«تشکیل دولت کارا در توان احمدی‌نژاد نیست»

مریم محمدی

این برنامه‏ی «روی خط زمانه» را در ارتباط با بحران‏های سیاسی داخلی در ایران، به دشواری‏های شرایط تشکیل دولت دهم، با توجه به مشکلاتی که محمود احمدی‏نژاد در زمینه‏ی برگزیدن همکاران خود، با آن مواجه بوده و هست، اختصاص داده‏ام.

آقای مهرابی از فضای حاکم بر مجلس در این ارتباط و گفت‏ و گوهای بین نمایندگان می‏گوید:

بیشتر یک سری بحث‏ها و گفت‏ و گوها بین خود نماینده‏ها در جریان بود که دلخور و ناراحت هستند و در نامه‏ای که انتشار پیدا کرد از آقای محسنی اژه‏ای تقدیر کردند.

این نامه را دویست و ده نفر از نمایند‏ه‏ها امضا کرده بودند. این نامه کی و چگونه تهیه شده بود؟

روال تهیه چنین نامه‏های این‏گونه است که معمولاً چند نفر از نماینده‏ها پیش‏قدم می‏شوند و بقیه هم امضا می‏کنند. برای این نامه هم نماینده‏ها از صبح شروع به جمع‏آوری امضا کردند و ظهر در جلسه‏ی علنی مجلس قرائت شد و نشان دهنده‏ی ناراحتی نماینده‏ها از رفتاری بود که با آقای اژه‏ای شده بود.

در صحن علنی مجلس، جز قرائت این نامه، ظاهراً بحث دیگری در این زمینه صورت نگرفت. در راهروها و در حاشیه‏ی گفت‏ و گوهای نمایندگان، آیا به مسأله‏ی دولت و به ویژه تحلیف پرداخته می‏شد؟

در ارتباط با تحلیف، فراکسیون اقلیت جلسه داشت. در این جلسه، فراکسیون تصمیم‏گیری می‏کند که با مراسم تحلیف چگونه برخورد کند و آیا نمایندگان اقلیت در این مراسم شرکت می‏کنند یا خیر. فعلاً نظرات مختلفی در این باره هست. اما هنوز اخبار این جلسه و تصمیمات آن بیرون نیامده است.

دکتر ابراهیم یزدی / عکس: منصور نصیری

با آقای دکتر ابراهیم یزدی گفت‏ و گو می‏کنم و نظر ایشان را در این مورد که تحولات اخیر در کابینه‏ی دولت نهم چه ارتباطی می‏تواند با برنامه‏های آقای احمدی‏نژاد برای تشکیل دولت دهم، داشته باشد، می‏پرسم:

دولت کنونی که هنوز ده روزی به عمرش باقی مانده است و طبق قانون تا مراسم تنفیذ و تحلیف انجام نشود، دولت جدید معنا پیدا نمی‏کند. اما این دولت که در حال تغییر و جابجایی است، بدون این‌که رییس دولت عوض شود، دچار مشکلات عدیده‏ای است که در همین چهار سال هم وجود داشته است، منتها الان تشدید شده است.

بعضی از کسانی که در این چهار سال با او کار کرده‏اند، حتا در آخرین لحظات حاضر نیستند همکاری کنند، بعضی‏ها را خود او برکنار کرده است، به طوری که حتا از نظر مدیریت، تا به حال هیچ دولتی را نداشتیم که تا این اندازه در مدیریت همکاران خود، در خود کابینه، با این حد از مشکلات روبه‌رو باشد.

مشکلاتی که در اثر این عزل و نصب‏ها به وجود می‏آید، قابل پیش‏بینی بوده است. اما، به نظر شما، چرا آقای احمدی‏نژاد این مشکلات را نادیده می‏گیرد؟

ایشان دارای شخصیت پیچیده‏ای است که حتا همکارانش، به محض این‌که مدتی با ایشان کار می‏کنند، ترجیح می‏دهند ادامه ندهند. نزدیک‏ترین افرادی که در همین دولت با ایشان بوده‏اند، مثل آقای صفار هرندی، وزیر ارشاد، قبول نکرده‏ است ادامه بدهد و برای این‌که مجبور نشوند در آخرین لحظات، برای کل کابینه رأی اعتماد بگیرند، استعفایش پذیرفته نشده است.

این یک ویژگی است که شخص ایشان دارد که افراد دیگر نمی‏توانند با او کار کنند. دولتی با ادعای بیست و چهار میلیون رأی، قاعدتاً باید خیلی قوی باشد و استحکام داشته باشد، اما چرا این‏گونه نیست، دقیقاً روشن نیست. می‏تواند نشانه‏ی تشدید یا تعمیق بحرانی باشد که به لحاظ مدیریت، خود دولت دچار آن است و جدای از بحران اقتصادی، سیاسی یا فرهنگی، شخص رییس جمهور در توانش نیست که بتواند دولت کارایی تشکیل بدهد.

ولی استعفای کسانی مثل آقای صفار هرندی، سوال‌‏برانگیز است. چرا که ایشان تازه با آقای احمدی‏نژاد آشنا نشده ‏است و چهار سال با او کار کرده است. آیا این شیوه‏ی برخورد اطرافیان ایشان، به خاطر ترس از تعمیق بحران است و این‌که نمی‏خواهند سرنوشت‏شان را با سرنوشت آقای احمدی‏نژاد گره بزنند؟

کسانی بوده‏اند که این احساس ناهماهنگی را با دولت داشته‏اند و منعکس هم شده است. اما فکر می‏کردند شاید بتوانند تا حدی ادامه بدهند. اما شرایط، به خصوص آن‏چه الان در رابطه با دولت مطرح است، مسأله‏ی معاون اولش و این‏که به رغم اعتراضات، او را به عنوان رییس دفتر خود بگمارد و… تمام این‏ها باعث شده حتا کسانی که فکر می‏کردند بتوانند همکاریشان را ادامه بدهند، منصرف کرده است.

در هر حال، ده روز دیگر تحلیف رییس جمهور را در پیش داریم. پیش‏بینی شما چیست؟

بله، تنفید و تحلیف را در پیش داریم. اما شواهدی هم وجود دارد که ممکن است ایشان را به مرحله‏ی استیضاح ببرند. با توجه به مسایل مختلفی که الان مطرح است و اعتراضات شدید، حتا از نزدیک‏ترین گروه‏ها و شخصیت‏های اصول‏گرا به رییس جمهوری، ممکن است بعد از این مراسم، به پای استیضاح برود.

در رابطه با هدف آقای احمدی‏نژاد از چنین برخوردهایی، شاید بی‏ارتباط نباشد به مصاحبه‏ی شما با «شرق‏الاوسط» اشاره کنم که بیان کردید سپاه در پی قبضه‏ی تمام قدرت است. حال این سوال پیش می‏آید که آیا آن‏چه آقای احمدی‏نژاد انجام می‏دهد، با خواست و یا اهداف سپاه پاسداران منطبق است؟ با توجه به این‌که الان آقای احمدی‏نژاد از جانب بخشی از اصول‏گرایان، به عدول از ولایت‏گرایی متهم است و سپاه هم به عنوان ارگانی شناخته می‏شود که تابعیت مطلق از ولایت فقیه دارد، چگونه است که اقدامات آقای احمدی‏نژاد در جهت تمایل سپاه به قبضه‏ی قدرت، تفسیر می‏شود؟

آن‏چه می‏گویم، همه‏ی سپاه را در برنمی‏گیرد. چون سپاه سابقه و تاریخی دارد. یک جنگ تحمیلی را از سر گذرانده است و برای اولین بار در تاریخ معاصر ایران، یک کشور بیگانه به ما حمله کرده، ولی ما زمینی را از دست نداده‏ایم. این بالاخره یکی از کارنامه‏هایی است که در سپاه وجود دارد.

در سپاه کسانی بوده‏اند و هستند که چنین نقشی را داشته‏اند. بنابراین، نمی‏خواهم همه‏ی سپاه را (به قول قدیمی‏ها) با یک چوب برانم. به این دلیل می‏گویم بخشی از سپاه. هماهنگی‏ای که بین آقای احمدی‏نژاد و جناحی از سپاه وجود دارد که منجر به پیدایش وضعیت کنونی شده است، یک قضیه است.

اما بالاخره جریانی که می‏خواسته قدرت را به دست بگیرد و گرفته و تقریباً همه‏ی مناصب کلیدی را به دست گرفته، در نهایت می‏خواهد اداره کند، سر و سامان بدهد، نیامده قدرت را در دست بگیرد که به هم بریزد و یا به هم ریخته شود.

اما با توجه به آن‏چه در طی یک ماه گذشته رخ داده و به خصوص در حالی که هنوز رییس جمهور به طور رسمی، دوره‏ی جدیدش را آغاز نکرده است، انتصابات و انتخاباتی داشته که مورد اعتراضات شدید حتا نزدیک‏ترین گروه‏ها قرار گرفته، به احتمال بسیار زیاد، شاهد یک افتراق یا جدایی و یا خاتمه‏ همکاری این جناح از سپاه با آقای احمدی‏نژاد باشیم.