آتش نفت شهر چگونه مهار شد

بیژن روحانی

پس از گذشت ۳۸ روز از مبارزه بی‌امان با آتش، اکنون مسئولان وزارت نفت ایران اعلام کرده‌اند آتش در چاه شماره ۲۴ نفت شهر مهار شده است. به گزارش شانا، شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی از پایان موفقیت‌آمیز عملیات مهار آتش چاه ۲۴ نفت‌شهر با تلاش مهارگران صنعت نفت خبر داد و گفت: حفاری انحرافی برای مهار کامل چاه از عمق ادامه دارد.

به گفته‌ی مهدی فکور، مهارگران در ششمین حمله مستقیم خود به آتش از روی سطح دهانه چاه را به طور کامل زیر پوشش قرار دادند و به این ترتیب توانستند آتش را مهار کنند. به گفته‌ی مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، مهارگران با ایجاد یک چتر ایمنی توانستند لوله‌ی هدایت شونده‌ای را روی دهانه چاه سوار کرده و توسط آن آب و سپس گل حفاری را به درون چاه تزریق کردند.

پس از آن مرحله، تزریق سیمان به داخل چاه آغاز شد و این تزریق تا زمانی که فشار درونی چاه به طور کامل مهار شود ادامه خواهد داشت. با پایان عملیات مهار آتش و تزریق سیمان، مهارگران باید تاسیسات منهدم شده را از روی چاه جمع آوری و تاسیسات جدیدی روی آن نصب کنند.

به نظر می‌رسد گرچه به گفته مسئولان وزارت نفت آتش چاه مهار شده، اما هنوز مشکلاتی در منطقه باقی مانده است. به گفته‌ی مدیرعامل نفت مناطق مرکزی ایران «هنوز نشتی‌های کمی وجود دارد». مهدی فکور گرچه به میزان نشتی‌های موجود و خطرات احتمالی آنها اشاره‌ای نکرده اما افزوده است «با به ثمر رسیدن چاه انحرافی آنها هم از بین می‌رود.»

چاه نفت شهر از هشتم خرداد دچار آتش سوزی شد

چاه شماره ۲۴ نفت شهر از روز هشتم خرداد ماه منفجر شد و در جریان آن سه نفر جان خود را از دست دادند و دوازده نفر دیگر زخمی شدند. حجم گاز خروجی از دهانه چاه و شدت آتش سوزی که ارتفاع آن به ده‌ها متر می‌رسید باعث شد که دکل و تجهیزات روی چاه ذوب شوند. شدت این آتش‌سوزی به حدی بود که ماشین‌های آتش‌نشانی با روش‌های مرسوم نتوانستند به مهار آن بپردازند، بنابراین لازم بود تا نیروهای ویژه و متخصص به این منطقه اعزام شوند.

گرچه تلاش برای مهار این آتش بزرگ خیلی زود آغاز شد اما پیش از به نتیجه رسیدن نهایی، چند عملیات اطفای آتش ناکام ماند. تا پیش از به ثمر رسیدن مرحله نهایی این عملیات، تخمین زده می‌شد که مهار آتش در حدود شش ماه طول بکشد، اما اکنون مسئولان این عملیات می‌گویند خاموش کردن این آتش سوزی بزرگ در سی و هشت روز، نشانه‌ی توانایی فنی مهارگران ویژه صنعت نفت در ایران است.

میزان نفت و گاز خروجی از چاه آسیب دیده نفت شهر معادل ۸ تا ۹ هزار بشکه در روز برآورد شده است. فرماندار قصر شیرین در طول عملیات از کمبود آب به خصوص در فصل گرم و خشک سال به عنوان یکی از دشواری‌های مهم نام برده بود. از مشکلات دیگر وجود مین‌های جنگی و گلوله‌های عمل نکرده در منطقه اطراف چاه بود که از دوران جنگ هشت ساله همچنان باقی مانده بودند.

عملیات مهار آتش

به گفته مدیر عامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، ۲۵۰ هزار متر مربع از مسیرهای مورد نیاز گروه‌های عملیاتی در نفت شهر از گلوله‌ها و مین‌های عمل نکرده دوران جنگ پاکسازی شد. تامین تجهیزات لازم نیز از دیگر مشکلاتی بود که بر سر راه عملیات مهار آتش وجود داشت.

در پی این آتش سوزی بزرگ، حافظان محیط زیست نسبت به عواقب و تاثیرات منفی زیست محیطی آن اظهار نگرانی کردند. با این حال هنوز گزارش دقیقی از میزان خسارات احتمالی وارد شده به محیط زیست منطقه منتشر نشده است. مدير كل محيط زيست استان كرمانشاه در همین رابطه اعلام کرد: «طبيعی است وقتی چاه نفتی دچار آتش سوزی شود، محيط زيست صدمه ببيند، اما در مورد اينکه چه ميزان به محيط زيست منطقه نفت شهر خسارت وارد شده و اين آسيب به چه صورت بوده است، بررسی دقيقی انجام نشده است.»

به گفته‌ی کیومرث کلانتری، تاكنون هيچ گزارشی مبنی بر خسارت زيستگاه‌ها و حيات وحش منطقه نفت شهرگزارش نشده است. اين منطقه يك منطقه نفت خيز است و مناطق حفاظت شده و ويژه زيست محيطی در اطراف آن وجود ندارد.

عملیات مهار آتش

به گزارش خبرگزاری شهر، این مقام مسئول در سازمان محیط زیست پیش از مهار آتش در رابطه با علت عدم تعيين دقيق آسيب‌های زیست محیطی گفته بود: «به دلیل میزان گرما و آتش موجود تا شعاع دویست متری، دسترسی به آن منطقه از نفت شهر که دچار آتش سوزی شده برای ما امکان‌پذير نيست.» با این حال به گفته‌ی آقای کلانتری بررسی آلودگی آب و هوای ناشی از اين آتش سوزی به عهده سازمان محيط زيست است كه از آنجايی كه منابع آبی در اطراف اين منطقه وجود ندارد تنها ارزيابی آلودگی هوا بايستی انجام شود.

مديرکل اداره محيط زيست استان کرمانشاه همچنين تاکيد کرد: البته آلودگی هوای ناشی از سوخت نفت که منطقه را دربرگرفته اجتناب ناپذير است ولی خوشبختانه چون در اطراف نفت شهر منطقه مسکونی وجود ندارد هيچ گزارشی مبنی بر مسموميت ناشی از گاز‌های سمی حاصل از سوخت نفت در منطقه تاكنون به دست نیامده است.

به اعتقاد كلانتری اين آتش سوزی اثرات منفی بر روی خاك منطقه نداشته زيرا در اين منطقه بارندگی صورت نگرفته كه آلاينده‌هايی كه وارد هوا شده‌اند، وارد خاك شوند. اما با اين حال بررسی ميزان آلايندگی خاك و محصولات كشاورزی مرتبط به اين منطقه بر عهده وزارت كشاورزی است.