یک اتفاق کوچک ۵۰ ساله

علی اصغر سیدآبادی

عکس از خبرگزاری مهر

کیهان بچه ها ۵۰ سالگی را پشت سر گذاشت. این در ایران اتفاق کمی نیست و در موسسه کیهانی که ما می شناسیم چیزی شبیه معجزه است.

کیهان بچه ها بخشی از خاطره های دوران کودکی ماست. کودکی بسیاری از ما با کیهان بچه ها زیبا تر شده است و شگفتا که پس از ۵۰ سال هنوز مهمان کودکی فرزندان ماست.

کیهان بچه ها هیچ گاه مجله اول نوجوانان ایرانی نبوده و در هر زمانی که منتشر می شده، بوده اند مجله یا مجله هایی که کیفیتب به مراتب بهتر داشته اند، اما آن چه به کیهان بچه ها اهمیتی بیش از یک مجله معمولی می دهد، نیم قرن پایداری است. حالا کیهان بچه ها، سالخورده ای است که درآیینه سال هایی که بر او گذشته است، می توان نام های بسیاری را به یادآورد ، نام های آدم هایی را که عمرشان را پای کاری گذاشته اند که در این سرزمین هیچ گاه جدی گرفته نمی شود و نام مجله های متنوعی را که رقیب این مجله بودند و حتی گاه یک سرو گردن بالاتر از آن، اما نماندند و در میانه راه به دلایلی که در این سرزمین عادی است، از رفتن بازماندند.

یادکردن از آنانی که در بنیادگذاری کیهان بچه ها و ادامه اش نقش داشتند و هنوز دارند، بر عهده موسسه ای است که این مجله را منتشر می کند. این روزها جشن ۵۰ سالگی کیهان بچه ها برگزار می شود، اما بعید می دانم از مصباح زاده و جعفر بدیعی و عباس یمینی شریف و دیگرانی که پیش از انقلاب در استمرار کیهان بچه ها نقش داشتند، یادی کنند ، هم چنان که بعید می دانم از کسانی چون وحید نیکخواه آزاد ، احمد غلامی، شکوه قاسم نیا، نقی سلیمانی و خیلی های دیگری که سال های پس از انقلاب در این مجله بودند و پس از تغییرات موسسه کیهان به ناگزیر از کیهان بچه ها خداحافظی کردند، یادی شود. این البته عیب مدیریتی است که این سال ها بر موسسه کیهان حکم می راند و همه کم و بیش از حال و هوای آنان خبر داریم.

می توانیم این نوشته را به نقد مدیریت موسسه کیهان اختصاص بدهیم و کیهان بچه های امروز را با نمونه آرمانی که در ذهنمان داریم، مقایسه کنیم. سلیقه شخصی خودم با این مجله چندان سازگار نیست و در طول سال هایی که نوجوان مجله خوان بودم و تا همین حالا که دستی در کار ادبیات کودک و نوجوان دارم، همیشه مجله های دیگری را به این مجله ترجیح داده ام، اما ۵۰ سال پایداری را نمی توانم نادیده بگیرم.

کیهان بچه ها توانسته است از دو دگرگونی بزرگ جان سالم بدر برد و این خود اتفاق بزرگ و شگفتی است. وقوع انقلاب اسلامی و تغییرات پس از آن دامن نشریات این موسسه را نیز گرفت. اما کیهان بچه ها توانست از پس این حادثه با اندکی تغییر سر بر آورد و حتی کیفیت خود را نیز حفظ کند و ارتقا ببخشد. این را می توان به دور اندیشی کسانی نسبت داد که بر جای بزرگان پیشین تکیه زده بودند. به گمانم اولین سردبیر پس از انقلاب این مجله وحید نیکخواه آزاد بود که آن سال ها با سرودن چند شعر با حال و هوای انقلابی مثل "دارا انار دارد، دیگر سرود مانیست" گل کرده بود و حالا در کار فیلم کودکان است.

این مجله پس از انقلاب محفل ادبی کوچکی شد با حضور تعدادی از نویسندگان و شاعران جوان که با انقلاب به جرگه اهل قلم پیوسته بودند، که اگر چه علائق انقلابی و اسلامی داشتند، اما این علائق به شدت محفل بزرگ ترهنرمندان انقلاب یعنی حوزه هنری نبود که هنرمندان انقلابی و ایدئولوژیک تر آن دوره هم چون محسن مخملباف در آن گردهم آمده بودند.

به هر حال از این محفل ادبی نویسندگان و شاعران مهمی در حوزه ادبیات کودک سر بر آوردند و به خصوص در شعر توفیق بیش تری با انان بود، به نحوی که با تغییرات بعدی که محفل ادبی آن از هم پاشید، تاثیرش در شعر کودک و نوجوان محسوس بود.

شاعرانی چون کاظم مزینانی، ناصر کشاورز، شکوه قاسم نیا محصول این محفل ادبی اند.

تغییر بعدی هنگامی رخ داد که سید محمد خاتمی کیهان را ترک کرد و به نوبت سید محمد اصغری و حسین شریعتمداری پای به این موسسه نهادند. پس از این تغییر عده ای از نویسندگان و شاعران کیهان بچه ها ناگزیر به ترک کیهان بچه ها شدند و این آسیبی جدی به این مجله زد. اما باز هم کیهان بچه ها ماند تا جشن ۵۰ سالگی اش فرا برسد.

ماندگاری کیهان بچه ها در سال های پس از این دگرگونی به نظرم مدیون مدیریت آرام نویسنده ای به نام امیر حسین فردی است. امیر حسین فردی را اگر چه به لحاظ سلیقه سیاسی نمی پسندم، اما نمی توانیم نقش موثر او را در حفظ مجله کیهان بچه ها نادیده بگیریم. او توانست کیهان بچه ها را کیهان بچه ها نگهدارد و این در موسسه کیهان نباید کار آسانی باشد. می توان حدس زد که او برای حفظ کیهان بچه ها که بخشی از خاطره همه ماست، در موسسه کیهان چه رنجی باید برده باشد.

۵۰ سال ماندگاری مجله ای در ایران اتفاق کوچکی نیست و باید از همه کسانی که تلاش کردند یا حتی اجازه دادند کیهان بچه ها ۵۰ ساله شود، سپاسگذار بود.