May 2008

«ولگا»، مادر روس

در فرهنگ هر ملتی عناصری هستند که نقش بسیار مهمی دارند و در پوست و استخوان فرهنگ مردم جای گرفته‌اند. در مورد روس‌ها می‌شود گفت که رودخانه ولگا این نقش مهم را ایفا می‌کند. رودخانه‌ای که در طول قرن‌ها در تشکیل هویت روس نیز تاثیرگذار بوده است. رودخانه ولگا را روس‌ها مادر مردم روس نیز می‌گویند. در این برنامه نگاهی داریم به ترانه‌هایی که درباره ولگا سروده شده‌اند.

فرشته خاطره‌ها

امروز شما را با ادیتا پیخا، خواننده معروف و محبوب روس‌زبان سال‌های ۱۹۷۰، آشنا خواهم کرد. ادیتا هیچ‌وقت همسر مناسبی برای خود پیدا نکرد اما به قول وی او عروس همیشگی است در روی صحنه. صحنه‌ای که ادیتا همیشه با لباس سفید در آن ظاهر می‌شود. طرفداران پرشمار ادیتا پیخا به او فرشته خاطرات می‌گویند که حدود ۵۰ سال با ترانه‌های خاطره‌ساز خود اسم خود را در دل و یادهای مردم آن و این دوران روس ماندگار کرده است.

یکی از بدترین سال‌ها برای آزادی بیان در افغانستان

اورزالا اشرف، فعال حقوق زنان و کودکان در افغانستان است که به بهانه سوم می، روز جهانی آزادی مطبوعات با او در مورد چشم‌انداز وضعیت مطبوعات در افغانستان گفتگویی کردم. او به زمانه گفت: «ترور،‌ تهدید و مرگ، ضرب و شتم و زندانی ساختن خبرنگاران، همگی بدترین اشکال نقض آزادی بیان و حتی نقض حقوق بشر است. این موضوعات همگی در سال گذشته در افغانستان وجود داشت.»

آن روزهای به یاد ماندنی

این بار از یک ترانه محلی روسی خواهم گفت و از این که چگونه در طول یک قرن به یک ترانه جهانی تبدیل شد. ترانه «روزگار خوب آن روزها بود» (Those were the days) یا به روسی «دالینایو دلینای.» این ترانه سال ۱۹۶۸ با کمک و پیشنهاد پل مک‌کارتنی، معروف‌ترین آهنگ‌ساز و خواننده زمان خود، به انگلیسی برگردانده شد. مک‌کارتنی آن را در اختیار خواننده جوان اهل ولز، مری هاپکین گذاشت که او هم آن را در مسابقه ترانه‌های «Opportunity Knocks» سال ۱۹۶۸ اجرا کرد. این ترانه در اجرای مری هاپکین به ترانه محبوب آن سال‌ها تبدیل شد.

روزنامه‌نگاری یعنی «از خود گذشتگی»

هر چند وضع روزنامه‌نگاری در تاجیکستان امروز به مراتب بهتر از کشورهای همسایه آن دانسته شده، اما روزنامه‌نگاری در تاجیکستان تازه به استقلال رسیده، کاری سخت و فرساینده محسوب می‌شود. به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات با چند تن از روزنامه‌نگاران باسابقه تاجیک در تاجیکستان تماس گرفتم و از وضع روزنامه‌نگاری در چند سال آخر پرسیدم.

از بالالایکا تا گیتار

گیتار که معمولا در بین لولیان دوره‌گرد (کولی‌ها) روسیه و اروپای شرقی محبوبیت بسیار داشت به قلب جوانان و روشنفکران روسیه در شهرهای مرکزی راه یافت و در واقع جای اسباب موسیقی بسیار محبوب و معروف روسی «بالالایکا» را گرفت. حتا ترانه «کلینکا» که معروف‌ترین و از قدیمی‌ترین ترانه‌های مردم روس است و همیشه از قدیم با بالالایکا نواخته می‌شد، با گیتار اجرا شد.