نگاهی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت

در پنجاه و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت که روز چهارشنبه 10 اکتبر گشایش یافت، 110 کشور در 7310 غرفه حضور يافتند. بیش‌تر از هزار نویسنده اعم از تازه‌کار و یا مشهور در سالن‌های مختلف نمایشگاه یا سالن‌های شهر فرانکفورت کتابخوانی و دیدار داشتند. تعداد این کتابخوانی‌ها، گفتگوها و دیدارها به بیش از 2500 رسيد.
در نمایشگاه امسال همچنین، 380 هزار اثر جدید عرضه ‌شد.

نکته حائز اهمیت اینکه، در پنجاه و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت، عرضه‌ی دیجیتالی آثار، به حدود چهل درصد رسید که این سهم نسبت به سال گذشته افزایش نشان می‌داد.

یکی از بحث‌ها و دستاوردهای نمایشگاه کتاب فرانکفورت، عرضه‌ی دیجیتالی در دنیای کتاب بود. خرید و فروش کتاب، و حتا کتابخوانی مجانی از طریق اینترنت رفته رفته سهم بزرگی را به خود اختصاص می‌دهد.

کاتالونی، مهمان ويژه‌ی سال
مهمان ویژه امسال نمایشگاه کتاب فرانکفورت ایالت کاتالونی اسپانیا بود‌‌؛ با زبانی که حدود 13 تا 14 میلیون در اسپانیا و بخشی از فرانسه با آن صحبت می‌کنند و می‌نویسند.

امسال 150 نویسنده از کاتالونی و یا با زبان کاتالونی در این نمایشگاه حضور داشتند و با عرضه‌ی کتاب، سخنرانی، گفتگو و دیدارهای فرهنگی و ادبی، حضور خود را نشان دادند.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت همچنان بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب در جهان است، و تا کنون فرصت رقابت به کشور دیگری نداده است، حتا به انگلستان.

در نمایشگاه امسال، آلمان با 7321 غرفه، و انگلستان با 797 غرفه، بیش‌ترین فضا را در اختیار داشتند. چین که به سوی جهانی شدن خیز بلندی برداشته، امسال 160 غرفه در اختیار داشت.

ايران، صورت مثالی سانسور
در مرکز بین‌المللی نمایشگاه که با همکاری وزارت خارجه آلمان ایجاد شده، جلساتی برگزار شد که در آن مسائل و مشکلات انتشار کتاب، نقش سانسور، کپی‌رایت، و مسایلی این‌چنینی به بحث گذاشته شد.

بحث سانسور و کپی‌رایت مستقیماً در ارتباط با کشور ایران بود، و يا به ايران اشاره می‌شد. جمهوری اسلامی ايران که شهرت بین‌المللی و به‌سزایی در سانسور و محدودیت آثار ادبی دارد، در بحث سانسور و محدوديت نشر، صورت مثالی برای همه‌ی جهانيان شده است. این را همه‌ی مردم جهان به خوبی فهمیده‌اند و درباره‌ی آن حرف می‌زنند.

ناشران ايرانی؟
سهم ناشران ایرانی در نمایشگاه همچنان ناچیز بود. تنها چند ناشر خصوصی شرکت داشتند، و چند ناشر حکومتی و دولتی. ناشران دولتی باز هم با غرفه‌های بزرگ، آثار سياستمداران و چهره‌ها و سران نظام جمهوری اسلامی را نمایندگی می‌کردند. اما چند ناشر خصوصی در غرفه‌های بسیار کوچک حضور داشتند که انتشارات روشنگران یکی از آنها بود.

انتشارات روشنگران که ضمناً زنان ناشر در ایران را هم نمايندگی می‌کند، تنها مهمان ویژه نمایشگاه بین‌المللی فرانکفورت بود، و شهلا لاهیجی مدیریت این غرفه را به عهده داشت.

شهلا لاهیجی روز چهارشنبه در سالن شماره 6 درباره‌ی سانسور و وضعیت نشر در ایران سخنرانی کرد، و به سؤال‌های نماينده‌ی نمايشگاه پاسخ داد. (متن سخنرانی وی در زمانه جداگانه منتشر می‌شود.)

دوريس لسينگ، برنده‌ی نوبل
روز پنجشنبه 12 اکتبر 2007، مهم‌ترین خبر نمايشگاه کتاب فرانکفورت، جایزه‌ی نوبل ادبی سال 2007 بود که به دوریس لسینگ نویسنده 88 ساله‌ی بریتانیایی تعلق گرفت.

دوریس لسینگ متولد ایران و شهر کرمانشاه است و سال‌های کودکی‌اش را در ایران سپری کرده است.

دوریس لسینگ متولد 1919 مسن‌ترین نوبلیست جهان محسوب می‌شود. این جایزه به‌خاطر 57 سال تلاش ادبی به وی اعطا شده است. همچنین به‌خاطر حماسه‌سرایی، و نگاه ژرف و عمیق او به مسایل غیر متعارف.

معروف‌ترین آثار دوریس لسینگ عبارت است از: "دفترچه طلایی"، "خاطرات یک نجات‌یافته" و "تابستان پیش از تاریکی".

جایزه‌ی نوبل امسال یک مدال طلا به‌علاوه‌ی يک ميليون و چهارصد هزار دلار بود.

آخرین جایزه‌ای که به دوریس لسینگ تعلق گرفته است، قلم طلایی پن سال 2002 بوده است.

درویس لسینگ در طول سال‌های ادبی‌اش سه دوره قابل توجه دارد که عبارتند از:

دوره‌ی اول، با تم آثار کمونیستی‌، 1944 تا 1956

دوره‌ی دوم، با تم کتاب‌های روانشناختی، 1956 تا 1964

دوره‌ی سوم، با تم گرایش به عرفان و صوفیسم 1964 به بعد

خانم دوریس لسینگ یازدهین زنی است که نوبل را از آن خود می‌کند.

جایزه‌ی نوبل به نویسنده‌ی اعطا می‌شود که در عرصه‌ی ادبی برجسته‌ترین آثار آرمانگرایانه را خلق کرده باشد.

چند گفتگو و... تمام
در طول نمايشگاه امسال چند گفتگو انجام دادم که در زمانه انتشار يافت؛ نخست گفتگو با عباس سليمی نمين، مدير سابق کيهان هوايی، و يکی از چهره‌های مشهور سياستگزاری فرهنگی حکومت جمهوری اسلامی که همواره در تحديد و تهديد کتاب و پديدآورندگان کتاب نقش عمده داشته است.

گفتگوی ديگر من با شهلا لاهيجی بود، انسانی که راستی و شهامت و آزادگی جزو ويژگی‌های فردی اوست.

نمايشگاه روز يکشنبه 14 اکتبر پايان يافت.