«ما کاری را که فکر می‏کنیم درست است انجام می‏دهیم»

مریم محمدی

بیست و چهارم آبان ماه، از ساعات اولیه‏ی روز، خبر آتش‏سوزی در سینما «جمهوری»، در خیابان جمهوری تهران که متعلق به لیلا حاتمی و همسرش علی مصفا است، روی سایت‏های خبری قرار گرفت.

اما آیا این حمایت می‏تواند عامل چنین حادثه‏ای شده باشد؟ ما هم نمی‏دانیم. بر همین اساس، سعی کردیم از چهره‏هایی که به نوعی با حادثه ارتباط بیشتری دارند، خبر بگیریم.

لیلا حاتمی و علی مصفا

قبل از همه، به سراغ لیلا حاتمی و همسرش علی مصفا رفتیم، تا ببینیم خود ایشان چه فکر می‏کنند؟ آقای مصفا در این‏باره می‏گوید:

تازه امروز کار کارشناسان تمام شده. هنوز نتیجه‏ی نهایی را به ما نداده‏اند. به خاطر همین، خیلی زود است که بخواهیم اظهارنظر کنیم. می‏تواند فقط یک حادثه باشد، می‏تواند… به هرحال این اتفاقی است که می‏افتد، خیلی چیزها می‏تواند باشد، هنوز نمی‏توانم چیزی بگویم.

شما هم لابد این احتمالات را شنید‏ه‏اید که آتش گرفتن سینما می‏تواند عمدی بوده باشد و در برخی اظهارنظرها ارتباط معینی میان این ماجرا و حضور شما و خانم حاتمی در همایشی که چند روز پیش در حمایت از آقای خاتمی برگزار شد و آن‏جا خانم حاتمی صحبت کرد و خواهان حضور آقای خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری شد، داده می‏شود. به این ترتیب، برخی احتمال می‏دهند که این یک اولتیماتوم سیاسی خطاب به شما و خانم حاتمی، باشد.

خیلی بعید می‏دانم. برای این‌که در آن ساختمان خانواده‏ای زندگی می‏کردند. به نظر من، اگر چنین احتمالی را بخواهیم بدهیم، خیلی هولناک می‏شود. فکر نمی‏کنم، بعید می‏دانم. من خیلی بدبین نیستم.

لیلا حاتمی و علی مصفا

خانواده‏ای در آن‏جا زندگی می‏کردند؟

در خود سینما، قسمتی در انتهای سالن سینما بود که سرایدار همراه خانواده‏اش زندگی می‏کردند. این خانواده آن‏جا ساکن بودند. شانس آوردیم و نجات پیدا کردند.

ولی اگر این یک اولتیماتوم سیاسی باشد، فکر می‏کنید که آیا نباید کلاً در اظهارنظرها بیشتر مراعات کنید؟

نه، فکر نمی‏کنم. برای این‌که چنین پیامی، نباید پیام منطقی باشد. اگر چنین چیزی باشد، می‏گذارم به حساب… نمی‏دانم واقعاً. امیدوارم چنین چیزی نباشد. ولی در ما تاثیری نمی‏گذارد. در هرحال ما داریم این‏جا زندگی می‏کنیم و مثل بقیه، کاری را که فکر می‏کنیم درست است، انجام می‏دهیم.

پگاه آهنگرانی و سید محمد خاتمی، عکس از آرش عاشوری نیا

دیگرانی که در عالم سینما در چنین فعالیت‏های شرکت کرده‏اند و گاهاً تجربیات تلخی هم داشته‏اند، چگونه فکر می‏کنند؟

پگاه آهنگرانی، هنرپیشه‏ی جوان سینما در مبارزه‏ی انتخاباتی دوره‏ی اول آقای خاتمی در سال ۷۶، در حین تبلیغات خیابانی برای وی، از جانب فرد ناشناسی با کارد مجروح شد:

به نظر من، به این قضیه ارتباطی ندارد.

چرا بعید می‏دانی که با این داستان ارتباط داشته باشد؟

خیلی‏ها هستند که از آقای خاتمی حمایت کرد‏ه‏اند و می‏کنند. به نظر خیلی بی‏سابقه است که یک‏باره سینمای جمهوری را آتش بزنند. ممکن است قبلش تهدید کنند که این کار را نکن، یا ممنوع‏الکار کنند. ولی خیلی دور از ذهن است که چنین کاری بکنند.

ولی خود شما، موقع مبارزات انتخاباتی دور اول خاتمی، با کارد مجروح شدید.

آره، ولی مثل این می‏ماند که بیایند، خانه‏‏ام را آتش بزنند. سینما وسط یک خانه است و جای بزرگی است. پی‏گیری پلیس معلوم خواهد کرد که چه شده. اما به نظر من، این نیست. شاید هم یک درصدی باشد، اما دور از ذهن است.

این که گفته می‏شود «کافه آنتراکت» که در آن سینما توسط لیلا حاتمی و همسرش اداره می‏شد هم حساسیت برانگیز بود؟

یک بار به آن کافه رفته بودم. خیلی جای جذاب و خوبی بود. ولی بازهم کافه‏هایی داریم که حتی پاتوق‏تر است.

اگر مشخصاً خصومت با خانم لیلا حاتمی در نظر باشد، چطور؟

به نظر من، جو دیگرآن‏طوری نیست. اگر می‏خواستند اذیت کنند، شاید ممنوع‏الکار می‏کردند. در این ماجراها، معمولاً صحبت از گروه‏های فشار هست، مثل کسانی که تو را مجروح کردند، صحبت از کسانی که بتوانند اخطار دولتی بدهند، نیست. این گروه‏ها آن‌قدر قدرت ندارند که بتوانند چنین کاری کنند.

روزنامه‏ی اعتماد، از جمله روزنامه‏هایی بود که احتمال سیاسی بودن این آتش‏سوزی را عنوان کرده بود. با آقای کیوان مهرگان، از نویسندگان سرویس سیاسی این روزنامه گفت و گو می‏کنم:

حقیقتاً تا روشن شدن نتیجه‏ی «کمیته‏ی تحقیق علت آتش‏سوزی سینما جمهوری»، به ضرس قاطع نمی‏توان رابطه‏ای بین آتش‏سوزی سینما جمهوری و حمایت خانواده‏ی خانم حاتمی و آقای مصفا از آقای خاتمی که هفته‏ی گذشته در همایش «پویش دعوت از خاتمی» ابراز شد، پیدا کرد. به دلیل بالا بودن هزینه‏ی سیاسی برای کل جامعه و به تبع آن برای هنرمندان.

پس بر پایه‏ی کدام فرضیات، روزنامه‏ی اعتماد چنین احتمالی را مطرح کرده است؟

این فقط یک احتمال است و احتمال این هم می‏رفت که برخی مخالفان آقای خاتمی با انجام چنین کاری، هنرمندان را از ورود به عرصه‏ی انتخابات و حمایت از خاتمی در مقابل رقبایش، به نوعی بترسانند و از همین ابتدا، آن‏ها را وادار به عقب‏نشینی کنند.

ولی این را هم در نظر بگیریم که اگر آتش‏سوزی سهوی و بر اثر یک حادثه‏ی غیرمترقبه، مانند لخت بودن فیلم‏ها یا هر اتفاق دیگری بود، مطمئناً کمیته‏ی تحقیق می‏توانست آن را خیلی سریع اعلام کند.

اگر در روزهای آینده، حتی شاهد سکوت نهادها در این‏ باره باشیم، بازهم این احتمال می‏تواند قوت بیشتری بگیرد.

آیا در سطح شایعه هم اخباری مبنی بر این‌که حضور در آن همایش، ممکن است موجب چنین اتفاقی شده باشد، هست؟ نکته‏ی دیگر این‌که، من شنیده‏ام برای «همایش پویش دعوت از خاتمی» برخی هنرمندان دیگر هم که در طراز ملی هستند، دعوت شده بودند و آن‏ها هم اعلام آمادگی کرده بودند که در آن همایش حضور پیدا کنند. اما در آخرین روزها، ساعات و لحظات منتهی به همایش، با عذرخواهی از دعوت کنندگان، از حضور در برنامه عذرخواهی کردند و نتوانستند بیایند. آیا شما در این رابطه، حدس‏هایی زدید؟ یا اطلاعاتی دارید؟

اطلاع پیدا کردیم که با برخی از هنرمندان و ورزشکاران که دعوت شده بودند، از جاهایی (نمی‏دانیم کجا. اعلام هم نکرده‏اند از کجا) با آن‏ها تماس گرفته شده بود و تلویحی و دوستانه از آن‏ها خواسته شده بود که در این همایش حضور پیدا نکنند و آن‏ها هم شرکت نکردند. این هم نکته‏ای است که فکر می‏کنم بی‏ارتباط نباشد.

سیاست‏مداران مبارزه‏ی سیاسی را برگزیده‏اند و در جریان سختی‏ها و مشقات آن هستند. اما هنرمندان و ورزشکاران هیچ‏وقت فعال سیاسی نیستند و اگر هم نظری با خاستگاه سیاسی ابراز کنند، از یک نگاه اعتراضی به وضعیت خودشان و وضعیتی که در آن زندگی می‏کنند، است.

کیومرث پوراحمد

با یکی از این دعوت‏شدگان، آقای کیومرث پور‏احمد، کارگردان سرشناس سینمای ایران که نتوانسته‏اند شرکت کنند، تماس می‏گیرم. از آقای پوراحمد که برای کار فیلم‏برداری در جزیره‏ی کیش حضور دارند، سوال می‏کنم آیا به این همایش دعوت شده بودند؟

دعوت شده بودم، منتها مریض بودم و نتوانستم شرکت کنم. فقط پیام فرستادم.

شایع است که برخی از هنرمندان یا ورزشکارانی که به این همایش دعوت شده بودند، چون تهدید شده بودند، از حضور در جلسه عذرخواهی کردند. مورد شما آیا چنین نبوده؟

نه، اصلاً. من دعوت شده بودم و از قبل هم گفته بودم که مریض هستم و بعید است بتوانم بیایم. فردای آن هم زنگ زدم و گفتم که نمی‏توانم بیایم ولی پیام فرستادم. پیامم هم قرار بود خوانده شود.