«به راحتی می‌توان شکنجه جنسی را ثابت کرد»

نیک‌آهنگ کوثر

هیچ‌گاه در تاریخ جمهوری اسلامی ‌ایران، مسأله‌ی شکنجه جنسی توسط زندانبانان به طور رسمی ‌مورد بررسی قرار نگرفته است. اما انعکاس نامه‌ی سرگشاده‌ی مهدی کروبی به هاشمی‌رفسنجانی در مورد نحوه‌ی برخورد با تعدادی از بازداشت‌شدگان وقایع اخیر، که با واکنش‌های بسیار تندی از سوی سران جناح راست نیز روبه‌رو شد، باعث شد که رئیس مجلس شورای اسلامی ‌کمیته‌ای را مسئول بررسی ادعاهای قربانیان شکنجه‌های جنسی کنند.

اما این بررسی‌ها در خارج از دادگاه و ساختار قضایی صورت گرفته است. در همین باره با محمد اولیایی‌فرد، وکیل دادگستری گفت و گو کرده‌ام.

آقای اولیایی‌فرد، آقای کروبی نه وکیل هستند نه مقام قضایی. ایشان از نظر قانونی چگونه می‌توانند ادعاهای کسانی را که می‌گویند تحت شکنجه‌ی جنسی قرار گرفته‌اند، پیگیری کنند‌؟

شخص آقای کروبی می‌تواند دو نقش داشته باشد. یک نقشش این است که به‌عنوان یک شهروند از وقوع جرمی‌ مطلع شده است و این را می‌توانند به مدعی العموم دادستان، مثلاً دادستان تهران گزارش بدهد که من از این جرم مطلع هستم و این جرم را هم ثابت می‌کنم و برایش شهادت می‌دهم و شما رسیدگی بکنید.

نقشِ دیگری هم که می‌تواند به عنوان یک شهروند داشته باشد، این است که یک نفر به ایشان مراجعه می‌کند‌، یعنی در واقع در این مسأله، خودش هم مدعی و هم شاکی می‌تواند باشد به‌عنوان این‌که اقدام بازجویی، اختلال در نظم اجتماعی به‌وجود آورده است. بنابراین می‌تواند اساساً یک نوع شاکی تلقی بشود که این را دادستان باید ادامه بدهد. یا می‌تواند شخصی نزد ایشان اظهار بکند که مورد تظلم قرار گرفته است و ایشان خودش شاکی تلقی بشود.

یعنی طبق ماده‌ی ۱۲۵۸ در بند سوم ادله‌ی اثبات، شهادت است و در بند پنجم آن قسم. یعنی آن کسی که مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته یا شکنجه شده است، مدعی می‌شود که چنین جرمی ‌بر من وارد شده و برای اثبات این مسأله هم قسم یاد می‌کنم.

نزد چه کسی؟ نزد آقای کروبی یا دیگران. بعد این آقایان چون این صحبت‌ها را می‌شنوند می‌توانند بگویند که ما شهادت می‌دهیم بر ادعای این آقا که این آقای این ادعا را با قسمش به اثبات می‌رساند یا اصلاً شاید جدای از قسم، بتواند دلایل دیگری هم بیاورد و جرمش را جدای از قسم ثابت کند.

بنابراین در واقع اینجا آقای کروبی هم می‌تواند مدعی بشود به عنوان یک شهروند به دادستان که چنین جرایمی‌ اتفاق افتاده است و باید به آن رسیدگی شود، و از طرف دیگری هم می‌تواند شاهد قلمداد شود نسبت به کسی که مدعی شده و نزد ایشان قسم خورده است.

بر اساس آن چیزی که در سایت «اعتماد ملی» آمده، یکی از کسانی که مدعی است قربانی شکنجه‌ی جنسی است بعد از مدت زیادی تحت بررسی پزشکی قانونی قرار می‌گیرد. چگونه می‌شود شکنجه‌ی جنسی را در مدت زمان زیادی بعد از وقوع احتمالی جرم به اثبات رساند؟

ببینید، از نظر حقوقی بحث بسیار ظریف و تکنیکی است. اصولاً در سیستم امنیتی شکنجه‌هایی انجام می‌دهند و اصلاً هم نمی‌شود انکار کرد و هر کسی هم که بگوید شکنجه نمی‌کنند، یا دارد فرافکنی می‌کند و دروغ می‌گوید و یا ناآگاه است.

خود من می‌توانم به طور قاطع اسامی موکلینم را هم نام ببرم که به‌وسیله برق این‌ها را شوک برقی دادند، اقرار گرفتند و با کابل و تسمه کولر، ضرب و شتم کردند و حتا با مشت و لگد زدند و دندانشان را شکستند. آقای پیمان عارف در این مورد شکستگی دندان دارد. آقای ابوالفضل عابدینی با کابل مورد شکنجه قرار گرفته است. آقای فریدی را به واسطه‌ی شوک الکتریکی مورد شکنجه قرار داده‌اند.

این مسائل اصلاً انکارناپذیر است. درصد بالایی از موارد بیشتر منحصر به شکنجه‌ی روحی، روانی، و نوع شکنجه‌هایی است که شخص پس از آزادشدن دیگر نمی‌تواند ثابت کند، چون ترمیم شده و بهبود یافته است.

اما بعضی از شکنجه‌ها می‌تواند در اثر مرور زمان بازهم وجود داشته باشد. یکی از آن می‌تواند دخول باشد. در واقع اگر چندین‌بار دخول انجام شده باشد، یعنی به تعدد این کار انجام شده باشد، که صد‌درصد می‌شود این را ثابت کرد.

ولی آیا می‌شود این احتمال را مطرح کرد که پس از گذر زمان هیچ اثری از شکنجه جنسی باقی نماند؟

بله. احتمال این هست که دخول انجام شود، اما به روش فنی انجام شود. به نحوی که پزشکی قانونی نتواند تشخیص دهد. اما اگر تعداد دخول بسیار و متعدد باشد و اگر بلافاصله به پزشکی قانونی مراجعه شود، قابل تشخیص است. اما مرور زمان باعث می‌شود که آن ساییدگی که بر اثر دخول انجام می‌شود، بهبود پیدا کند.

اگر دخول به طور فنی انجام شود به صورتی که پزشکی قانونی متوجه نشود، در چنین صورتی امکان دارد که پزشکی قانونی نتواند تشخیص دهد و مرور زمان هم باعث بشود بهبودی در وضعیت شخص ایجاد کند و کار را به بن‌بست بکشاند.

آیا از طریق تشکیل کمیته‌های متشکل از روان‌پزشکان و روان‌کاوان نمی‌شود متوجه شد که شکنجه‌ی جنسی علیه کسی اتفاق افتاده که ممکن است آثار فیزیکی‌اش از‌ بین رفته باشد؟

ببینید، اگر اراده‌ی محکمی‌ بر این قضیه باشد، کاملاً با مطلب شما موافق هستم. یعنی صرف این مسأله، مسأله‌ی جسمانی نیست. چون شخص روان‌پریش می‌شود و از نظر روانی دچار اختلال می‌شود، دارای کابوس می‌شود، زندگی اجتماعی‌اش به هم می‌خورد، ناهنجاری‌های اجتماعی و شخصیتی دارد که کاملاً یک روان‌پزشک، یک روان‌کاو می‌تواند به این مسأله پی ببرد.

در کنارش یک پزشک متخصص در امور جراحی، یک هیأت پزشکی در امورپزشکی قانونی، می‌توانند کاملاً این مسأله را ثابت بکنند. حتا اگر به طور فنی اذیت و آزار جنسی انجام شود. حتا اگر بعد از مدت مدیدی از آزار جنسی بگذرد و آن ساییدگی‌ها بهبود یابد. اعتقاد دارم اگر اراده‌ی مستحکمی ‌وجود داشته باشد، با دو، سه هیأت پزشکی به راحتی می‌توان این مسأله را ثابت کرد.