| خانه > گزارش ويژه > تحولات رسانه ای > هفت زبان آواز تاجيک | |||
هفت زبان آواز تاجيکروشنا سورج، تاجيکستانفایل صوتی این گزارش را از اینجا بشنوید. راديو تاجيکستان شبکه‌ای بين‌المللی موسوم به «آواز تاجيک» راه‌اندازی کرد. روز اول، چون کل برنامه‌های بخش بين‌المللی راديوی تاجيکستان به چهار زبان پخش می‌شد، چهار ساعت بود. نخستين برنامه شبکه راديوی آواز تاجيک به زبان تاجيکی از قرائت شعر صدرالدين عينی، بزرگترين چهره ادبی، فرهنگی و اجتماعی تاجيکان در قرن بيستم ميلادی آغاز يافت:
شبکه‌ی گفتارهای برون‌مرزی «آواز تاجيک» به هفت زبان تاجيکی، فارسی، دری، روسی، ازبکی، انگليسی و عربی برنامه تهيه و پخش می‌کند. اين برنامه‌ها از ساعت هفت صبح تا سه بعدازظهر برای تاجيکستان، اتحاد کشورهای مستقل همسود، اروپا، آسيا و به‌ويژه ايران و افغانستان پخش می‌شوند. هرچند مسئولان اين راديو تأکيد می‌کنند که برنامه های برون‌مرزی عبارت از شانزده ساعت است، اما اين برنامه‌ها در واقع هشت ساعت بیشتر نیست؛ زيرا از ساعت سه بعدازظهر تا يازده شب برنامه‌ها بازپخش می‌شوند. برخی از فرهنگيان تاجيک که معتقدند فارسی ايران، دری افغانستان و تاجيکی تاجيکستان يک زبان واحدند می‌گويند که بخش فارسی بايد «بخش ايران» و بخش دری بايد «بخش افغانستان» عنوان بگيرد. به گفته‌ی آنها، اين سه مردم همزبان به همگرايی نياز بيشتری دارند و لازم است که برای ايجاد معيار واحد زبان ادبی مشترک، اقدامی صورت بگيرد تا در آينده هيچ مشکل زبانی ميان اين سه ملت نباشد. اين در حالی‌ست که حدود هشتاد سال میشود که حتا خط تاجيکی نیز در اثر ايدئولوژی کمونيستی از خط فارسی (عربی) به لاتين و بعداً به سیريليک تبديل شد و امروز ميليون‌ها تاجيک اصلاً خط فارسی همزبانان‌شان در ايران و افغانستان را بلد نيستند. مقامات ذيربط می‌گويند که در شرايط کنونی ايران، افغانستان و تاجيکستان، سه کشور مستقلند و تهيه و پخش خبرهای مربوط به اين سه کشور برای نزديک و آشنا کردن همزبان‌ها خدمات متقابلی را انجام می‌دهد.
کرامت‌الله عالم‌اف، مشاور ریيس جمهوری تاجيکستان، راه‌اندازی شبکه‌ی ويژه‌ی بين‌المللی در راديوی اين کشور را برای معرفی متقابل تاجيکستان به جهان و جهان به تاجيکستان حائز اهميت می‌داند. به گفته‌ی آقای عالم‌اف، همزمان اين اقدام ارج‌گذاری به فرهنگ کشورهای دوست و همسايه ارزيابی میشود. در تاجيکستان، برای اولين بار، راديو به عنوان رسانه‌ی خبری، در دهم آوريل سال ۱۹۳۰ تشکيل شد و تاکنون از لحاظ فنی به شيوه‌ی قديم موسوم به «آنالوگ» کار می‌کرد. اما هم اکنون برای اولين بار است که در راديوی تاجيکستان سيستم مدرن ديجيتال راه‌اندازی شده است.
اسدالله رحمان‌اف، ریيس کميته‌ی راديو تلويزيون تاجيکستان، از کوشش‌های مقامات دولتی برای مدرن‌سازی فنی راديو می‌گويد که برای اجرای اين طرح بيش از ۳۰۰ هزار دلار خرج کرده‌اند. آقای رحمان‌اف می‌گويد که حالا چهار تنظيم‌گاه راديو با سيستم ديجيتال شروع به کار کرده است و مساعدت فنی متخصصان روسی در اين بخش محسوس است. در تاجيکستان، بعد از کسب استقلال از شوروی سابق، استوديوی «فروغ آريانا» و شبکه‌ی «صدای دوشنبه» ايجاد شد که برنامه‌هايش در سرتاسر جمهوری پخش میشود و چند راديوی مستقل و غيروابسته به دولت تاجيکستان نيز در دهه‌ی اخير راه‌اندازی شد. تا سال ۲۰۰۵ در تاجيکستان فقط يک شبکه‌ی تلويزيونی با نام «شبکه‌ی يک» فعاليت می‌کرد ولی در دو سال اخير، دو شبکه‌ی تلويزيونی، يعنی «سفينه» برای جوانان و «بهارستان» برای کودکان، به سيستم ديجيتال راه‌اندازی شده است. در چند ماه اخير در شبکه‌های تلويزيونی تاجيکستان نمايش فيلم‌های ايرانی و فيلم‌های خارجی که به زبان فارسی ترجمه يا دوبله شده‌اند به مراتب افزايش يافته است. ايران، تاجيکستان و افغانستان در صددند که شبکه‌ی تلويزيونی مشترکی به زبان فارسی برای فارسی زبانهای جهان راه‌اندازی کنند. هرچند ریيسان جمهوری اين سه کشور در اين باره تابستان سال گذشته در ملاقات‌شان در شهر دوشنبه اظهار کردند، اما تاکنون در اين راستا هيچ اقدامی نکرده‌اند.  |
لینکدونی
آخرین مطالب
موضوعات
آرشیو ماهانه
|
||
 |
نظرهای خوانندگان
از هفت زبانی که نام برده شد، سه تا (فارسی و دری و تاجیکی) در عمل یکی اند. آیا منظورشان از داشتن برنامهٔ فارسی و دری (جدا از تاجیکی) استفاده از گویندگانی است که لهجهٔ تهرانی و کابلی دارند؟ یا برنامه‌هایی با همان لهجهٔ تاجیکی، ولی با موضوعاتی مربوط به ایران و افغانستان؟
-- یاور ، Jun 2, 2007یاور ارجمند با درود و سپاس،
تا اندازه ای که من دقیق کردم بخش های فارسی و دری و تاجیکی اخبار مربوط به هر سه کشور همزبان را با گویش تهرانی و زبان ادبی رایج در افغانستان و تاجیکستان پخش می کنند. در 10-15 سال آخر عده ای از جوان های تاجیک در دانشگاه های تهران، اصفهان و مشهد تحصیل کردند و تاجیکستان حالا در این راستا مشکل کادر ندارد.
به گفتهء دست اندرکاران:
"با ایجاد یک رادیوی بین المللی، درست و منصفانه است که در قدم اول بخش های را برای ایران و افغانستان - دو کشور دوست و برادر اختصاص دادیم".
تندرست و کامیاب باشید
-- روشنا ، Jun 2, 2007با ارج و سپاس
روشنا سورج
اگر یک دهم اشتیاق و علاقه ای که تاجیک ها برای یکی شدن همه پارسی زبانان و تشکیل ایران بزرگ از خود نشان می دهند در نخبگان و مردم ما( که ده برابر آنها هستی به تعداد جمعیت ) بود الان وضع اتحاد و یگانگی ما بسی بهتر بود.
-- کاوه ، Jun 2, 2007ما از این فرصت تاریخی خوب استفاده نمی کنیم . کافی است کسی از تاریخ سرزمین تاجیک و دانشمندان بزرگ اش ، رشادت ها و دلیری و ایستایی شان در برابر عرب ها و ترکان مغول اطلاع اندکی داشته باشد تا بداند که چه گوهر ارزنده ای در کنار ماست و به چه آوایی ما را می خواند.
همین را اشاره کنم که اگر ما اکنون عرب نیستیم، پارسی می گوییم و به آن می بالیم نتیجه کوشش های سامانیان یعنی همین تاجیکیان در زنده نگه داشتن این "گوهری لفظ شیرین دری"ست.
روشنای عزیز،
-- یاور ، Jun 2, 2007ممنون از توضیحتان.
پرسشی که برای من پیش آمد این است که آیا شما خط فارسی را در تاجیکستان (در مکتب) یاد گرفته اید یا جای دیگر (این را پیشتر هم پرسیده بودم)؟ می‌دانم که در سال های اخیر، خط فارسی با نام «خط نیاگان» در مکتبهای تاجیکستان آموخته میشود، اما تا آنجا که دیده‌ام کیفیت این آموزش چندان خوب نیست و نسل جدید تاجیکستان هنوز در نوشتن به خط فارسی مشکل دارد. در مقابل، شما و همینطور خبرنگاران تاجیک بی‌بی‌سی فارسی، تقریباً به خط فارسی مسلط اید. آیا آموزش جداگانه ای برای خط فارسی دیده اید (جدا از مکتب ابتدایی)؟ خیلی خوب است اگر گزارشی نیز درباره محتوای آموزشی مکتبهای تاجیکستان و تغییرات آن در سال های اخیر (پس از استقلال) آماده کنید.
جای تعجب و شگفتی دارد با اینهمه دلایل بدیهی هنوز عده‌ای دنبال این هستند که زبان ما سه پاره جدا از هم میباشد. آخر مگر در بی‌بی‌سی و رادیو امریکا و غیره بجای انگلیسی میگویند زبان بریتانیائی و امیرکائی که حالا ایشان میگویند تاجیکی و دری و فارسی.
-- نغز ، Jun 3, 2007متاسفانه خود ما ایرانیها نیز کم مشکلساز نیستیم با برخی کارهای ضدوحدتمان!
جالب اینکه سالهاست در مشهد رادیوئی بنام دری بپا کردیم!
همانطور که در مطلب معرفی کتاب "سبکشناسی بهار"
http://naqz.mihanblog.com/Post-32.ASPX
پیشنهاد دادم بهترست در محافل و نوشته‌های رسمی و ادبی از نام "فارسی دری" استفاده شود.
الان نام کتابهای زبان مشترک ما، در ایران فارسی و در افغانستان دری است براحتی میشود نام "فارسی دری" بر روی کتابها نهاد تا ضمن زدودن سوء‌تفاهمها و کمک بهبستگی فرهنگی؛ شیوهٔ درست معرفی این زبان را پیش بگیرید چرا که نظریات گوناگون دربارهٔ ریشهٔ این زبان و اختلافات آن تمامی ندارد! و تا زمانی که نظر قطعی و متوفق القولی پدید نیامده شایسته نیست احکامی مانند جدائی زبان و انتخاب نامهای متفاوت جدائی‌برانگیز بگذاریم و از طرفی بسیاری از ما ایرانیها متعقدیم این زبان "پارسی" است آیا گمان نمکنید برای شناسائی این زبان با دیگر زبانهای پارسی (هخامنشی و ساسانی) باید "فارسی دری" بکار ببریم تا از لحاظ سبک اشتباهی صورت نگیرد؟
سؤالی از صاحبنظران داردم آیا لوکزامبورگیها . سوئیسها و بلژیکیها و لیخن اشتاینیها و اتریشیها و امریکائیها و کنادائیها و استرلیائیها و مصریها و سوریها و غیره برای اینکه استقلالشان را نشان دهند نام زبانهای فرانسوی و آلمانی و انگلیسی و عربی را بنام کشور و یا نام محلی خودشان تغییر دادند؟! آیا استقلال سیاسی لازمه‌اش تفاوت نام زبان است.
یاور عزیز با سلام،
راستی دوست ندارم از طریق رادیو به این پرسش شما پاسخ بنویسم. اما می بینم که شما برای بار دوم این موضوع هارا مطرح می کنید و بنابر این سکوت را بی فرهنگی دانستم
و همین قدر از خود می گویم که من الفبای فارسی دری را در دانشگاه یاد گرفته ام و تا زمان دانشجو شدنم اصلا خط فارسی را نمی دانستم و حد اقل کتابی به زبان فارسی را ندیده بودم، هرچند مانند هزاران تاجیک دیگر از حافظ و سعدی و مولانا و سایر بزرگان ادبیات مشترکمان غزل و شعر بسیاری از یاد می دانستم که البته اثار و زنده گی آنها را در مدرسه (مکتب) در "ادبیات وطن" به خط سیر یلک خوانده بودم.
شما درست می گوید که خط فارسی در نهاد های متوسطه ی آموزش و پرورش تاجیکستان پس از دستیابی به استقلال، تدریس می شود و من به شما حق می دهم (متاسفانه!) که از سطح مناسب، برخوردار نبوده و نیست.
ولی من بر این باورم (و امیدوارم) که در آینده خوب خواهد شد: بر تاریخ یک مرور سطحی بکننیم، می بینیم که کشور های مستعمره در دهه های اول استقلال، زیر بار گران مشکلات گوناگون قرار می گیرند و با اجرای ده ها پروژه بهسازی به تدریج بازسازی می شوند (البته اگر مشی درستی داشته باشند).
اگر وقت امکان دهد، کوشش می کنیم تا گزارش ویژه ای در باره ی تدریس خط نیاگان در مدارس تاجیکسنان درست بکنیم یا نصیب.
در مورد اصتلاح "فارسی دری" که کیا/بانو "نغز" به میان گزاشته، به نظر من نظر نغزی است. اما در مورد تاجیکی ما مجبوریم یا تاجیکی بگویم یا فارسی سیر یلک زیرا که این جا تفریقه ی خط مطرح است با تفاوت از همزبانان ایران و افغانستان که خوشبختانه، بدبختی در یک فرن 3 بار خط تغییر دادن بر سرشان اعمال نشده.
من از قدردانی کاوه در بخش نقش تاجیکان در ظهور و حفظ "قند پارسی" یا "درَ دری" در سطح یک زبان رسمی، سپاسگزاری می کنم.
کامیاب باشید
-- روشنا ، Jun 4, 2007با ارج فراوان
روشنا
سلام بر روشنا روشناي خورسيدي را برايتان آرزو دارم/اين گزارش را خواندم و ديدگاه خوانندگان را، وعده داديد در باره‌ي خط فارسي/نياكان مطلبي را بنويسيد. شادماني خود را پنهان نمي كنم كه همزبانان چقدر درباره‌ي ميراث مشترك حساسند و دقيق.
-- بدون نام ، Aug 29, 2007گزارشي از تاج ناز را خوانده بودم(البته تا چهار قسمت)ادامه آن را نديدم. اميدوارم مطلب شما هم سانسور نشده باشد. مقيم حاشيه‌ي البرز و خزر / ز . د
با سلام و درود بر خلق تاجیک
-- اصغر حائری مقدم ، Sep 8, 2007ازین که در فهرست 7 زبان نام زبان فارسی و تاجیک و دری از هم جدا است بسیار ناراحت و اندوهناک شدم و امیدوارم این اشتباه اصلاح گردد .
زیرا ملتهای سه کشور دارای یک زبان مشترک هستند و ما باید پیروی فردوسی بزرگ باشیم .
یه امید پیروزی اقوام ایرانی و آزادی سمرقند و یخارا و مرو و ..... از دست ترکان . خدا حافظ
اصغر از ایران زمین استان خراسان