کمپین یک میلیون امضا، عملی‌ترین راهکار جنبش زنان

لیلا موری

در آستانه فرا رسیدن روز جهانی زن، به سراغ برخی از فعالان زنان ایرانی رفتیم، تا از تلاش‌ها و آرمان‌هایشان برایمان سخن بگویند. منصوره شجاعی، از اعضای مرکز فرهنگی زنان و از فعالین کمپین یک میلیون امضا، یکی از مبارزان جنبش زنان ایران است که با او به گفتگو نشستیم.

وی که در بهمن ماه گذشته، در فرودگاه مهرآباد تهران به همراه دو تن دیگر از فعالان حقوق زنان، وقتی که قصد حضور در یک کارگاه آموزشی در دهلی نو را داشتند، دستگیرشد و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد، همچنان امیدوار است و از ایمان به راهی که انتخاب کرده، سخن می‌گوید:

منصوره شجاعی - عکس از آرش عاشوری نیا - کسوف

اگر بخواهید دیدگاه فمینیستی‌ای را که به آن نزدیک هستید تعریف بکنید، چه نحله فکری است؟
در یک شکل کلاسیک و یک شکل رفتاری یعنی مبتنی بر آن عمل اجتماعی که ما آن را انجام می‌دهیم و فعالیت‌هایی که برای جنبش زنان انجام می‌دهیم، این فعالیت‌ها و این نگرش خود به خود ما را در طیف فمینیست سکولار قرار می‌دهد.

یعنی شما خودتان را یک فمینیست سکولار تعریف می‌کنید؟
بله.

حالا در این چارچوب و طرز تفکر یعنی در چارچوب فمینیست سکولار، چه آینده آرمانی را برای زنان ایران متصور هستید؟
اولین تعریف فمینیست سکولار این است که قیم‌مآب نیست و نمی‌تواند آرزو و شعار مشخصی برای زنان داشته باشد. فعالیت زنان، نحوه حضور آنها، گوناگونی آنها، تنوع و عمل اجتماعی آنها، خودش، آینده آنها را تعیین می‌کند. اصولاً یک دیدگاه و یک فرد و یک جریان متفاوت نمی‌تواند یک آینده مشخص را تصویر کند. آن هم در این عصر متغیر و در این عصر پر از دگرگونی.

اما اگر ما بخواهیم یک آینده دلخواهی را تصویر کنیم از دیدگاه فمینیست سکولار، با احترام به تمام نگرش‌های دیگری که وجود دارد، دقیقاً جامعه‌ای است برابر که زن و مرد از قوانین مساوی برخوردار باشند و این قوانین تساوی و برابری متوجه تمام رفتار بشری و زندگی فردی و عمومی آنها بشود. قوانین بدون تبعیض و برابری بین زنان و مردان.

حالا برای رسیدن به این اهدافی که گفتید، این برابری، این عدم وجود تبعیض، چه راهکارهایی را در پیش می‌گیرید؟
راهکارها از دل این جامعه درآمده است. اگر بخواهیم به قدمت این جنبش که از مشروطه وجود داشته و نزدیک به صد سال می‌شود، نگاهی بیندازیم؛ با توجه به آن افت و خیزها و اتفاقاتی که افتاده است؛ به نظر من عملی‌ترین راهکاری که من دیدم، کمپین یک میلیون امضا بوده است. کمپین یک میلیون امضا با ورودش به لایه‌های مختلف جامعه، با ارتباطش با اقشار مختلف جامعه، با حساس کردن مردم نسبت به مسایل مدنی خود، نسبت به حقوق شهروندی خود، حقوق فردی خود، چیزهایی که پیش از این واقعاً نبوده؛ درواقع مدنی‌ترین شکل تغییر قوانین است. به نظر من این راهی است که باید برویم، راهی است که دارد نشان می‌دهد که همه می‌توانند به آن بپیوندند، به این پرچم کمپین بیاویزند و راه خودشان را پیدا کنند. فقط موضوع این است که کمپین با گذشت یک سال و نیم از شروع کارش، حتی در خودش دچار یکسری تنوع و دگرگونی شده است. نمی‌توانم بگویم دچار، می‌توانم بگویم متوجه. چون به نظر من هر ایده نو و هر نوآوری و هر فکر جوانی که افزوده می‌شود به یک حرکت کهنه، این شگون است. این بدعت و نوآوری و مبارک است. و خود کمپین در راه خودش دایماً دارد راه‌های جدید پیدا می‌کند که سعی کند از آن حرکت و جریان افقی خودش، دور نشود و زیر بار ساختارهای سازمان یافته نرود و همان تعریف جنبشی از خودش را داشته باشد. یعنی یک شبه ساختاری که از تمام طیف‌های مختلف فکری تشکیل می‌شود برای یک هدف واحد. یعنی وقتی می‌گوییم طیف‌های مختلف، منظور همه است.

بنده وقتی بطور مشخص می‌گویم که متعلق به چه نوع نحله‌ای فکری هستم، این فکر من است ولی قوانین مساله همه است و هر زنی با هر گرایش فکری که اعلام بکند یا نکند، چه در دل داشته باشد و چه بر زبان، می‌تواند در این کمپین تلاش کند برای اینکه قوانین تبعیض‌آمیز تغییر کند.

با توجه به شرایطی که جنبش زنان الان در ایران با آن مواجه است، مخصوصاً کمپین یک میلیون امضا و دستگیری‌هایی که مرتباً شاهد آن هستیم؛ شما چقدر به آینده این کمپین امیدوار هستید؟
من امیدوارم. من کلاً امیدوارم. یعنی نسل من، نسلی بوده که کم ضربه ندیده، کم ماجرا تحمل نکرده، کم شکست نخورده و کم هم پیروزی بدست نیاورده است. بنابراین بحث دستگیری و احضار و ممانعت و مقابله، چه از بیرون و چه از درون؛ اینها چیزهای تازه‌ای برای من یکی در این سن و سال نیست. ولی موضوع این است که وقتی شما روی جای محکمی ایستادید، کار شما قانونی است، خواست شما حقوقی است، اهداف شما حقوق بشری است، رفتار شما خشونت آمیز نیست؛ تمام اینها به شما باید این سربلندی و این استواری را بدهد که جلو بروید و هزینه آن را هم تحمل کنید.