Oct 2010

محسن مخملباف، در جستجوی سینما

علی امینی نجفی: سینماگری که روزگاری با نمایش سیمای زن در سینما مخالفت کرده بود، با ساختن فیلم «نوبت عاشقی» یکی از جسورانه‌ترین آثار سینمای ایران را در عرصه‌ی روابط دو جنس ارائه داد. فیلم داستان یک رابطه‌ی نامشروع است، و محسن مخملباف «گناه کبیره» را با دیدی تفاهم‌آمیز طرح می‌کند و جوانب روحی و عاطفی آن را می‌کاود. مخملباف به خاطر محدودیت‌های موجود در ایران، فیلم را در ترکیه فیلمبرداری کرد.

چادر بر سر مهمانان خارجی و نقدهای آلوده

امیرمحمد بهرامی‌نوا: سینمای ایران هفته‌ی گذشته را به برگزاری چند جشنواره‌ی بی‌خاصیت که بود و نبودشان هیچ تفاوتی در احوال هیچ کس ندارد و فقط به کار بیلان‌کاری مدیران فرهنگی می‌آید، گذشت و تنها اتفاق مهم این سینما افتتاح یک پردیس سینمایی دیگر در تهران بود که سینما ملت فرسوده و از‌کار‌افتاده را در میدان شهدا به مکانی شیک و مرتب برای سینما دوستان شرق تهران مبدل کرد. از این اتفاقات که بگذریم، بد نیست بدانید که فاتحه‌ی نقد سینما هم در این یک هفته‌ی گذشته خوانده شد.

مهرگیاه و جست و جوی ریشه‌ها

فرهنگ زمانه: نگاره آیت (آیت‌اللهی) هنرمند نقاش که در سال ۱۹۷۵ در یک خانواده‌ی هنرمند در تهران متولد شده، این روزها در «سیته»‌ی هنرمندان در مرکز شهر پاریس اقامت دارد. «سیته»‌ در پونت ماری با آن راهروهای طویل و نیمه‌تاریک و اتاق‌هایی نه چندان بزرگ، به‌ظاهر با مجتمع‌های دانشجویی متعارف در اروپا چندان تفاوتی ندارد. اما اگر در اتاق‌ها را باز کنی، در هر اتاق با دنیایی از هنر نقاشی روبرو می‌شوی.

جشنواره‌ی رم با فیلمی جنجالی از ایران

محمد عبدی: در بخش مسابقه‌ی جشنواره‌ی فیلم رمان یک فیلم ایرانی با نام «عرق سگ» نخستین ساخته‌ی حسین کشاورز، دانش‌آموخته‌ی دانشگاه کلمبیا پذیرفته شده است. انتخاب این فیلم که به شکل مخفی و بدون مجوز در ایران ساخته شده، رویکرد تازه‌ی جشنواره‌های سینمایی را به نمایش می‌گذارد که به جای فیلم‌های رسمی ارائه شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد، به فیلم‌های کم‌خرج و مخفیانه ساخته شده‌ای روی خوش نشان می‌دهند که به صورت صریح‌تر به معضلات جامعه ایران می‌پردازند.

الیور استون، ویتنام و جنگ عراق

اکبر فلاح‌زاده: اولیور استون خود در خانواده‌ی متمولی بزرگ شده و پدرش بانکدار بوده است. وی معتقد است نظام اقتصادی آمریکا اینک درگیر بحرانی شده که به سقوط آن خواهد انجامید. با وجود انتقاد از نظام اقتصادی آمریکا، استون دل خوشی از سوسیالیسم ندارد. او طرفدار رقابت آزاد در بازار است، منتها می‌خواهد این رقابت با مسئولیت و اخلاق توأم باشد. اینکه تا چه حد این کار میسر است، از جمله نکاتی است که در گفت‌وگوی دی سایت آلمان با او بحث شده است.

سینما در تئاتر

اکبر فلاح‌زاده: یوهان آگوست استریندبرگ، نمایشنامه‌نویس سوئدی، همراه با نمایشنامه‌نویسانی مانند ایبسن و چخوف از راهگشایان تئاتر قرن بیستم شمرده می‌شود. او در کشورش به شکسپیر سوئد معروف است. بیشتر آثار او، به‌ویژه کارهای نمایشی‌اش به فارسی ترجمه و بعضاً اجرا شده است. با این حال در غرب اجراهایی دیده می‌شود که به‌کلی با اجراهای متعارف تفاوت دارند. از جمله اجرای اخیر کارگردان جنجالی کتی میچل از نمایش «دوشیزه جولی» استریندبرگ در برلین است.

عباس کیارستمی، به دنبال زندگی

علی امینی نجفی: در سينمای «ناتمام» عباس کیارستمی، فيلم خلاقیت بيننده را بیدار می‌کند تا او هم قصه خود را بسازد. در وجهی ديگر، فيلم به نيروی تأمل يا تخيل تماشاگر نياز دارد تا خود را کامل کند. فيلم که پیش از این با حذف عنصر گره‌گشایی در روایت، از برداشت نهايی گريخته بود، اکنون به روی برداشت‌ها و تأويل‌های بی‌شمار آغوش می‌گشايد. سينماگر به بيننده فرصت می‌دهد لذت تأويل را تجربه کند.

بی‌خبری همیشه خوش‌خبری نیست!

امیرمحمد بهرامی‌نوا: بالأخره این رییس نادان اداره‌ی نظارت و ارزشیابی زبان باز کرد و درباره‌ی ماجرای فیلم «جدایی نادر از سیمین» حرف زد. برای «جدایی نادر از سیمین» اتفاقاتی افتاد و توقیف موقت فیلم ختم به خیر شد. این ماجرا در این مدت بحث خطوط قرمز و ممیزی‌ در سینما را برای سینمادوستان و اهالی آن تبدیل به یک موضوع مبهم کرد. موضوعی که نمی‌توان درباره‌ی آن اتفاق نظر داشت و خیلی واضح درباره‌اش حرف زد، مثلاً به یقین نمی‌توان گفت کدام موضوع خط قرمز است.

غرق شدن در زیبایی زن

محمد عبدی: آلکسی فدورچنکو در فیلم «ارواح آرام» می‌خواهد یک روایت ساده و آئینی از وقایع پس از مرگ یک زن را به نمایش بگذارد. از این رو قصه‌ی واقعی - تخیلی‌اش را با سنت‌ها و باورهایی می‌آمیزد که به خودی خود زیبا و ستایش‌برانگیز هستند: مردی که شبی قبل همسرش را از دست داده از دوستش می‌خواهد که در مراسم آئینی این مرز و بوم یاری‌اش کند. آنها جسد زن را می‌شویند، می‌سوزانند و خاکسترش را به رودخانه‌ای که برایشان مقدس است می‌سپرند.

تلویزیون ایران در دوره ضرغامی

ناصر صفاریان: سیل فیلم‌های آمریکایی در تلویزیون در کنار سریال‌های خارجی بی‌شماری که دیگر محدود به آسیا نبود، سیاستی بود که به قصد جذب مخاطبان شبکه‌های ماهواره‌ای در پیش گرفته شد. با این حال تجربه نشان داد که آن چه می‌تواند مردم را جذب کند، نه آثار غربی، که تولیدات ایرانی است. چرا که مشخص بود بیننده‌ی علاقمند به محصولات آن‌طرفی، ترجیح می‌دهد به جای نسخه‌ی سانسورشده، نسخه‌ی اصل را ببیند.

بهرام بیضائی، به دنبال هويت گمشده

علی امینی نجفی: برخورد با دنیای مدرن موجی از التهابات اجتماعی و سياسی را به دنبال آورد، اما از نظر روحی پیامدی سنگین‌تر داشت، که به‌عنوان «بحران هويت» شناخته شد. بهرام بيضائی اين رویداد را به بیانی روشن توضیح داده است: «ايران در قرن نوزدهم از خواب سنگينی بيدار شد و خود را با دنيايی روبرو ديد که برداشت ديگری از زندگی داشت.سرگردانی ميان ريشه‌ها و سنت‌های ديرين از يک سو و جهان به‌اصطلاح پيشرفته از سوی ديگر، زندگی ما را از درون دوپاره ساخت.

آرامش وحشت‌زای پس از طوفان

امیر محمد بهرامی نوا: پس از یک هفته‌ی پرالتهاب در سینمای ایران و احضار بسیاری از دست اندرکاران سینمای ایران به دادستانی و وزارت اطلاعات، هفته‌ی گذشته هفته‌ی آرامی در این سینما بود. فیلم‌های جدید اکران شدند و به ظاهر اتفاقی نیفتاد، اما اگر کمی حس ششم خود را به کار اندازید، می‌بینید که این آرامش پس از طوفان بسیار وحشت زا تر از آن جنجال‌هاست. کسانی که قدرت دستشان است سعی دارند برای دیگرانی که از سر صدق وارد قضیه شده‌اند، خط و نشان بکشند و آنها را رسماً تهدید کنند.

از تبعیض و تجاوز تا خوشبختی

تارا نیازی: «خوشبختی» فیلم برگزیده‌ی فستیوال فیلم بمبئی در سال ۲۰۰۷ و همچنین فیلم منتخب فستیوال مدفیلم ۲۰۰۷ رُم شد. مهم‌ترین جایزه‌ی ملی جشنواره‌های داخلی ترکیه که به این فیلم تعلق گرفت، جایزه‌ی پرتقال طلایی در چهل و چهارمین فستیوال فیلم آنتالیا بود. خوشبختی محصول سال ۲۰۰۷ است. این فیلم در سال ۲۰۱۰ به صورت دی‌وی‌دی در آمریکا عرضه شد. به بهانه‌ی پخش خانگی این فیلم نگاهی داریم به این اثر معروف و پربیننده از سینمای ترکیه.

جشنواره فیلم لندن، جشنواره‌ی جشنواره‌ها

بابک مستوفی: پنجاه و چهارمین جشنواره‌ی فیلم لندن که به جشنواره‌ی جشنواره‌ها شهرت دارد، چهارشنبه شب، ۲۱ مهر ماه (۱۳ اکتبر ) در لندن افتتاح می‌شود. این جشنواره از جهت کمیت، تعداد فیلم‌ها و میهمانان و تماشاگران، یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های سینمایی دنیاست، اما بخش مسابقه ندارد و مسئولان آن ترجیح می‌دهند به نمایش گزیده‌ای از فیلم‌های دیگر جشنواره‌های بزرگ، به‌خصوص کن، ونیز و برلین اکتفا کنند و در کنار آن به نمایش فیلم‌های بریتانیایی تازه بپردازند.

اکسپرسیونیسم انتزاعی در موزه‌ی هنر مدرن نیویورک

بیژن عمادی: اکسپرسیونیسم انتزاعی اولین جریان هنری آمریکایی بود که نقاشی جهان را تحت تأثیر خودش قرار داد. در موزه‌ی هنر مدرن نیویورک اکنون نمایشگاه عظیمی از نقاشی اکسپرسیونیسم انتزاعی برگزار شده است. در این نمایشگاه، در سه طبقه بیش از ۲۵۰ تابلوی نقاشی، عکس‌ها و فیلم‌های گوناگون به نمایش گذاشته شده است. مارک راسکو، بارنت نیومن، و ویلم دکونیگ از نام‌های شاخصی هستند که آثارشان در موزه‌ی هنر مدرن نیویورک به نمایش گذاشته شده است.

یک نسل - هفت هنرمند

پانته‌آ بهرامی: «یک نسل - هفت هنرمند»، نام نمایشگاهی از آثار نقاشی، عکاسی و مجسمه‌ی هفت هنرمند ایرانی در سراسر جهان است که در سپتامبر امسال در نگارخانه‌ی زورا در نیویورک افتتاح شده است و تا ۱۶ اکتبر نیز ادامه خواهد داشت. این هنرمندان که حدود نیم قرن را با دوستی با هم گذرانده‌اند، در دهه‌ی۶۰ میلادی یا با هم همکلاس و یا هم دانشکده‌ای در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده‌اند.

نمادهای تشیع، نقش‌های اسلیمی و رنگ سبز

نادر افراسیابی: نمایشگاهی از آثار پرستور فروهر، هنرمند ایرانی که در تبعید در آلمان به‌سر می‌برد، در لندن برگزار شد. این نمایشگاه که نخستین نمایشگاه انفرادی پرستو فروهر است، از اکتبر تا دسامبر در موزه‌ی لایتون ِ لندن دایر است. پرستو فروهر در این نمایشگاه در قالب هنر تحلیلی و پاپ، اشیاء روزانه، نقش‌های اسلیمی، تابلوهای راهنمایی رانندگی و رنگ سبز را به‌گونه‌ای به کار گرفته که بن‌مایه‌های فرهنگی اسلامی و ایرانی آشکار گردد.

نمایشگاه عشق و جنگ در تهران

پانته‌آ بهرامی: آمیزه‌ای از عشق و حسادت، جنگ و جدل، زندگی و ابدیت، در زمینه‌ی فرش‌های ایرانی با فرمی از مینیاتورها و عناصری که از مرکز ثقل و جاذبه‌ی زمین جدا شده‌اند، ویژگی‌های آثار نقاشی «سودابه شرفشاهی»، هنرمند ایرانی مقیم نیویورک را تشکیل می‌دهند. در آثار او نوعی درهم‌ریختگی در مکان مشاهده می‌شود؛ یعنی گیاهان و آدم‌ها نه عمودی بلکه گاهی افقی در درون تابلو جا می‌گیرند.

رشد مشکوک سینمای ایران

علی امینی نجفی: فيلم‌سازی در ايران صنعت نسبتاً گسترده‌ايست، که بيش از ده هزار نفر را به کار گرفته است. بیشتر افزارهای فنی و مواد مورد نياز برای توليد و عرضه فيلم از خارج وارد می‌شود؛ از این نظر سينمای ايران را باید صنعتی وابسته دانست. فيلم‌های ايرانی در درجه اول برای بازار داخلی توليد می‌شوند. فيلم‌هايی که قابليت صدور به خارج را داشته باشند، انگشت‌شمارند. کتاب‌ها و نشریات سینمایی بیشماری انتشار می‌یابد.

قربانی

امیرمحمد بهرامی‌نوا: هفته‌ی گذشته پس‌لرزه‌های همان اتفاقاتی که دو هفته‌ی پیش سینمای ایران را به حاشیه برد، در صورتی که اصل اتفاق را نهایتاً هزار نفر فهمیدند چه بود، اما با بی‌تدبیری و قدرت‌طلبی بیش از حد معاون سینمایی بیابانگردهای آن سوی دنیا هم حالا می‌دانند اصغر فرهادی در جایی حرف‌هایی زده و ابراز امیدواری کرده که همکارانش بتوانند دوباره به ایران برگردند و در اینجا فیلم بسازند، و به همین خاطر پروانه‌ی ساخت فیلمش لغو شد.