Mar 2008

رقص با دیکتاتور

فیروزه جمعه نیازوا در خوارزم به دنیا آمد. خوارزم از دوران به میدان آمدن جنبش پان‌تورکیسم در آسیای میانه هم قسمت شهرهای فارسی‌زبان دیگر مثل سمرقند و بخارا بوده است که این خود بحثی‌ست طولانی. ولی امروز از این خواننده گفتنم دلیل دیگری دارد و آن هم این است‌ که در جشن نوروز که روز ۲۲ مرت در تاشکند پایتخت ازبکستان برپا شد، رییس جمهور ازبکستان، اسلام کریم‌اف هنگام اجرای فیروزه جمعه نیازوا از جای خود برخاست و با او رقصید.

وقتی که نوروز یک جشن ممنوع بود

نوروز در آسیای میانه به خصوص بین مردم فارسی زبان تاریخ و خاطرات متفاوتی را پشت سر گذاشته است. انقلاب کارگری روسیه که دامنه آن به آسیای میانه هم رسید، با خود تغیرات ساختاری در این منطقه به وجود اورد. یکی از این تغییرات مربوط به نوروز می‌شود.
پیش از انقلاب روسیه، مردم آسیای میانه نوروز را به عنوان جشن سال نو گرامی می‌داشتند و مراسم زیادی در ایام این جشن برگزار می‌شد.

در آرزوی نوروزی امن

نوروز در مناطق زیادی از کشورهای همسایه هم جشن گرفته می‌شود، به ویژه در افغانستان. به همین بهانه هم با اورزالا اشرف، فعال فرهنگی در کابل گفت‌وگویی کردم و از او درباره‌ی حال و هوای نوروز در افغانستان پرسیدم. او گفت: «یک فضای نسبتاً ناامیدی بوجود آمده است که پس از چندسال هنوز هم ما با مشکلات زیادی باید دست و پنجه نرم کنیم. مشکلاتی که هنوز هم مطمئن نیستیم که چند سال دیگر را در بر خواهد گرفت که ما بتوانیم یک نوروز بسیار مصون و آرامی داشته باشیم. سالی داشته باشیم، که آرام باشد.»

سیل خوانندگان تازه کار در تاجیکستان

این روزها در تاجیکستان و در آسیای میانه، به بهانه نوروز جشن و کنسرت‌های زیادی برگزار می‌شوند. در این میان، ما نام‌های تازه و ناآشنایی را هم می‌بینیم که کنسرت‌های بزرگی برپا می‌کنند و صحنه این گونه کنسرت‌ها در واقع پر از مخاطب و بیننده است.

زنان زمینی و زمانی

در تاجیکستان هنوز مادر کدخدا، دهخدا، نور و اتحاد خانواده است. دوزخ در قلب مادر است از بس در غم فرزندان خود می‌سوزد. بهشت زیر پای اوست از بس بخشنده و آفریننده است. دعای او کلید درهای بسته است و قهر او انگار قهر خداست. از این‌جاست که در تاجیکستان هنوز اول دل مادر را به دست می آرند و بعد دل دیگران را

آیا هنوز «بهشت زیر پای مادران است»

چند روز روی آن فکر کردم که موضوع زن به خصوص مادر، در ترانه‌ها روز به روز کمتر و کمتر به کار می‌رود. دقت کردم، موضوع زن به خصوص در بین خوانندگان مرد تنها به عنوان معشوقه آمده است و دیگر مثل قدیم‌ها زن تنها مادر نیست. زن مقدس نیست انگار. شاید یکی از دلایل آن این است که زنان خود را به میدان کشیدند و در جامعه حق خود را ستانده‌اند و دیگر انگار کم‌تر به پشتیبانی مردان نیازمندند.