه‏های گوناگونی است. درست مانند جامعه‏ی ایران در اوایل دهه‏ی ۳۰ خورشیدی. فیلم از رمانی به همین نام از شهرنوش پارسی‏پور الهام گرفته شده است. البته حکومت ایران تاب این کتاب تابوستیز را نیاورد. در همین زمینه با شیرین نشاط و شجاع آذری گفت‌وگویی داشته‌ام.

تلاش مضاعف برای خنداندن!

آرش پارسا: مونیه در نمایشنامه «عیش و نیستی» موقعیت و قصه‌ی نویسنده‌ای را دستمایه اثر خود قرار می‌دهد که اشراف کاملی بر جهان پیرامون خود دارد. او در مقطعی از زندگی شخصی و کاری خود تصمیم می‌گیرد تا در حرکتی نمادین خودکشی کند و از نظرها ناپدید گردد. چنین تصمیمی پایه‌گذار موقعیتی می‌شود که نویسنده برمبنای آن درام خود را به پیش می‌برد. پس از چنین اتفاقی چهره‌ی واقعی اطرافیان او «همسر، نوکرش و افراد جامعه» نمایان می‌شود!

کلوئه: مثلث عشقی معیوب

محمود خوش‌چهره: «کلوئه» آخرین فیلم آتوم آگویان بسیاری از تم‌های این کارگردان کانادایی را تکرار می‌کند. اگویان در «کلوئه» بار دیگر به سراغ عشق عقده‌وار و بیمارگونه‌ای می‌رود که همیشه یکی از درونمایه‌های اصلی فیلم‌هایش بوده است. حوادث «کلوئه» حول محور سوء تفاهمی شکل می‌گیرد که میان یک زن وشوهر به وجود می‌آید. کاترین، پزشک زنان است و دیوید یک استاد دانشگاه. کاترین به دیوید مظنون است و تصور می‌کند که او با شاگردان جوانش رابطه‌ی جنسی دارد.

«هیچ»؛ تصویرگر جامعه‌ای فقرزده

آرش پارسا: کاهانی ازجمله کارگردانان نسل سومی و صاحب سبکی است که ازهمان بدو ورود خود به سینما شیوه‌ای جدید برای قصه‌گویی خود انتخاب کرد. نوع نگاهی که کاهانی به افراد جامعه و روابط میان آنان دارد و تحلیلی که وی از باورها و اعتقادات مردم و رویدادهای اجتماعی دارد را به راحتی می‌توان از اولین ساخته‌ی بلند او، «آدم» تا آخرین اثرش، «هیچ» که هم اکنون روی پرده سینماهاست، مشاهده کرد و برشمرد.

ژولیت بینوش، رابین هود و جشنواره کن

بابک مستوفی: ژولیت بینوش ستاره سینمای فرانسه که پای ثابت جشنواره کن محسوب می‌شود، امسال بر پوستر پرسر و صدای شصت و سومین دوره‌ی این جشنواره نقش بسته است. پوستر این دوره که به تازگی منتشر شده، تصویر ایستاده‌ای است از ژولیت بینوش که چند قلم نقاشی به دست دارد و با یکی از این قلم‌ها به شکل نورانی، نام کن را بر روی تصویر خود ثبت کرده است. این عکس کاری است از بریژیت لاکومب، عکاس برجسته فرانسوی که در نیویورک زندگی می‌کند.