تحصن فعالان حقوق زنان در مقابل سازمان ملل

ایرج ادیب‌زاده

مبارزه‌ی او مبارزه‌ی ماست. باید جامعه‌‌ی جهانی و همه‌ی شهروندان را برای نجات نسرین ستوده به تلاش واداشت. این بخشی از فراخوان سازمان گزارشگران بدون مرز است.

چرا این تحصن را تدارک دیده‌اید و فکر می‌کنید این حرکت شما چه تأثیری در وضعیت نسرین ستوده بگذارد؟

این حرکت اعتراضی فعالان جنبش زنان در خارج از کشور به خاطر شرایط واقعاً بحرانی‌ای است که خانم نسرین ستوده، وکیل سرشناس و حقوق بشری و فعال جنبش زنان در داخل ایران در زندان اوین دچار شده‌اند. متأسفانه ایشان ناچار به انتخاب تنها حرکت اعتراضی‌ای شده‌اند که در زندان می‌تواند داشته باشند؛ یعنی اعتصاب غذا که خود ستمی به بدن انسان است، اما هیچ چاره و راه دیگری برای اعتراض به وضعیت خودشان و سایر زندانیان ندارند. متأسفانه تا به امروز نه تنها هیچ توجهی به خواسته‌های ایشان نشده است، بلکه اتهام‌های جدیدی هم به پرونده‌ی ایشان وارد شده و همچنان این پرونده در حال سنگین‌تر شدن است. هرچند که ما باور داریم و ایمان داریم به این که نسرین هرگز در زندگی‌اش گامی خلاف منافع ملی برنداشته؛ گامی برخلاف حقوق مظلومان و مردم ایران برنداشته است.

همان‌طور که قبلاً هم در بسیاری از خبرها از طریق خانواده‌ی ایشان اعلام شده، پرونده‌ی ایشان تنها و تنها شامل اطلاع‌رسانی‌های این وکیل در مورد پرونده‌های دیگر زندانیان می‌شود. کسانی که او شاید جز اطلاع‌رسانی هیچ کمک دیگری به‌عنوان یک وکیل نمی‌توانست به آنها کند. متأسفانه تلاش‌های ایشان در زندان و خانواده‌شان هیچ ثمری نداشته است. متأسفانه این روزها اخبار ناگواری در مورد وضعیت جسمی ایشان در زندان شنیده می‌شود.

اعتصاب غذای ایشان ادامه پیدا کرده و حاضر نشده‌اند آن را بشکنند. به دلیل این که تنها راه ادامه‌ی اعتراض‌شان، تنها راه شنیده شدن صدای‌شان را همین اعتصاب غذا دانسته‌اند. بنابراین برای ما این یک وظیفه است که صدای نسرین ستوده در بیرون زندان باشیم. نسرین ستوده همکار ما بوده، دوست ما بوده و فعال حقوق زنان بوده است. او به گردن همه‌ی ما فعالان حقوق زن در ایران حق دارد. شاید برخی از دوستان سئوال کنند که کسان دیگری هم در زندان هستند که اعتصاب غذا کرده‌اند، چرا فقط نسرین ستوده؟ ما به بهانه‌ی نسرین ستوده داریم این صدای اعتراض را به گوش دیگران می‌رسانیم. ما زنانی‌ هستیم که با نسرین ستوده هم‌ گروه، هم‌نسل و همکار بوده‌ایم و خیلی طبیعی‌ست که تلاش کنیم تا صدای حق‌طلبی این زن ستمدیده را به گوش دیگران برسانیم.

برنامه‌ی شما برای تحصن روز بامداد دوشنبه چیست؟

برای صبح روز دوشنبه ما یک کنفرانس مطبوعاتی ترتیب داده‌ایم در همان مکانی که تحصن‌مان را آغاز خواهیم کرد. از همه‌ی رسانه‌ها دعوت کرده‌ایم که برای انتشار و بازتاب این حرکت به مکان تحصن ما بیایند و در این کنفرانس مطبوعاتی شرکت کنند. بعد از آن ما در همان مکان اقامت خواهیم کرد.

خواسته‌ی مشخص‌مان خواسته‌ا‌ی بسیار حداقلی است. نسرین ستوده خواسته است که طبق قانون به قید وثیقه آزاد شود. ما هم به خاطر احترام به قانون- هرچند که به این قانون انتقاد داریم- و به خاطر احترام به خواست نسرین ستوده، این خواست را مطرح کرده‌ایم. درواقع خواستار این شده‌ایم که ایشان به قید وثیقه آزاد شوند. گفتم که این خواسته واقعاً یک خواسته‌ی‌ حداقلی‌ است. این تحصن روز دوشنبه در مقابل سازمان ملل، بعد از کنفرانس مطبوعاتی، آغاز شده است.

یکی از اولین تصاویر منتشرشده از تحصن روز دوشنبه

فکر می‌کنید چه مدت این تحصن طول بکشد؟

به گمانم این مسئله کاملاً به شرایط ایشان در زندان بستگی دارد. ما تنها چیزی که می‌توانیم بگوییم این است که امیدوار هستیم صدای ما شنیده شود. امیدوار هستیم که مقام‌های جمهوری اسلامی آن قدر تدبیر و خردورزی داشته باشند که این صدا را بشنوند.

شما از مقام‌های رسمی سازمان ملل هم انتظاراتی دارید. این‌طور نیست؟

قطعاً این‌طور است. حضور ما در برابر دفتر سازمان ملل در ژنو خودش حاوی یک پیام است. ما این سازمان را یک سازمان بی‌طرف ولی ‌تاحدی تأثیرگذار در روابط بین‌الملل می‌دانیم و انتظارمان این است که کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز به ما بپیوندد. در واقع می‌خواهیم آنها هم به‌طور مشخص خواستار آزادی نسرین ستوده شوند.

در بیانیه‌ی شما که واکنش بسیاری در رادیوها و سایت‌های خبری داشته است، از مردم خواسته‌اید که در این تحصن به شما بپیوندند. مردم چه کاری می‌توانند انجام دهند و شما انتظار چه نوع حمایتی از آنها دارید؟

بزرگ‌ترین اتفاقی که به نظر من در دو سال اخیر افتاده، جمعیت پرشمار مردم در یک حرکت اعتراضی بود. به نظر من پیوستن فرد فرد مردم، گروه‌ها و نهادهای حقوق بشر ضروری است؛ هرکسی که فکر می‌کند حضورش در یک رفتار اعتراضی، در یک تحصن بدون خشونت مؤثر است خوب است به این تحصن بپیوندد. بنابراین ما از همه‌ی‌ کسانی که صدای ما را می‌شنوند، مطالب ما را می‌خوانند، درخواست می‌کنیم که به ما بپیوندند. اگر امکان سفر به ژنو را ندارند، هزینه‌ها سنگین است، شب عید میلادی است و همه منتظر آغاز تعطیلی‌شان هستند و خیلی چیزهای دیگر، می‌توانند در شهر و کشوری که هستند، در مقابل سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی حضور پیدا کنند و با عکس‌های نسرین در دست خواسته‌شان را برای آزادی او اعلام کنند.

این به نظر من مهم است که این تصویر و این صدا در همه‌ی شهرها و در همه‌ی کشورها دیده و شنیده شود. همین‌طور از رسانه‌ها می‌خواهیم که ما را یاری کنند، برای این که بدون کمک رسانه‌ها امکان‌پذیر نیست که ما بتوانیم حرف‌مان را به گوش مردم برسانیم و از طریق مردم به جمهوری اسلامی این ندا را انتقال دهیم.

اتهام‌های گوناگونی که جمهوری اسلامی به نسرین ستوده، از زمان بازداشتش تا به امروز زده شده، با اتهام تازه‌ی محمدجواد لاریجانی تکمیل شده که گفته‌ است: «به‌عنوان وکیل مورد پیگرد قرار نگرفته، بلکه به دلیل تبلیغات علیه نظام و ارتباط با گروه‌های تروریستی بوده.» شما که از نزدیک با نسرین ستوده همکار و دوست بوده‌اید. درباره‌ی این اتهام چه نظری دارید؟

من قبل از هر چیز خیلی متأسف هستم که یک مقام قضایی حتی برای پاسخ دادن به یک پرسش مطبوعاتی به خودشان زحمت مطالعه‌ی یک پرونده را نمی‌دهند. مگر این که اتهام یادشده را شخص آقای لاریجانی ساخته و پرداخته باشند. چون آن‌چه در پرونده‌ی خانم ستوده تا حالا مطرح بوده و در دادگاه ایشان هم بازتاب داشته است، ازجمله همین اطلاع‌رسانی در مورد پرونده‌‌ی موکل‌های‌شان، نوشته‌ها و مصاحبه‌های‌شان در مورد وضعیت پرونده‌های حقوق بشری‌شان بوده است.

من واقعاً نمی‌دانم که این اتهام جدید اصلاً چطور قابل اثبات در دادگاهی است که ادعای صالح بودن و عادل بودن دارد. من با توجه به این که خانم ستوده وکیل من هستند، دوست من هستند و سال‌ها افتخار آشنایی با ایشان را دارم، به جد می‌توانم عنوان کنم که به او هرگز چنین اتهاماتی نخواهد چسبید. او زنی‌ بسیار شجاع و بسیار سالم و پاک است. یعنی فعالیت ایشان تنها در دایره‌ی رفتار حقوقی‌شان تعریف شده و در دایره‌ی همان قانونی تعریف شده که ما به آن انتقاد داریم و ایشان حتی گامی فراتر از آن قانون برنداشته‌اند.

رضا خندان، همسر نسرین ستوده، از وضعیت وخیم سلامتی او خبر داده است. آخرین خبر درباره‌ی وضعیت سلامتی وی چیست؟

همان‌طور که شما هم اشاره کردید، همسر ایشان اطلاع داده‌اند که در آخرین گفت‌وگوی تلفنی که با او داشته‌اند، صدای ایشان بسیار ضعیف بوده و حتی هنگام صحبت نفس نفس زدن می‌زده است. ایشان متوجه شده‌اند که همسرشان حتی به سختی قادر به صحبت کردن است. متأسفانه ارتباط گرفتن با زندان از طرف خانواده نتیجه‌ای ندارد و همین تک زنگ‌های خانم ستوده که هفته‌ای یک‌بار در روزهای دوشنبه با منزل تماس می‌گیرند، شاید تنها پل ارتباطی و اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت ایشان است.

منابع غیر رسمی که خود زندانیان و کسانی هستند که به زندان رفت‌وآمد دارند، و البته به دلیل همین غیر رسمی بودن غیرقابل اعتماد هستند، از وخامت وضعیت جسمی ایشان خبر داده‌اند. متأسفانه این هراس وجود دارد که بخشی از این اطلاعات غیر رسمی و غیر تأیید شده توسط خود مقام‌های زندان صورت بگیرد، برای این که از اهمیت ماجرا کاسته شود. بنابراین ما نمی‌توانیم خیلی به شایعات و خبرهای رسمی اتکا کنیم. بیشتر اعتماد ما به حرف‌هایی است که خانواده‌ی ایشان عنوان می‌کنند. آن‌چه قطعا مورد تأیید خانواده است و ما از آن مطمئن هستیم، این است که ایشان در اعتصاب غذای خشک هستند و وضعیت جسمی‌شان نامناسب است.