تاریخ انتشار: ۲۸ دی ۱۳۸۵ • چاپ کنید    
نوشتاری از اکونومیست

افتخار چینی‌ها به چنگیزخان

مانی پارسا

در هشتصدمین سالروز تأسیس امپراتوری چنگیزخان، چین و مغولستان هر دو او را از آنِ خود می‌دانند.


تندیس چنگیزخان در میدان سوخ‌باتار در شهر اولان باتور مغولستان

چین‌، در استان مغولستان داخلی خود، در جنوب رودخانه زرد، یک «پارکِ موضوعی» به افتخار چنگیزخان بنا کرده‌است. این پارک بزرگ‌ترین موزه چنگیزخان را نیز در خود جای داده‌است. در پیرامون ساختمان موزه هم صدها تندیس چدنی از جنگجویان مغول، سوار بر اسب به همراه مجسمه لشکریانشان نصب شده‌است. چین در معروفیت چنگیزخان، پول و درآمد اقتصادی می‌بیند.

چنگیزپرستی در مغولستان
چنگیزخان، نماد ملی‌گرایی پرشور در مغولستان است. این کشور فقرزده، امسال میلیون‌ها دلار برای برگزاری جشن‌های هشتصدسالگی بنیاد امپراتوری چنگیز هزینه کرده‌است. چنگیزخان، ۸۰۰ سال پیش قبایل مغول را در قالب یک امپراتوری، یکپارچه ساخت که بعدها از نظر وسعت تبدیل به بزرگترین امپراتوری تاریخ جهان شد. مرزهای امپراتوری مغول از پکن تا بالکان ادامه می‌یافت. در زمان شوروی، اجرای مراسم یادبود برای چنگیز قدغن بود زیرا این مسئله، روس‌ها را به یاد دوران تحقیرآمیز زندگی در زیر یوغ مغول می‌اندازد. اما امروزه، حکومت مغولستان، که از سوی حزب پیشین کمونیست این کشور رهبری می‌شود به رواج آیین چنگیزپرستی مشغول است و او را تا حد یک موجود نیمه‌الهی بالا برده‌است.

در مغولستان، تصویر خیالی چنگیز بر روی بسیاری چیزها، از پاکت‌های سیگار گرفته تا شیشه‌های ودکا و اسکناس‌ها دیده می شود. او در این تصاویر نگاهی خیرخواهانه دارد. فرودگاه پایتخت مغولستان هم به‌تازگی به نام فرودگاه چنگیزخان نامگذاری شده‌است. تندیسی از او در حالت سوارکاری نیز در مرکز شهر اولان باتور روبروی ساختمان مجلس این کشور در حال ساخت است. چهره سفیدرنگ این مجسمه از بالای تپه، با چشمان خود به نمای شهر می‌نگرد. از وجهه خوانخوار و خونریزی که چنگیزخان در غرب دارد در اینجا هیچگاه صحبتی نمی‌شود. مغول‌ها می‌گویند که چنگیز، آورندهٔ صلح و آشتی بود و کسی بود که جریان یافتن تبادلات بازرگانی، ثروت، فناوری و اندیشه در میان فرهنگ‌های بسیار مختلف، مدیون اوست. به باور مغول‌ها، این چنگیزخان بود که جهانی‌سازی را ابداع کرد.

در مغولستان، با ۲.۷ میلیون جمعیت که در مساحت زیادی پراکنده هستند، قهرمانان ملی، چندان زیاد نیستند. این مسئله باعث شده که ادعای چینی بودن چنگیز بسیار بر مغول‌ها سنگین تمام شود. بر عکسِ روس‌ها، چینی‌ها برای گریز از خفّت تاریخیِ مقهور شدن توسط مغول، تصمیم گرفته‌اند او را یکی از خود بدانند. کوبلای قاآن، نوه چنگیز، در سده سیزدهم، دودمان یوآن را در چین تأسیس کرد. این موضوع، به استدلال چینی‌ها، خود چنگیز را هم به‌طور افتخاری تبدیل به یکی از امپراتوران چین می‌کند.

انکار فتوحات خونبار
چینی‌ها درباره جشن‌های سالگرد که در مغولستان برگزار شد چندان احساس خوشایندی ندارند. در حالی‌که کشورگشایی‌های خونریزانه چنگیزخان، در خود مغولستان و برای مصرف عمومی، تا اندازه‌ای بهداشتی و سانسور شده بازگو می‌شوند ولی در کتاب‌های تاریخی چین این خونریزی‌ها از بیخ و بن انکار می‌شود. در این کتاب‌ها او را به عنوان متحدکننده چین می‌ستایند ولی از یورش‌های او به اروپا و قتل عام‌های مسلمانان حرفی زده نمی‌شود.

ژو یائوتینگ، از دانشگاهیان پکن، در جریان نوشتن فیلمنامه یک مجموعه تلویزیونی درباره زندگی چنگیزخان با سانسورهای زیادی روبرو شد. در این مجموعه که در سال ۲۰۰۱ با بودجه ۱۰ میلیون دلاری ساخته شده به هیچیک از مناطق تسخیرشده توسط مغول‌ها که با کشورهای امروزی ارتباط پیدا می‌کنند اشاره‌ای نمی شود. اما در مغولستان نسخه سانسورنشده این سریال از تلویزیون پخش شد. مغول‌ها به گسترش پیشین خود به سوی غرب افتخار بزرگی می‌کنند.

دولت مغولستان امروزه در جنگ عراق با آمریکا همکاری می‌کند و زمانی که یکی از ژنرال‌های آمریکایی به همتای مغولی خود درباره خطرات حضور نظامی در عراق هشدار می‌داد، ژنرال مغول با طعنه به او گفت: "می‌دانم. ما قبلاً هم اینجا بوده‌ایم".

------------------------------

منبع: ایکونومیست
The Economist: Chengis khan’s legacy

------------------------------

مرتبط: اعاده حيثيت از چنگيزخان

Share/Save/Bookmark

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)