از خودسوزی مقابل مجلس تا یک میلیارد دلار پول نفت

مریم محمدی

مجلس شورای اسلامی روز بیست و هفتم بهمن‌ماه ۱۳۸۷ جلسه‌‏ی علنی داشت. گذشته از بحث محوری و با اهمیت بودجه‏‌ی سال ۸۸ که کمیسیون‌‏های گوناگون مجلس مشغول بررسی آن هستند، مسأله‏ی گم شدن یک میلیارد دلار پول فروش نفت در حساب‏‏های دولت و نیز خودسوزی یکی از شهروندان در مقابل مجلس که پیش از ظهر شنبه بیست و ششم بهمن‌ماه اتفاق افتاد، از مسایلی بودند که انتظار می‏رفت در این جلسه‌‏ی علنی به آن پرداخته شود.

ابتدا برای آگاهی کلی از روند کاری این جلسه‏‌ی مجلس، با آقای احسان محرابی، خبرنگار پارلمانی در تهران گفت و گو کردم، پیرو مسایلی که ایشان طرح کردند، با آقای مهندس عبدالرضا ترابی، نماینده‏‌ی مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی گفت و گو کرده‌ام.

اولین سوالم از آقای محرابی در مورد خبر خودسوزی یک جانباز در مقابل مجلس شورای اسلامی و انعکاس احتمالی آن در مجلس است:

درمورد این‌که گفته شده بود جانبازی در مقابل مجلس خودسوزی کرده است، آقای بروجردی تذکر داد: «این‌که گفته می‏شود ایشان در اثر بی‏‌توجهی نمایندگان خودسوزی کرده، صحت ندارد. چون ایشان به چند تن از نمایندگان، از جمله آقای فدایی، نماینده‏ی تهران، مراجعه داشته و وقت گرفته بود و مشکل ایشان توسط آقای فدایی پیگیری شده.»

آقای لاریجانی هم از این تذکر حمایت کرد و گفت: «این فرد اصلاً جانباز نبوده بلکه معتاد و قبلاً هم سابقه‏‌ی زندان داشته است.»

سایر نمایندگان در این مورد صحبتی نکردند؟

در پاسخ به این سخنان آقای لاریجانی، برخی از نمایندگان قصد تذکر داشتند که فرصت برای ارائه‌ی این تذکرات نشد. آقای دهقان، نماینده‌‏ی طرقبه و چناران، در راهرو مجلس، نسبت به این امر اعتراض داشت و گفت:

«برخورد آقای لاریجانی صحیح نبوده و این‌که از تریبون مجلس اعلام کرده این فرد معتاد بوده درست نبوده، چون به حیثیت خانوادگی ایشان لطمه زده شده است. این‌که فردی به بن‏‌بست می‌‏رسد و جلوی مجلس خود را به آتش می‌‏کشد، باید بررسی شود.»

آقای دهقانی ادامه داد: «شاید مجلس کار را پیگیری کرده باشد، اما مدیران اجرایی به وظایف خود عمل نکرده باشند. این صحیح نیست که ما اعلام کنیم این فرد مشکل روحی روانی داشته و یا این‌که معتاد بوده و سابقه‌‏‏ی زندان داشته است. نباید صورت مسأله را پاک کنیم. این معامله‏‌ی صحیحی با خانواده‏‌ی داغدار این فرد نیست و این اظهارنظرها در شأن مجلس نیست.»

غلامحسین نوذری، وزیر نفت در صحن مجلس

آیا قراری برای پیگیری وضعیت این شخص گذاشته شد؟

خیر، قراری گذاشته نشد. چون این شخص فوت شد و با توجه به این‌که آقای لاریجانی گفت او سابقه‌‏ی زندان و اعتیاد داشته و همچنین این‌که ایشان خودسوزی کرده و کسی در قتل او تأثیرگذار نبوده، بعید است مجلس برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ای برای پیگیری این قضیه داشته باشد.

گذشته از این، چه مباحث دیگری در مجلس مطرح بود؟

سه روز است که قانون بودجه در مجلس در دست بررسی است. یکی از موضوعات خیلی مهم هم واکنش نمایندگان به گزارش وزیر نفت بود.

آقای نوذری، وزیر نفت، اساساً به چه دلیل در مجلس حاضر شده بودند؟

آقای نوذری گزارشی از عملکرد پروژه‏های وزارت نفت در‌باره‏‌ی گاز و حوزه‌‏‏های مختلف ارائه کرد. منتها بحثی که مطرح بود و سبب اعتراض نمایندگان و تذکر برخی از آنان شده بود، مسأله‏ی یک میلیارد دلاری بود که در گزارش دیوان محاسبات آمده بود.

آقای کاتوزیان، رییس کمیسیون انرژی، طی تذکری گفت: «خرید سوخت بدون مجوز مجلس، قانون‌شکنی آشکار بوده است.»

آقای وزیر قبلاً گفته بود که این کار با مجوز رییس جمهور و با مسئولت خود ایشان (وزیر نفت) انجام گرفته بوده است.

آقای کاتوزیان اعلام کرد: «یادداشتی از طرف وزیر به دست ما رسیده بود مبنی بر این‌که ما با دستور رییس جمهور و مسئولیت خودمان این کار را کرده‏‏ایم.»

آقای لاریجانی هم تأکید داشت که برای این کار باید لایحه‌‏‏ای به مجلس بیاورند و از مجلس مجوز بگیرند. نیازی نیست این کار به شکل غیرقانونی انجام شود.

آقای لاریجانی در پاسخ به کمیسیون گفت: «ما قبلاً این اعتراض را به وزیر نفت گفته بودیم که وقتی خارج از سقف بودجه برای انرژی هزینه می‌‏شود، باید از مجلس کسب نظر شود. این اعتراض قبلاً از سوی نمایندگان دیگر هم مطرح شده و خوب است که وزیر نفت در این مورد توضیحاتی ارائه بدهد.»

نمایندگان چه مباحثی را در مورد بودجه طرح می‏کردند؟

الان بودجه در «کمیسیون تلفیق» دارد بررسی می‏شود و هنوز نهایی نشده است. یکی از مباحث مهم در مورد بودجه این است که دولت در نه ماه گذشته بر اساس همان لایحه‌‏ای که خودش به مجلس ارائه داده بود، عمل کرده است.

به این شکل که سال گذشته دولت ردیف‏های بودجه را در ۳۹ ردیف به مجلس ارائه کرد. مجلس این ردیف‌‏ها را به حدود ۲۶۰ و شاید هم بیشتر، افزایش داد.

نمایندگان متوجه شده‏‌اند که طی نه ماه گذشته دولت بر اساس همان ۳۹ ردیفی که خودش به مجلس ارائه کرده بود، عمل کرده است.

یعنی با وجود این‌که سال گذشته مجلس این ردیف‏‌ها را باز کرد و به حدود ۲۶۰ ردیف رساند، این ردیف‏‌ها در بودجه منظور نشده بود؟

بله و دولت بر اساس همان ۳۹ ردیف عمل کرده است. در مورد بودجه‌‏ی سال آینده هم وضعیت به همین شکل است، یعنی دولت لایحه‏‌ی بودجه را بر اساس همان ۳۹ ردیف سال گذشته به مجلس ارائه کرده است.

آقای لاریجانی در جلسه‏‏‌ی کمیسیون تلفیق حضور پیدا کرده و از این کمیسیون خواسته است، بررسی بودجه‏ به شکلی انجام شود که این مسأله در بودجه‏‌ی سال آینده تکرار نشود که دولت دوباره بر اساس لایحه‏‌ی خود عمل کند.

یعنی، باید منتظر باشیم که مجلس ردیف‏‏‌های بودجه‏ی سال ۸۸ را دوباره افزایش بدهد؟

قاعدتاً. چون نظر مجلس این است که ردیف‌‏ها افزایش پیدا کند. خیلی از نماینده‌‏ها در مصاحبه‏‏‌هایشان اعلام کردند دستگاه‏‌هایی که بر اساس قانون مشخص هستند، باید ردیف مستقل داشته باشند. به این ترتیب، اگر مجلس بخواهد به سبک سابق عمل کند، ردیف‌‏ها را افزایش خواهد داد.

علی مزروعی، نماینده‏ی پیشین مجلس

اما چرا دولت ردیف‏‌های بودجه را کاهش می‌‏دهد؟ این سوال را با آقای علی مزروعی، نماینده‏ی پیشین مجلس و کارشناس اقتصادی در تهران طرح می‏‌کنم:

به این دلیل که وقتی ردیف‏‌های بودجه تجمیع می‏‌شود، اختیارات دولت و وزارتخانه‏‌ها افزایش پیدا می‏‌کند. یعنی به جای این‌که بودجه به ۶۰۰ـ ۷۰۰ ردیف که مشخص است هر ردیف متعلق به چه دستگاهی است برود، هر ۳۰ـ ۴۰ ردیف آن در اختیار یک وزیر قرار می‌‏گیرد. بنابراین قدرت مانور وزیر خیلی افزایش پیدا می‌‏کند.

می‌‏توانیم این‌‏طور نتیجه بگیریم که مجلس از نظارت بر جزئیات بودجه، محروم می‌‏شود؟

تقریباً همین‏‌طور است. البته این اتفاق عملاً همراه با انحلال «سازمان مدیریت و برنامه‌‏ریزی» افتاد. چون مهم‏‌ترین دستگاه نظارت بر اجرای بودجه، همان «سازمان مدیریت و برنامه‌‏ریزی» بود که باز هم زیرنظر دولت بود.

البته، سال گذشته مجلس این ردیف‏‌‌ها را افزایش داد.

بله، ولی با وجود این‌که مجلس ردیف‏‌ها را افزایش داد، دولت کار خود را کرد و خیلی فرقی نکرد.

جلسه علنی مجلس در بیست و هفتم بهمن ۱۳۸۷

تماس بعدی‌‏ام با آقای عبدالرضا ترابی، نماینده‏‌ی مردم گرمسار در مجلس، است. از ایشان می‏‌پرسم آقای لاریجانی گفته‌اند‌: «فردی که خودسوزی کرده، معتاد بوده است». آیا این نکته ضرورت برخورد بیشتر با این مسأله را از میان می‏‌برد؟

باید بررسی بیشتری بشود که اساساً مسأله چه بوده، این فرد اصلاً کی بوده، چه مشکلی داشته و چرا به مجلس آمده است.

آیا رسیدگی بیشتری توسط کمیسیون یا نهاد دیگری انجام می‌‏شود؟

کمیسیون مشخصی وجود ندارد. مگر این‌که «کمیسیون اصل نود» این بررسی را انجام دهد. وگرنه در حالت عادی کمیسیون خاصی برای این‌‏گونه مسایل و مشکلات وجود ندارد.

کمیسیونی که موجود نیست. منظورم این است که مجلس چگونه می‏تواند این مسأله را بررسی کند؟

خود هیأت رییسه باید بررسی کند.

در این مورد که گفته می‏‌شود، یک میلیارد دلار از پول فروش نفت مفقود شده، مجلس چه تصمیمی گرفته است؟

بر اساس گزارشی که دیوان محاسبات داده و بر حسب تخلفی که دولت انجام داده، دادستان دیوان باید بررسی کند و اگر دولت تخلفی کرده، برخورد کند.

مجلس باید از چه طریقی برخورد کند؟

دیوان محاسبات، ابزار نظارتی مجلس است. آقای دادستان دیوان بررسی می‌‏کند و بر اساس تخلفی که انجام شده، اقدام می‌کند.

این مسأله در جلسه‌‏ی مجلس با وزیر نفت مطرح شد. ایشان چه پاسخی داشتند؟

دیوان محاسبات اعلام کرده، یک میلیارد دلار گم شده است. وزیر نفت اعلام کرد یک میلیارد دلار به وزارت نفت مربوط نمی‏شود. نگفتند اصلاً یک میلیارد دلار نبوده است.

اگر به وزارت نفت مربوط نیست، چرا نمایندگان مسأله را با ایشان طرح کردند؟

نمایندگان طرح نکردند. ایشان پاسخ داد. ایشان اشتبا‏هاً در پاسخ به سوال دیگری، این مسأله را مطرح کرد. سوال نمایندگان این بود که چرا وزارت نفت بدون مجوز بنزین و گازوییل خریداری کرده‏، ایشان در جواب به این سوال این‌‏گونه پاسخ داد.

مجلس اصلاً طرح نکرد، خود ایشان وارد این مسأله شد. یعنی احتمالاً مجلس ابهامی را پیش کشیده بود، ایشان پاسخ را طور دیگری داد.