شورش در جزیره ثبات

درنا کوزه‌گر
امید حبیبی‌نیا

در حالی که تعطیلات آخر هفته در دو ماه گذشته در سوییس بدل به زمان تظاهرات قهرآمیز چپ‌گرایان افراطی علیه تبلیغات انتخاباتی راست‌گرایان شده بود، از هفته گذشته تا کنون اغلب شهر‌های سوییس درگیر تظاهرات وسیع و دامنه‌داری بوده‌اند که همچنان ادامه یافته‌اند.

تظاهرات‌کنندگان که وابسته به احزاب افراطی چپ‌گرا از جمله تشکل کمونیستی (KA) و آنارشیست‌ها هستند، به تبلیغات سیاسی حزب راست‌گرای حاکم (SVP) معترض هستند.

حزب مردم سوییس (SVP) که با یک پیروزی درخشان در انتخابات سال ۲۰۰۳، بیش از نیمی از کرسی‌های مجلس این کشور را از آن خود کرد، برای انتخاباتی که کم‌تر از دو هفته دیگر در این کشور برگزار می‌شود، شعار‌ها و اهداف راست‌گرایانه جنجال‌برانگیزی برگزیده است که سبب شده است تا اوضاع سیاسی کشوری که حداقل پس از جنگ جهانی دوم به «جزیره ثبات جهان» مشهور شده بود، با نزدیک شدن به موعد انتخابات وخیم‌تر و بحرانی‌تر شود.

گناه تظاهرات مداوم و خشونت‌باری نيز که به درگیری‌های گسترده با پلیس در برن انجامید، از سوی چپ‌گرایان متوجه حزب مردم سوییس شد.

این حزب که علاوه بر پیروزی در انتخابات مجلس سوییس، برنده اصلی دو رفراندم جنجال‌برانگیز در این کشور بوده است، عنوان کرده است که در صورت پیروزی سیاست‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای علیه خارجیان، تبه‌کاران، پناه‌جویان و حتی اتحادیه اروپا اعمال خواهد کرد.

در حالی که از هر هفت نفر ساکن سوییس، یک نفر خارجی است، خارجیان در سوییس از نظر حقوق مدنی و سیاسی به نسبت سایر کشور‌های اروپایی، مورد تبعیضی آشکار قرار دارند و شاید تنها به دلیل استانداردهای زندگی و حقوق مکفی است که بسیاری از خارجیان به سکونت در سوییس ادامه می‌دهند.

به این خارجیان برخلاف اغلب کشورهای اروپایی حق تابعیت تعلق نمی‌گیرد و در صورت اقامت دائم در یک کانتون (استان) به مدت حداقل ۱۱ سال، اجازه درخواست تابعیت دارند. مراحل بررسی و اعطای تابعیت نیز بسیار پیچیده است و مرجع اولیه برای این امر شوراهای محلی در روستاها و شهرها هستند که اغلب بسیار محافظه‌کارند.

حتی به فرزندان این خارجی‌ها نيز که در سوییس متولد شده‌اند، حق تابعیت تعلق نمی‌گیرد و آن‌ها برای حائز شرایط شناخته شدن، بايد پس از حداقل هفت سال تحصیل، درخواست کنند. تنها نسل سوم خارجی‌ها به طور قراردادی شامل تابعیت می‌شوند که حتی حزب مردم سوییس، به این امر نيز معترض است.

حزب مردم سوییس معتقد است که وجود شمار خارجیان که اغلب از کشورهای اروپای شرقی و ترکیه به این کشور آمده‌اند، هم‌گونی فرهنگی این کشور را بر هم می‌زند و شیوه زندگی سوییسی را دست‌خوش مخاطره ساخته است.

این حزب به آمار جرائم، جنایات و تبه‌کاری‌ها در جامعه سوییس استناد می‌کند که به باور این حزب، بیش از ۹۰ درصد آن را خارجیان و اغلب اتباع کشورهای بالکان مرتکب می‌شوند. یکی از برنامه‌های این حزب اخراج هر خارجی است که مرتکب جرائم جنایی شده باشد.

در مورد پناهندگی نیز سوییس در حال حاضر سخت‌گیرانه‌ترین سیاست را در برابر پناه‌جویان دارد. به گونه‌ای که برخی از سازمان‌های مدافع حقوق پناه‌جویان در این کشور از آن با عنوان «جهنم پناه‌جویان» یاد می‌کنند.

این سیاست‌ها، بار‌ها اعتراض نهادهای بین المللی از جمله کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل و حتی برخی از اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل را (که مقر آن نيز در ژنو است) در پی آورده است. اما حزب حاکم سوییس در پی سیاست‌های باز هم سخت‌گیرانه‌تر است.

بر اساس نتایج رفراندم اخیر سوییس که با شگفتی چپ‌گرایان روبه‌رو شد، پناهجویان موظفند در بدو ورود به سوییس تمام اسناد و مدارک شناسایی خود را همراه داشته باشند. اکنون حزب حاکم در پی آن است که پناه‌جویان را در اردوگاه‌های مرزی دور از شهرها و روستاها تا زمان رسیدگی به پرونده آن‌ها نگه دارد و از سوی دیگر وعده داده است که به جای دو تا پنج سال، زمان رسیدگی این کار را به کمتر از شش ماه تقلیل خواهد داد.

در مورد اتحادیه اروپا نیز حزب مردم سوییس معتقد است سیاست‌های نزدیکی به اتحادیه اروپا در گذشته به زیان سوییس و منافع اقتصادی آن و به ویژه سیاست دوری گزیدنش از چنین اتحادیه‌هایی و ناقض بی طرفی سنتی این کشور بوده است.

این در حالی است که احزاب چپ‌گرا نه تنها خواستار سیاست همکاری بیشتر با اتحادیه اروپا هستند؛ بلکه خواستار پیوستن به این اتحادیه هستند.

تا پایان این ماه سوییس رسما به پیمان شنگن می‌پیوندد و بسیاری از چپ‌گرایان در این کشور امیدوار بودند که این امر به مقدمه‌ای برای ورود سوییس به اتحادیه اروپا بدل شود. ولی به نظر می‌رسد که اکثریت محافظه‌کار جامعه مسن سوییس خواستار زندگی در جزیره‌ای دور از تنش‌های اروپا هستند.

در سوییس و به ویژه در بخش آلمانی زبان آن، جمعیت به شدت مسن است و متوسط سن در برخی نواحی حتی به ۵۵ سال نیز می‌رسد. برای برخی از این افراد که تا ۲۰ سال پیش، هیچ خارجی در همسایگی خود ندیده بودند، دیدن خارجیانی با رنگ پوست‌ها و آداب و پوشش‌های مختلف در همسایگی خود عجیب و گاه ترسناک جلوه می‌کند.

حزب راست‌گرای مردم سوییس با تکیه بر همین هراس‌ها، شعار‌های تبلیغاتی خود را طرح‌ریزی می‌کند. در انتخابات سال ۲۰۰۳ این حزب پلاکارد‌هایی را طراحی کرده بود که چند دست سیاه در حال هجوم و ربودن پاسپورت سوییسی هستند.

این حزب در آن زمان چنین تبلیغ می‌کرد که با توجه به میزان بالای زاد و ولد مسلمانان، تا ۲۵ سال آینده سوییس یک کشور مسلمان خواهد شد.

در پلاکارد دیگری عکس بن لادن بر روی کارت شناسایی سوییس نقش بسته بود تا به هراس مردم از بیگانگان دامن بزند.

در تبلیغات اخیر، پلاکاردی طراحی شده است که یک گوسفند سفید، یک گوسفند سیاه را از روی پرچم سوییس به بیرون پرت می‌کند و در زیر آن نوشته شده است: «امنیت بیشتر، سوییس برای سوییسی‌ها» که اشاره‌ای است به برنامه‌های این حزب برای اخراج خارجیانی است که مرتکب جرم می‌شوند.

این تبلیغات خشم بسیاری را در میان مردم و به ویژه خارجیان برانگیخته است؛ زیرا گوسفند سیاه عملاً نشانه‌ای از غیر سوییسی بودن تلقی می‌شود.

اعتراض به این تبلیغات به مرور به تظاهرات دامنه‌داری در شهر‌های زوریخ، برن، ژنو، بازل، لوگانو، سنت گالن، لوزان و وینتر تور انجامید که همزمان با میتینگ‌های تبلیغاتی حزب راست‌گرا برگزار می‌شد و معمولاً به صحنه درگیری چپ‌گرایان با طرفداران حزب مردم سوییس بدل می‌شود.

چپ‌های افراطی شعار‌های تبلیغاتی حزب مردم سوییس را با شعار‌های حزب نازی در آلمان مقایسه می‌کنند و بسیاری از پلاکارد‌های این حزب را نیز در سراسر سوییس با چنین شعار‌هایی خراب می‌کنند.

در تظاهرات روز شنبه گذشته در برن بیش از ۱۰ هزار نفر در نزدیکی محل میتینگ تبلیغاتی حزب مردم سوییس گرد آمدند و با دخالت پلیس به مقابله با آنان برخاستند. این تظاهرات که یکی از کم‌نظیرترین شورش‌های خیابانی در پایتخت این کشور در نیم‌قرن گذشته بود، به سرعت به خشونت گرایید؛ چادر‌ها و مواد تبلیغی حزب حاکم به آتش کشیده شد و ده‌ها اتومبیل و ساختمان تجاری با کوکتل مولتف مورد حمله قرار گرفت.

تظاهر کنندگان در نزدیکی پارلمان این کشور و در برابر برج ساعت برن سنگربندی کردند و ساعت‌ها با پلیس به جنگ و گریز پرداختند. پلیس که تمامی نیروی خود را از کانتون‌های مجاور گرد آورده بود آن چنان در شلیک گاز اشک‌آور افراط کرد که بخش مرکزی و تاریخی شهر برن همچون یک شهر جنگ‌زده در دود فرو رفت.

اگر چه پلیس هنوز از شمار مجروحان و یا دستگیرشدگان خبری نداده است؛ اما خسارت مالی این درگیری‌ها را صد هزار فرانک برآورد کرده است.

با وجود تدابیر امنیتی شدید، تظاهرات و درگیری‌های دیگری در روز یکشنبه نیز رخ داد و این تظاهرات شبانه به روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه نیز کشیده شد؛ به گونه‌ای که برخی از رسانه‌ها از احتمال استمداد پلیس سوییس از پلیس فرانسه که تجربه مقابله با شورش‌های خیابانی دو سال پیش این کشور را دارد، سخن به میان آورده‌اند.

از پاتریک چودین روزنامه‌نگار در رادیوی دولتی سوییس درباره تأثیر شورش‌های خیابانی اخیر سوییس در روند انتخابات پرسیدیم. او پاسخ داد: «این شورش‌ها سبب می‌شود که مردم راهشان را به سوی چپ یا راست انتخاب کنند. اگر چه شاید تعداد رأی‌های SVP را زیادتر کند. اگر این حزب موفق به کسب آرای بیشتری در انتخابات جاری شود، مجادلات سیاسی در کشور در سال‌های آینده بالا خواهد گرفت.»

در سوییس، شورای حکومتی را نتیجه انتخابات تعیین می‌کند. حزب راست‌گرا که هم اکنون با ائتلاف با سایر احزاب میانه‌رو در حکومت سهیم است، امیدوار است که در انتخابات آتی بتواند کنترل کامل شورای حکومتی را به دست بگیرد.

در حالی که شبکه‌های تلویزیونی سوییس همچنان آکنده از تصاویر تظاهرات، ویرانی‌ها و درگیری‌ها است، برخی دیگر معتقدند که این درگیری‌ها تنها سبب ترساندن جمعیت مسن سوییس از تمام طیف چپ خواهد شد.

الیور آدام دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه برن در این باره به ما گفت: «چپ‌های افراطی با این درگیری‌ها نشان دادند که هیچ راه حل منطقی جز شورش خیابانی در برابر SVP به ذهنشان نمی‌رسد و این امر به تبلیغات حزب محافظه کار کمک می‌کند.»

در همین حال ینس پورچنو، دانشجوی آلمانی مقیم سوییس می‌گوید: «این تظاهرات برای سوییسی‌ها، شورش محسوب می‌شود؛ زیرا در این کشور سابقه نداشته است.» برخلاف الیور، ینس معتقد است این درگیری‌های خیابانی سبب می‌شود که بسیاری از مردم به ماهیت اعتراضات علیه SVP پی ببرند.

فلیپ هبساین، استاد تاریخ دانشگاه نوشاتل اما معتقد است این درگیری‌ها می‌تواند طرفداران حزب راست‌گرای افراطی SVP را در نزد برخی مظلوم جلوه دهد. این حزب به خوبی می‌دانست که گردهم‌آیی و راهپیمایی طرفدارانش در مرکز برن، با مقابله چپ‌گرایان افراطی روبرو خواهد شد.

وی معتقد است که با تداوم چنین درگیری‌هایی جهت‌گیری‌های سیاسی به سوی افتراق پیش خواهد رفت و این امر شاید سبب تحرکات سیاسی بیشتری در کشور شود.

در حالی که تنها ۱۱ روز به انتخابات پارلمانی که سرنوشت دولت سوییس را نیز تعیین خواهد کرد، باقی مانده است، چپ‌گرایان افراطی برای تظاهرات دیگری در شهرهای دیگر این کشور آماده می‌شوند. تظاهراتی که این روزها چهره ثبات را در این کشور کوچک که مخزن ثروت جهان محسوب می‌شود، تغییر داده است.

سایت‌های مرتبط:
گوسفندان سیاه
ایندی میدیا سوییس
فیلمی از تظاهرات در برن

در همین ارتباط:
گازهای اشک‌‌آور در «برن»
چرا از کلیساهای سوییس اذان پخش شد؟