روزنامه‌های عربی در هفته‌ای که گذشت

م. صبا

روزنامه‌ی الحیاة در هفته‌ی گذشته پرواز آزمایشی جنگنده‌ی جدید ایران، به نام «صاعقه»، را در صدر اخبار خود قرار داد. این روزنامه نوشت که ایران مدعی‌ست این جنگنده از اف ۱۶ آمریکایی پیشرفته‌تر است. الحیاة در تفسیر این خبر نوشت علی‌رغم آن‌که ایران اعلام کرده است با ساخت این هواپیما به مراحل پیشرفته‌ای در فناوری ساخت سلاح دست یافته است، متخصصان غربی معتقدند اطلاعاتی که توسط ایران در مورد این جنگنده ارائه شده است برای اثبات قدرت آن کافی نیست. برخی نیز معتقدند این جنگنده، که در واقع توسعه و تکمیل قطعاتی‌ست که از چین و سایر کشورها خریداری شده، به پای تکنولوژِی آمریکایی نمی‌رسد. نکته‌ی مهم آن‌که الحیاة پرواز آزمایشی جنگنده‌های ایرانی را تهدیدی برای کشورهای عربی دانسته و می‌نویسد این جنگنده‌ها به هر ترتیب توانایی دارند اهداف استراتژیک و مهم در کشور های خلیج (فارس) را هدف قرار دهند.

الحیاة در این هفته همچنین در مقاله‌ای تحلیلی و مفصل بر روابط ایران و مصر نظر افکنده و گرم شدن این روابط را تابع اهداف خاصی دانسته که هر یک از طرفین در گفت‌وگو به دنبال آن هستند. الحیاة می‌نویسد سه رییس جمهور ایران، یعنی هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و احمدی‌نژاد، در پی اصلاح روابط دیپلماتیک خود با مصر بوده‌اند؛ زیرا برقراری دوباره‌ی این ارتباط برای آنها به معنای اعتراف گرفتن از یک کشور عربی به قدرت و نقش مهم ایران در منطقه است و این اعتراف‌گیری همواره خط ثابتی در سیاست خارجی ایران بوده است. از سوی دیگر، درست در هنگامی که روابط مصر و غرب خصوصا آمریکا رو به گرمی می‌رود، ایران می‌کوشد بابی مخفی بر مذاکرات مصر و واشنگتن بگشاید. به خصوص آن‌که ایران در فتح این درهای مخفی در مذاکرات ید طولایی دارد و در افغانستان، قبرس و ترکیه این امر را تجربه کرده است.
تجدید رابطه با ایران برای مصر نیز معنای خاص خود را دارد؛ خصوصا در حالی‌که پس از نابودی صدام، نقش ایران در منطقه پررنگ‌تر شده و نیز دست‌یابی ایران به سلاح اتمی بر قدرت مانور او در منطقه افزوده است. این مسأله برای مصر که با تمام کشورهای منطقه جز ایران روابطی تعریف‌شده دارد، بسیار مهم است.

عبدالرحمن الراشد در الشرق الاوسط، طی مقاله‌ای با عنوان «آیا کشورهای خلیج (فارس) بر لوازم بی‌طرفی در جنگ واقفند؟» گفته است در صورت بروز جنگ میان ایران و آمریکا، کشور های عربی هم درگیر جنگ شده و دیگر هیچ چاره‌ای جز دفاع از خود برای آنها باقی نمانده و بی‌طرفی بی‌معناست. او در واکنش به سخنان فرمانده سپاه پاسدارن ایران، محمدعلی جعفری، که گفته بود: «هر کشوری که فضای خود را برای حمله به ایران اختصاص دهد به منزله متحد دشمن محسوب شده و پاسخش را از ایران دریافت خواهد کرد»، نوشته است خلیج‌نشینان با موضع‌گیری در جنگ احتمالی علیه ایران، خود را در معرض خطر جدی قرار می‌دهند و بهتر است که از این جهت‌گیری پرهیز کنند. او ادامه می‌دهد اما اگر ایران بکوشد که کشورهای عربی مانند عربستان سعودی، امارات متحده‌ی عربی، عمان و بحرین را تهدید کند تا از حمایت آمریکا دست بردارند، آیا باز سیاست بی‌طرفی سیاست صحیحی خواهد بود؟ اگر ایران تصمیم گرفت اهدافی را در کشور های خلیج (فارس) مورد هدف قرار دهد، همان‌طور که وزیر دفاع ایران پیش از این بر آن تأکید کرده است، آیا باز هم باید سیاست بی‌طرفی را ادامه داد؟ این‌که ایران عربستان را هدف حملات جنگی خود قرار دهد حماقت بزرگی‌ست اما چه کسی گفته است ذره‌ای عقلانیت در این جنگی که بسرعت به سوی آن پیش می‌رویم به چشم می‌خورد؟ ایران با حمله به کشورهای خلیج (فارس) تنها خط اول مبارزه را برای خود گسترش می‌دهد. گر چه دول عرب طاقت جنگ را ندارند اما اگر ایران به آنها حمله کند چاره‌ای جز دفاع وجود نخواهد داشت.

مأمون فندی نیز در الشرق الاوسط در مقاله‌ای با عنوان «پایان بازی پلی‌استیشن» با تشبیه وضعیت ایران با عراق زمان صدام گفته است: ایران نیز مانند عراق سلاح‌های خود را به رخ دیگران کشیده و احمدی‌نژاد مثل صدام خوشحالی کرده و به سلاح‌های خود اتکای فروان دارد. فرمانده سپاه پاسداران ایران تهدید کرده است که در صورت بروز جنگ به نقاط ضعف آمریکا ، یعنی دول عربی، حمله می‌کند.این حرف معنایی جز حمله‌ی ایران به مناطق مسکونی و غیرنظامی کشورهای عربی ندارد. نویسنده حمله‌ی ایران به اعراب، حتا قبل از درگیر شدن با آمریکا، را حتمی دانسته اما با تشبیه وضع ایران با عراق زمان صدام گفته است در این بازی زنگ Game Over برای ایران به صدا درخواهد آمد.

السفیر که خود را «صدای کسانی که فریادشان به جایی نمی‌رسد» می‌خواند، در شماره‌ی روز سه‌شنبه خبر از بستن مرزهای ایران با بخش کردنشین عراق، که از آن به کردستان عراقی یاد کرده است، داد. این روزنامه به نقل از سخنگوی دولت منطقه‌ی کردستان عراق، جمال عبدالله، نوشت: «بستن پنج منطقه‌ی مرزی بین ایران و کردها به بهانه‌ی کمک کردها به آمریکایی‌ها عمل صحیحی نبوده و بازنده‌ی اصلی در این بازی کردها هستند. در منازعه‌ی ایران با آمریکا، کردها طرف درگیری با ایران نیستند.

روزنامه‌ی المدینه نیز در خبری به نقل از محمد رئوف، وزیر بازرگانی دولت منطقه‌ی کردستان عراق، اعلام کرد که این تصمیم ایران روزانه یک میلیون دلار خسارت برای کردها به همراه دارد.

روزنامه‌ی الوطن، چاپ عمان، در دو مطلب جداگانه به بررسی مسأله‌ی «سوریه‌ی هسته‌ای» پرداخته و آن را ظنی دانسته است که سازمان جاسوسی آمریکا از اثبات آن عاجز است. نویسندگان این دو مقاله، هر یک از دیدگاه خود، طرح این مسأله که سالیانی‌ست توسط آمریکایی‌ها دنبال می‌شود را حمایت آمریکا از ادعاهای اسراییل دانسته‌اند. اسراییل ادعا می‌کند کره‌ی شمالی سلاح هسته‌ای را با قیمت ارزان در اختیار سوریه قرار داده است. عاطف عبدالجواد پس از رد این سخن می‌گوید: هسته‌ای بودن سوریه مسأله‌ای واقعا کم‌ارزش و غیرقابل بحث است؛ اما بر فرض که سوریه بخواهد به این سلاح دسترسی پیدا کند شایسته‌ی ملامت نیست چون هدف او دفاع از خود در برابر خطر اسراییل است. همچنین با توجه به این‌که سوریه در منطقه‌ای استراتژیک واقع شده و همسایگان او مانند ایران نیز به سلاح هسته‌ای دست پیدا کرده‌اند، تلاش سوریه برای به چنگ آوردن سلاح اتمی قابل فهم و منطقی‌ست.

روزنامه‌ی عرب تایمز در هفته‌ی گذشته در ستون اخبار محرمانه‌ی خود خبر از صدور فتوای جدیدی توسط شیخ یوسف قرضاوی، عالم قطری، داد. در این فتوا آمده است: کشتن آمریکایی‌ها (در جنگ) بر هر مسلمانی واجب عینی خواهد بود. این روزنامه با یادآوری فتوایی که شیخ یوسف قرضاوی سال گذشته مبنی بر جواز پیوستن مسلمانان آمریکایی به ارتش این کشور و مشارکت در عملیات نظامی آمریکا در افغانستان داده بود، با در کنار هم قرار دادن این دو فتوا چنین نتیجه گرفته است که شیخ قرضاوی قائل به جواز جنگ مسلمان با مسلمان و حتی وجوب عینی کشتن مسلمانانی‌ست که در ارتش آمریکا خدمت می‌کنند. قرضاوی در مورد دلیل فتوای سال گذشته‌ی خود گفته بود مسلمانان آمریکا ملزم به رعایت مصالح کشوری هستند که در آن زندگی می‌کنند.

روزنامه‌ی الشرق در خبر کوتاهی در روز چهارشنبه نوشت: ناصر جوده، سخنگوی دولت اردن، اخباری که برخی رسانه‌های ایرانی مبنی بر اعطای حق پناهندگی سیاسی به تعدادی از رهبران گروه مجاهدین خلق منتشرکرده‌اند را تکذیب کرد. او گفت دولت متبوعش از این عناصر نظامی استقبال نخواهد کرد.

روزنامه‌ی الاتحاد نیز در هفته‌ی گذشته نوشت: عبدالرحمن بن حمد العطیه، دبیر مجلس همکاری کشور های خلیج (فارس)، پس از برگزاری جلسه‌ی هماهنگی سالانه‌ی وزرای خارجه‌ی خود در مقر سازمان ملل در نیویورک گفته است حکومت‌های خلیج (فارس) همچنان بر دیدگاه‌های سابق خود در قبال مسایل خاورمیانه، جنگ عراق و برنامه‌ی هسته‌ای ایران پایدار هستند. او با تأکید بر حفظ وحدت کشورهای اسلامی گفته است امنیت باید مجددا در عراق حاکم گردد. او در مورد ایران گفته است موضع ما عدم دخالت در امور داخلی ایران است. العطیه افزود: وزرای دولت‌های مجلس همکاری‌های عربی در اجتماع خود بر لزوم صلح‌آمیز بودن اهداف برنامه‌های هسته‌ای ایران، همان‌طور که مقامات این کشور اعلام کرده‌اند، تاکید ورزیده‌اند.

در این هفته روزنامه‌ی اللواء نوشت: امیر سعود الفیصل، وزیر خارجه‌ی عربستان سعودی، در نشستی در نیویورک، در پاسخ به سوالی در مورد مسأله‌ی هسته‌ای ایران و همچنین نزاع فرقه‌ای گفت: نزاع شیعه و سنی اختلاف برانگیز است و عربستان با این‌گونه درگیری‌ها مخالف بوده و ایران نیز در این زمینه قول همکاری مساعد داده است. او در مورد مسأله‌ی هسته‌ای ایران گفت: سیاست ما مخالفت با تکثیر سلاح هسته‌ای در منطقه است؛ زیرا نتیجه‌ی این امر فراگیر شدن سلاح هسته‌ای در کل منطقه و امکان دست‌یابی تروریست‌ها به آن می‌باشد. وی افزود: اسراییل با داشتن سلاح هسته‌ای موجب ایجاد فتنه در منطقه و محرک دیگر کشورها برای دست‌یابی به این سلاح شده است.

اکثر روزنامه‌های عرب‌زبان در روز چهارشنبه انتقاد احمدی‌نژاد به آمریکا جهت حمله به عراق و نیز انتقاد از اسراییل به خاطر اشغال فلسطین را نقل کرده اما هیچ‌گونه مقاله‌ای که در آن نوعی جانب‌داری یا دفاع از این سخنان در آن به چشم بخورد را منتشر نکردند. برعکس، روزنامه‌ی اللواء در تحلیلی به قلم فؤاد مطر در این باره نوشت: احمدی‌نژاد بار دیگر فرصتی که براحتی به دست نمی‌آید را از دست داد. او در تمام نیم ساعتی که با هجوم به سیاست‌های آمریکا و اسراییل فرصت را تباه می‌کرد فراموش کرده بود که عقاب ممکن است بتواند به خرگوش چنگ بزند اما هرگز نمی‌تواند فیل را به چنگال در بیاورد. او بهتر بود به جای این سخنان پوپولیستی و عامه‌پسند در حمله به استکبار، طرحی جهت کاهش تنش جاری میان ایران با دولت آمریکا و جامعه‌ی جهانی ارائه کند، تنشی که می‌رود به جنگ ایران با جامعه‌ی جهانی به رهبری آمریکا منتهی شود. احمدی‌نژاد در دانشگاه کلمبیا نیز فراموش کرده بود که در مقابل جمعی از نخبگان ایستاده و ادبیات او مناسب این مخاطبان نبود.