«شاید رهبری در ۱۶ آذر برای اصلاح‌طلبان پیام بفرستد»

مریم محمدی

شنبه‌ی آینده در ایران مصادف است با شانزدهم آذر، روز دانشجو. روزی که یاد‌آور حضور نظامیان در شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲ در دانشگاه تهران و تیر‌اندازی در دانشگاه و به قتل رسیدن سه دانشجوی دانشگاه تهران است.

در این زمینه با آقای مهدی عربشاهی، دبیر سیاسی انجمن‌های اسلامی دانشجویان، (دفتر تحکیم وحدت) و همچنین آقای عبدالله‌ مومنی، سخنگوی سازمان دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های ‌ایران، (ادوار تحکیم وحدت) گفت‌ و گو کرده‌ام.

از آقای مهدی عربشاهی در مورد برگزاری مراسم روز شانزدهم آذر، روز دانشجو‌ی امسال، توسط دفتر تحکیم وحدت می‌پرسم.

برای این هفته یعنی از دوازدهم آذر تا نوزدهم آذر را هفته‌ی د‌انشجو در نظر گرفتیم و اکثر انجمن‌ها در سراسر کشور بنا بر مقدوراتی که در دانشگاه خودشان دارند، برنامه‌هایی را با محوریت روز دانشجو و به ویژه اعتراضات و مسایلی که از نظر ما در فضای فعلی کشور مهم است، برگزار می‌کنند.

پس دفتر تحکیم وحدت، برنامه‌ی معینی در روزی خاص نخواهد داشت؟

شورای مرکزی دفتر تحکیم با کمک انجمن‌های دانشگاه‌های شهر تهران در نظر دارد که به روال هر سال، برنامه‌ای را در دانشگاه تهران و در همان محلی که سه دانشجو در سال ۳۲ به قتل رسیدند، یعنی روبه‌روی دانشکده‌ی فنی برگزار بکند.

در حال حاضر هم پیگیر برگزاری این برنامه هستیم. البته به احتمال زیاد، بنا بر مسایلی که هست برنامه‌ی خودمان را روز یک‌شنبه، هفدهم آذر برگزار می‌کنیم.

اما شما اطلاع دارید که روز شانزدهم آذر، آن‌طور که وزیر علوم اعلام کردند مراسمی با حضور رهبری در دانشگاه علم و صنعت برگزار خواهد شد؟ به نظر شما منظور از برگزاری این مراسم چیست؟

به هر حال، وزارت علوم در این سه سال گذشته تمام تلاش خود را کرده است تا صداهای منتقد را در دانشگاه خاموش بکند و هیچ صدایی غیر از صداهای رسمی و حتا صداهای منتقد درون حاکمیت هم شنیده نشود.

یعنی فقط صداهایی باشد که نه تنها کلیت حاکمیت را تأیید می‌کنند، بلکه شخص آقای احمدی‌نژاد و وزارت علوم آقای احمدی‌نژاد را هم تأیید بکنند.

ظاهراً امسال وزارت علوم برنامه‌ای در نظر گرفته و هدفش این است که با هماهنگی تشکل‌های همسو با دولت، نظیر بسیج و جامعه‌ی اسلامی انجمن‌های اسلامی مستقل و گروه‌هایی از این دست، محوریت برگزاری برنامه برای ۱۶ آذر را از دست نیروهای منتقد دانشجویی خارج بکنند.

حتا احتمال دارد که آن‌ها هم بخواهند به شیوه‌ی تجمع و روش‌های خاص خودشان تجمعات بزرگی را برگزار بکنند و سعی کنند بگویند صدایی که از دانشگاه بیرون می‌آید، این صدا است.

آقای عربشاهی، آیا اعضای دفتر تحکیم وحدت نمی‌توانند در این مراسم شرکت کنند تا نقد و انتقاد خودشان را به گوش رهبری برسانند؟

واقعیت این است که تجربه نشان داده است برنامه‌هایی از این دست، نوعی سازماندهی می‌شود که اجازه داده نمی‌شود دانشجویانی که احتمال داده می‌شود، حرفی غیر از صحبت‌های رسمی و مورد تأیید سیستم را ابراز کنند در آنجا حضور پیدا کنند.

احتمالاً فضای آنجا به شکلی سنگین خواهد بود که امکان حضور در این جلسه وجود ندارد‌. همین‌طور هزینه‌های بسیار زیادی هم خواهد داشت و دانشجویان در هر حال ترجیح می‌دهند امسال بیشتر روی وجه ایجابی فعالیت‌های خودشان مانور بدهند.

یعنی روی برگزاری برنامه‌ از طرف خودشان تأکید داشته باشند و به سنت هر ساله، دانشگاه تهران و دانشگاه فنی برای این موضوع انتخاب شده است.

در مراسم امسال روز دانشجو، مضمون برنامه‌های شما چه خواهد بود و روی کدام یک از مطالبات دانشجویی تأکید خواهید کرد؟

محورهای برنامه‌‌ی ما مشخص شده است. یکی از محورهای اصلی ما مسایل دانشگاه، به ویژه خواسته‌ی محوری دانشجویان که حق تحصیل است و اعتراض به سیاست‌هایی که از طریق بومی‌گزینی و سیاست‌های محدودسازی پذیرش دختران هم اجرا شده است.

در مورد مسایل عام‌تر، دفاع از خواسته‌هایی نظیر دموکراسی و حقوق بشر و اعتراض به سیاست‌های نادرست دولت نهم که باعث شده است به نوعی فقر و آسیب‌های اجتماعی در داخل کشور گسترش پیدا بکند.

همین‌طور یک اعلام حمایت از سایر جنبش‌های اجتماعی نظیر جنبش زنان، جنبش‌های صنفی کارگران، معلمان و جنبش‌های هویت‌طلب اقوام و محورهایی از این دست را به عنوان کلیت تجمع خودمان تعیین کردیم.

به این ترتیب، تجمع روز دانشجو را از یک تجمع صنفی خارج نمی‌کنید که مسأله‌ی اعلام حمایت از جریان‌ها و مطالبات دیگر خارج از جنبش دانشجویی مطرح است؟

ما یک نگاه دو قسمتی به مسأله داریم. سعی می‌کنیم در یک بخش روی مطالبات خاص خود جنبش دانشجویی و مسایل خاص دانشگاه، نظیر آزادی‌های آکادمیک و بحث استقلال دانشگاه‌ها و حق تحصیل تمرکز ‌کنیم.

اما اعتقاد ما این است که نمی‌توان جنبش دانشجویی را صرفاً به یک جنبش صنفی تقلیل داد و سعی‌ می‌کنیم بخشی را به مطالبات فراگیرتر خودمان که مربوط به کلیت جامعه می‌شود بپردازیم و آن هم مربوط به این بخش است.

عبدالله‌ مومنی، سخنگوی دفتر ادوار تحکیم وحدت

نظر آقای عبدالله‌ مومنی، سخنگوی سازمان ادوار تجکیم سازمان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های ایران را در مورد برگزاری این روز توسط وزارت علوم و حضور رهبری در آن می‌پرسم.

وزیر علوم اعلام کرده است که برای جلوگیری از دستیابی ضد انقلاب به اهدافش به جای آن‌که هر ساله رییس جمهور در برنامه‌‌ی ۱۶ آذر حاضر می‌شد، امسال رهبری جمهوری اسلامی در مراسم ۱۶ آذر حاضر می‌شوند.

ایشان مطرح کردند حضور رهبری نویدی برای جلوگیری از دستیابی اهداف ضد انقلابیون در دانشگاه است.

چگونه چنین ارتباطی را برقرار می‌کنند؟

با توجه به این‌که اولین سالی است که رهبر جمهوری ‌اسلامی در برنامه‌ی شانزدهم آذر دانشجویی حاضر می‌شود، این موضوع قابل بررسی است.

بعضاً در طول سالیان گذشته حتا رییس‌ جمهور به صورت نمادین در مراسم ۱۶ آذر در بین دانشجویان حاضر می‌شده، و در دولت خاتمی به رغم آن‌که در سال‌های پایانی حضور ایشان در قدرت با انتقادات و عکس‌العمل‌های صریح و تند دانشجویان مواجه بود، اما هیچ‌وقت از پاسخ‌گویی به دانشجویان طفره نمی‌رفتند و سعی می‌کردند در یک فضای گفت ‌و گو و تعامل بین دانشجویان و رییس ‌جمهور، خودشان را در معرض نقد و پاسخ‌گویی قرار دهند.

اما در طی این سه سال گذشته، آقای احمدی‌‌نژاد به نوعی از پاسخ‌گویی به دانشجویان طفره می‌رفتند. در کنار این مسأله حضور رییس ‌جمهور، آقای احمدی‌نژاد در مراسم‌های دانشجویی به جای آن‌که حضور واقعی باشد و خودش را در معرض سوالات و اعتراضات دانشجویی قرار بدهد، تعدادی دانشجوی همفکر و همسو با رییس‌جمهور را برای برنامه هماهنگ می‌کردند و طبیعتاً هیچ‌گونه جایی برای دانشجویان منتقد و معترض باقی نمی‌گذاشتند.

آقای مومنی، ولی این اعتراض و انتقاد در حضور آقای احمدی‌نژاد هم در دانشگاه اتفاق افتاد.

بله، در یک مورد که این امکان به وجود آمد، ولی به رغم آن‌که در دانشگاه پلی‌تکنیک تهران برای ممانعت از حضور دانشجویان منتقد و معترض به احمدی‌نژاد تدابیر شدید امنیتی تدارک دیده شده بود، و به رغم آن‌که حضور دانشجویان بسیجی همسو با رییس جمهور در داخل سالن اکثریت سالن را از آن خودش کرده بود، اما دانشجویانی انتقاد و اعتراض کردند تا جایی که عکس رییس جمهور را آتش زدند.

اما کیفر انتقادات و اعتراضات دانشجویی به رییس‌جمهور را در برخوردهای خشن و تند در ماه‌های پس از این با بدنه‌ی دانشجویان و به خصوص با دانشجویان پلی‌تکنیک دیدیم.

در سناریویی که برای برخورد با دانشجویان پلی‌تکنیک تحت عنوان نشریات جعلی طراحی شد، نقد‌ناپذیری و پایین بودن آستانه‌ی تحمل دولت نهم و مجموعه‌ی دست‌اندرکاران و متولیان امور دانشگاهی را دیدیم.

به این ترتیب، چرا مقام مهم‌تری، مقام رهبری در دانشگاه حاضر می‌شود؟

در شرایطی که فارغ از این‌که چه جریان، جناح و چه فردی در موقعیت حاکم قرار دارد، دانشجویان به نقد حاکمیت می‌پردازند و پاسخ این درخواست‌ها و مطالباتی که در چارچوب قانون اساسی هم قابل تعریف است، این می‌شود که با دانشجویان برخورد می‌شود، طبیعتاً این منجر به ایجاد یک شکاف و بدبینی بین دانشجویان و نظام حاکم می‌شود.

به نظر می‌رسد با توجه به شرایط روز کشور در آستانه‌ی انتخابات دوره‌ی دهم ریاست‌ جمهوری، حضور رهبری را در دانشگاه می‌شود به این شکل تفسیر کرد که دولت نهم و به خصوص وزارت علوم دولت آقای احمدی‌نژاد، می‌خواهند به بهانه‌ی حضور ایشان اولاً فضای هر گونه تحرک انتقادی و اعتراضی را در داخل دانشگاه ببندند.

با توجه به این‌که در آستانه‌ی انتخابات ریاست جمهوری دهم هستیم و این انتخابات از نظر حاکمیت بسیار تعیین‌کننده و نتیجه‌ی آن بسیار پراهمیت ارزیابی می‌شود، می‌خواهند به نوعی مقبولیت دانشگاه و فضای دانشجویی را به همراه داشته باشند.

انتظار می‌رود رهبری در سخنرانی خودش در دانشگاه با توجه به این‌که فضای دانشجویی، فضایی به نفع جریان اصلاح‌طلب است، پیام‌هایی را برای اصلاح‌طلبان پیرامون آینده‌ی سیاسی ایران داشته باشند.

به نظر شما، چرا دانشجویان تلاش خودشان را مصروف این نمی‌کنند که در همین مراسم حضور داشته باشند و انتقادات خودشان را به گوش رهبری برسانند؟

فکر می‌کنم اگر شرایط به نحوی پیش برود که این امکان برای دانشجویان، فارغ از گرایش‌ها و سلیقه‌های فردی یا گروهی آن‌ها به رسمیت شناخته شود و حتا برای دانشجویان منتقد هم تریبونی فراهم شود، طبیعتاً دانشجویان باید از امکان‌ نقد و طرح مطالبات و مخالفت خودشان با سیاست‌هایی که تحت عنوان سیاست‌های دولت در آموزش عالی منجر به تضیع حقوق بسیاری از دانشجویان از جمله حق تحصیل و حق فعالیت شده‌، استفاده بکنند.

در آن‌صورت قطعاً این‌گونه فضا‌ها مفید و مثبت خواهد بود و در جهت پیشبرد همان روند روشنگری و آگاهی‌بخشی که یکی از ویژگی‌‌‌های اصلی دانشجویی است، خواهد بود.