سیلاب سمی مجارستان، تهدیدی برای اروپا

بیژن روحانی

در پی روان شدن گل و لای سمی در مجارستان، اکنون در بخش‌هایی از این کشور وضعیت اضطراری اعلام شده است. پس از فروریختن دیوارهای سد بزرگی که مواد سمی حاصل از یک کارخانه‌ی استخراج آلومینیوم را در غرب مجارستان در خود نگاه می‌داشت، چهارنفر کشته و صد و بیست‌نفر زخمی شدند.

این مواد آلوده با داخل شدن به درون سیلاب ناشی از باران در سر راه خود به روستاهای متعددی وارد شده و گیاهان را در مسیر از میان برده‌اند و باعث مسمومیت تعدادی زیادی از انسان‌ها و حیوانات شده‌اند. اکنون بیم آن می‌رود که این سیلاب سمی به رودخانه‌ی دانوب وارد شود و یک فاجعه‌ی محیط زیستی بی‌سابقه را در اروپا به وجود آورد.

مقامات دولتی مجارستان حادثه‌ی کنونی را بدترین فاجعه‌ی زیست محیطی در تاریخ معاصر این کشور خوانده‌اند.

این حادثه روز سه‌شنبه‌ی این هفته اتفاق افتاد و به دنبال آن بلافاصله در سه استان غربی مجارستان وضعیت اضطراری اعلام شد و تعداد زیادی از روستاهای مسیر از ساکنان خود تخلیه شدند. تخمین زده می‌شود تاکنون زندگی هفت‌هزار نفر از ساکنان منطقه تحت تاثیر این سیلاب سمی قرار گرفته باشد.
این لجن سرخ‌رنگ که حاصل از مواد زاید در صنعت آلومینویم‌سازی است به جز آسیب زدن به محیط زیست، جاده‌ها و پل‌های سر راه را نیز تخریب کرده است. شکسته شدن مخزن پس از یک بارندگی سنگین طی روزهای گذشته رخ داده است.

سیلاب سمی در مجارستان

ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان، اعلام کرده است جاری شدن این گل و لای سمی می‌تواند بر اثر خطا و اشتباه انسانی نیز بوده باشد زیرا شواهدی قطعی مبنی بر اینکه فقط عوامل طبیعی در کار بوده باشند در دست نیست.

او هم‌چنین تاکید کرده است در مناطقی که به این مواد آلوده شده‌اند خطر پرتوهای رادیواکتیو وجود ندارد.

بوکسید یا سنگ معدنی فلز آلومینیوم دارای ترکیبی از مواد معدنی مختلف از جمله آلومینیوم، اکسیدهای آهن و دی‌اکسیدهای تیتانیوم است. برای استخراج آلومینیوم این سنگ باید با بخار داغ هیدراکسید سدیم شسته شود. گل ولای و لجن قرمز حاصل از فرایند استخراج آلومینیوم از سنگ بوکسید دارای فلزات سنگینی مانند کادمیوم، کبالت و سرب است و از این رو بسیار سمی است. هم‌چنین این لجن می‌تواند دارای پرتوهای رادیواکتیو نیز باشد.

سرباز مجار با تجهیزات ضد مواد شیمیایی

اکنون این خطر وجود دارد که گل و لای سمی به سمت رودخانه‌های دانوب و رابا روانه شود. رودخانه‌ی دانوب دومین رودخانه‌ی طولانی اروپاست و پس از سرچشمه گرفتن از «جنگل سیاه» در آلمان از میان چند کشور مختلف از جمله اتریش، مجارستان، اسلاواکی، کروواسی، صربستان، بلغارستان، مولداوی، اوکراین و رومانی می‌گذرد و سرانجام به دریای سیاه می‌ریزد.

اگر لجن سمی به رودخانه‌ی دانوب وارد شود فاجعه‌ی زیست محیطی ابعادی بسیار بزرگ‌تری خواهد یافت. در این صورت رودخانه‌ها و دریاچه‌های دوازده کشور اروپایی در معرض آلودگی قرار می‌گیرند و حیات گونه‌های مختلف گیاهی، جانوری و انسان‌ها به خطر می‌افتد.

در حال حاضر نیروهای امداد در حال سد کردن راه سیلاب به سمت رودخانه دانوب هستند، اما مقامات محیط زیستی اروپا به شدت نگرانی خود را از احتمال بروز یک فاجعه‌ی تمام عیار اظهار کرده‌اند.

به گفته‌ی مسئولان حفظ محیط زیست در مجارستان، این تاسیسات آلومینیوم‌سازی می‌بایست سال‌ها قبل تعمیر و نوسازی می‌شد، اما صاحبان آن از این کار امتناع کردند.

به گفته‌ی این حافظان محیط زیست شدت آلودگی به حدی است که در روستاهای آلوده شده تا ده سال کسی قادر به زندگی نخواهد بود.

جسد یکی از نهنگ‌های غول‌پیکر در خلیج فارس

مرگ جانداران دریایی در آب‌های استان بوشهر

این روزها از آب‌های خلیج فارس لاشه‌ی جاندران بزرگ دریایی به ساحل می‌رسد. پس از مرگ مشکوک چندین لاک‌پشت بزرگ دریایی، اکنون لاشه‌ی دو نهنگ غول پیکر نیز به ساحل آمده است که یکی از آنها بیش از هفت تن وزن و یازده متر طول دارد.

محمد باقر نبوی، معاون محیط‌ زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا گفته است عوامل مختلفی موجب مرگ نهنگ‌ها در خلیج‌فارس می‌شود كه این عوامل شامل اختلال در سیستم‌های هدایت یا دریانوردی نهنگ‌ها، كهولت سن و برخورد با شناورهای عبوری در خلیج‌فارس است. به علت استفاده از رادار درسیستم ناوبری كشتی‌ها وناوها در دریا، این امواج ساطع شده از شناورها روی سیستم هدایت نهنگ‌ها اثر گذاشته و موجب اختلال در جهت‌یابی این موجودات و برخوردشان با شناورهای عبوری و حتی صخره‌ها می‌شود.

به گفته محمد باقر نبوی، احتمال این که نهنگ ها به دلیل آلودگی محیط زیست مرده باشند بسیار بعید است. لاشه‌ی یکی از نهنگ‌ها در آب‌های جزیره «خارکو» و دیگری در سواحل پارک ملی «دیر نخیلو» در استان بوشهر پیدا شده است.

پیش از آن نیز جسد یازده لاک‌پشت سبز دریایی در سواحل پارک ملی «نایبند» در استان بوشهر پیدا شده بود.

لاشه یک لاک‌پشت در سواحل خلیج فارس

این‌ نوع خاص از لاک‌پشت دریایی یکی از گونه‌های کمیاب و در حال از میان رفتن است. علت مرگ لاک‌پشت‌ها نیز به درستی مشخص نشده است. گرچه مسئولان محیط زیست اعلام کرده‌اند امکان دارد استفاده از نوع خاصی از تور صیادی سبب مرگ لاک‌پشت‌ها شده باشد، اما برخی کارشناسان محیط زیست در خصوص علت اصلی مرگ آنها تردید دارند.

پارک ملی نایبند با ۴۲ هزار هکتار وسعت در حوالی شهر کنگان در استان بوشهر قرار دارد. در سال‌های اخیر عوامل متعددی عرصه‌های طبیعی و جانوری در این منطقه را تهدید کرده‌اند. حضور نیروهای نظامی و استقرار تجهیزات نظامی و موشکی، ورود پساب‌های صنعتی ناشی از فعالیت‌های نفتی و گازی، آب سیستم‌های خنک‌کننده‌ی پارس جنوبی، احداث آب شیرین‌کن‌ها و اسکله‌های مختلف به این زیستگاه طبیعی خسارت‌های فراوانی وارد کرده است.