جشنواره فیلم لندن، جشنواره‌ی جشنواره‌ها

بابک مستوفی

پنجاه و چهارمین جشنواره‌ی فیلم لندن که به جشنواره‌ی جشنواره‌ها شهرت دارد، چهارشنبه شب، ۲۱ مهر ماه (۱۳ اکتبر ) در لندن افتتاح می‌شود. این جشنواره از جهت کمیت، تعداد فیلم‌ها و میهمانان و تماشاگران، یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های سینمایی دنیاست، اما بخش مسابقه ندارد و مسئولان آن ترجیح می‌دهند به نمایش گزیده‌ای از فیلم‌های دیگر جشنواره‌های بزرگ، به‌خصوص کن، ونیز و برلین اکتفا کنند و در کنار آن به نمایش فیلم‌های بریتانیایی تازه بپردازند.

در جشنواره‌ی امسال ۱۹۷فیلم بلند و۱۱۲ فیلم کوتاه از ۶۷ کشور جهان به نمایش گذاشته می‌شود که از این میان ۱۱ فیلم برای اولین بار در جهان به نمایش در می‌آید و ۱۱۳فیلم برای نخستین بار در بریتانیا.فیلم افتتاحیه‌ی جشنواره لندن هم فیلمی انگلیسی است با عنوان «هرگز نگذار بروم» ساخته‌ی مارک رومانک که مشهورترین ستاره‌ی زن سینمای امروز بریتانیا، کیرا نایتلی، در آن بازی دارد. فیلم، قصه‌ی رابطه‌ی سه دختر نوجوان در یک مدرسه را روایت می‌کند که با بزرگ شدن آنها و داستان‌های عشقی‌شان، به حسادت می‌انجامد و آنها را در آستانه‌ی از هم جدا شدن قرار می‌دهد.

جشنواره‌ی لندن شامل بخش‌های همیشگی از جمله «انقلاب‌های فرانسوی» (که به فیلم‌های تازه‌ی سینمای فرانسه اختصاص دارد)، «سینمای تازه بریتانیا»، «سینمای اروپا» و «سینمای جهان» است که فیلم‌های مختلفی را از سراسر جهان به نمایش می‌گذارد.تنها فیلم ایرانی شرکت کننده در جشنواره، «اوریون» نام دارد که کارگردان جوان آن علی عصمتی زمانی است. فیلم، قصه‌ی رابطه ممنوع یک دختر با استادش را روایت می‌کند که منجر به بچه‌دار شدن او می‌شود و مشکلاتی را به همراه می‌آورد. این فیلم بدون مجوز در ایران ساخته شده و پیش‌تر در جشنواره‌ی کارلوویواری به نمایش در آمده است.

حامی‌های مختلف جشنواره‌ در بخش «گالا» فیلم‌های برگزیده‌ی خود را به نمایش می‌گذارند. شهرداری لندن، فیلم «سالی دیگر» مایک لی را به‌عنوان نمایش ویژه‌ی خود انتخاب کرده که در آن فضای سرد زندگی چند انگلیسی که پا به سن گذاشته‌اند به نمایش گذاشته شده است. فیلم در جشنواره‌ی کن تحسین شد و خیلی‌ها انتظار داشتند که جایزه‌ای را از آن خود کند، اما مورد بی‌توجهی داوران قرار گرفت.

امریکن اکسپرس، حامی اصلی جشنواره، فیلم بریتانیایی «گفتار شاه» به کارگردانی تام هوپر را برای نمایش ویژه‌ی خود در نظر گرفته که اولین نمایش جهانی این فیلم خواهد بود.پیش‌تر روزنامه‌ی تایمز حامی اصلی و شریک انستیتوی فیلم بریتانیا در برگزاری این جشنواره بود، اما ظاهراً اختلافاتی باعث شده که امسال روزنامه تایمز نقشی در برگزاری این جشنواره نداشته باشد و جای خود را به شکل خفیف‌تری به امریکن اکسپرس بدهد.ویسکی جمسون هم تماشگران را بی نصیب نگذاشته و «قوی سیاه» فیلم پرسر‌و‌صدای دارون آرونوفسکی را با شرکت ناتالی پورتمن از جشنواره ونیز وام گرفته تا برای تماشاگران خود به نمایش بگذارد.

مجله‌ی معروف سایت اندساند هم که مشهورترین مجله‌ی سینمایی بریتانیاست، برای نمایش ویژه‌اش، فیلم «عمو بونمی» ساخته‌ی آپیچاتپونگ ویراستاکول از تایلند را برگزیده است که نخل طلای جشنواره امسال را هم به ارمغان برد. فیلم، داستان ملاقات یک خانواده با ارواح نزدیکان خود است و قصه‌ی فیلم پیرامون نظریه‌ی تناسخ و بر محور ادامه‌ی زندگی انسان‌ها به عنوان حیوانات شکل می‌گیرد. فیلم ریتم کندی دارد و از لحاظ بصری هم شگفت‌انگیز نیست، اما صحنه‌هایی از آن به‌خصوص میمونی که قبلاً انسان بوده و با چشم‌های قرمز به دوربین نگاه می‌کند، می‌تواند تماشاگر را شدیداً جذب کند.

«کارلوس»، فیلم پنج ساعت و نیمه‌ی اولیویه آسایا درباره‌ی تروریست انقلابی مشهور از دیگر فیلم‌هایی است که در جشنواره به نمایش در می‌آید. همین طور آخرین فیلم ژان لوگ گدار، «سینما سوسیالیسم» که در کن چندان مورد توجه واقع نشد، در جشنواره‌ی فیلم لندن یک بار دیگر به نمایش گذاشته می‌شود. آخرین فیلم برتران تاورنیه با عنوان «شاهزاده مون پنسیه» هم که فضایی تاریخی دارد و در کن موفقیتی نداشت، برای نمایش در این جشنواره انتخاب شده است.

از جشنواره‌ی برلین، امسال، فیلم «همه بچه‌ها خوب هستند» ساخته‌ی لیزا چلودنکو با بازی خوب جولین مور و آنت بنینگ در نقش یک زوج همجنس‌گرا وام گرفته شده که با تکنیکی ساده و به کمک فیلم‌نامه‌ی دقیق‌اش به دل روابط پیچیده و حس‌های زنانه‌ی شخصیت‌هایش نزدیک می‌شود و روایتی گرم از یک خانواده در آستانه‌ی متلاشی شدن را تصویر می‌کند، هرچند در نهایت وزنه به سمت اخلاق‌گرایی آمریکایی معمول هالیوود سنگین می‌شود و فیلم از این نقطه آسیب می‌بیند.

از جشنواره‌ی ونیز امسال هم فیلم «میرال» ساخته‌ی جولیان شنابل (که با فیلم قبلی‌اش خوش درخشید) به نمایش درمی‌آید. همین‌طور فیلم برنده‌ی جایزه شیر طلایی، «یک جایی» ساخته‌ی سوفیا کوپولا که بسیار جنجالی شد و به گمان خیلی‌ها لیاقت این جایزه را نداشت. این فیلم در آخرین لحظات به برنامه‌ی جشنواره لندن اضافه شده و در برنامه‌ی منتشر شده اثری از آن نیست.

همین‌طور فیلم «قتل ضروری» ساخته‌ی فیلم‌ساز برجسته‌ی لهستانی یرژی اسکولیموفسکی که در ونیز مورد توجه برخی از منتقدان قرار گرفت، در جشنواره‌ی لندن به نمایش گذاشته می‌شود. باز از ونیز فیلم کاترین بریا با عنوان «زیبای خفته» در بخش انقلاب‌های فرانسوی به نمایش درمی‌آید. این فیلم بریا میان، فیلمی کودکانه و سرشار از نماد و استعاره است و در نهایت ره به جایی نمی‌برد و ارتباطی با دنیای این فیلم‌ساز زن فرانسوی و فیلم‌های قبلی گاه دیدنی‌اش ندارد.

اما دیگر فیلم تازه فرانسوی با عنوان «درمان ویژه» ساخته‌ی ژان لابرون با حضور ایزابل هوپر در نقش یک فاحشه، جهان متفاوت یک روانشناس و یک فاحشه را رودر روی هم قرار می‌دهد و از دل فیلمی روانشناسانه سعی دارد به تلخی‌ها و دلتنگی‌های زندگی روزمره بپردازد. فیلم تا نیمه‌ی اول خوب پیش می‌رود، اما از نیمه‌ی اول به بعد شکلی اخلاق‌گرا پیدا می‌کند و با اضافه شدن شخصیت روانشناس دوم، از دنیای کوچک اولیه‌ای که بنا کرده بود، دور می‌افتد و به پایانی کلیشه‌ای تن درمی‌دهد.

جشنواره‌ی لندن پس از دو هفته نمایش فیلم، ۲۸ اکتبر با اولین نمایش جهانی فیلم « ۱۲۷ ساعت» ساخته‌ی تازه دنی بویل، فیلم‌ساز پرسروصدای بریتانیایی که با فیلم قبلی‌اش «میلیونر زاغه‌نشین» جوایز اسکار را درو کرد، به پایان می‌رسد.