جمع‌آوری کتاب‌های عباس معروفی از نمایشگاه کتاب

تحریریه‌ی فرهنگ، رادیو زمانه

بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که پانردهم اردیبهشت گشایش یافت و تا بیست و پنجم اردیبهشت ماه در شبستان عمومی مصلی تهران به کار خود ادامه می‌دهد، تاکنون حاشیه‌هایی هم داشته است. این حاشیه‌ها را می‌توان در یک کلمه خلاصه کرد: سال ۱۳۸۴

مطابق ابلاغيه‌ی معاونت امور فرهنگی و قوانين نمايشگاه بيست و سوم كتاب تهران، انتشاراتی‌ها و ناشران حاضر در نمايشگاه نمی‌توانند آثار خود را كه در قبل از سال ۸۴ منتشر كرده‌اند، در اين نمايشگاه عرضه كنند.

عباس معروفی

عدد ۸۴ دامن کتاب‌های عباس معروفی را هم گرفت و به دستور مسئولان وزارت ارشاد در نمایشگاه کتاب، چهار کتاب عباس معرفی از غرفه‌ی ناشر او، «انتشارات ققنوس» جمع شد. این کتاب‌ها عبارت‌اند از: «سمفونی مردگان»، «سال بلوا»، «دریاروندگان جزیره‌ی آبی‌تر» و «آونگ خاطره‌های ما».

مجوز رمان‌های «سال بلوا» و «سمفونی مردگان» در سال ۱۳۸۸ صادر شده است و با وجود آن که چهار سال پس از تاریخ تعیین شده در ابلاغیه‌ی ارشاد این کتاب‌ها منتشر شده است، این دو عنوان کتاب را همراه با دو عنوان دیگر از آثار عباس معروفی از نمایشگاه کتاب جمع کردند.

پیش از این آثار فروغ فرخزاد، هوشنگ گلشیری و محمود دولت‌آبادی و جمعی از نویسندگان و شاعران متفاوت یا شخصیت‌های مذهبی از نمایشگاه کتاب جمع شده بود.

این نخستین بار نیست که آثار عباس معروفی با چنین مشکلاتی مواجه می‌شود. نخستین رمان او که «ذوب شده» نام دارد، داستان نویسنده‌‌ای را روایت می‌کند که تحت بازجویی او را وادار به داستان‌پردازی می‌کنند و سرانجام او در داستان‌هایی که به هم می‌بافد گم می‌شود.

عباس معروفی این رمان را ۲۶ سال پیش نوشت و نزدیک به یک ماه پیش در ۱۲۷ صفحه توسط نشر ققنوس منتشر شد. اما با وجود آن که این کتاب پس از ۲۶ سال منتشر می‌شود، هنوز یک ماه از انتشار آن نگذشته که مسئولان وزارت ارشاد به انتشارات ققنوس دستور دادند، نسخه‌های این کتاب را از بازار جمع کند. «ذوب شده» قرار بود با عنوان «طبل بزرگ زیر پای چپ» منتشر شود. اما به این دلیل که پیش از این بر اساس داستان کتاب فیلم‌نامه‌ای با این عنوان نوشته شده بود، نویسنده ترجیح داد نام رمانش را به «ذوب شده» تغییر دهد.

عباس معروفی پس از انتشار «ذوب شده» به خبرگزاری ایلنا گفته بود: «نمی‌دانم حالا باید خوشحال باشم یا غمگین كه نخستین رمان من 26 سال دیر به دست خوانندگانش می‌رسد، جوان ۲۶ ساله‌ای كه هم‌سن و سال‌هایش را نمی‌شناسد و نمی‌داند كجا باید بایستد كنار متولدین پاییز ۶۲ یا متولدین پاییز ۸۸ واقعاً نمی‌دانم. كدام؟»

عباس معروفی، از همکاران ما در رادیو زمانه در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در تهران متولد شده است. او فارغ التحصیل هنرهای زیبای تهران در رشته هنرهای دراماتیک است و حدود یازده سال معلم ادبیات در دبیرستان‌های تهران بوده‌ است.

نخستین مجموعه داستان او با نام «روبه روی آفتاب» در سال ۱۳۵۹ در تهران منتشر شد. با انتشار «سمفونی مردگان» او را به عنوان یک نویسنده‌ی صاحب سبک شناختند.

او در سال ۱۳۶۹ مجله ادبی «گردون» را انتشار داد. «گردون» در کنار نشریاتی مانند «آدینه»، «تکاپو» و «دنیای سخن» از مهم‌ترین نشریات ادبی و سیاسی زمان خود بود. این نشریه به دلیل انتشار متن «ما نویسنده‌ایم» توقیف شد و به صاحب امتیاز آن که عباس معروفی بود حکم تعزیر دادند.

معروفی عضو جمع‌های مشورتی کانون و یکی از کوشندگان آزادی بیان در ایران بود. پس از توقیف گردون ناگزیر به جلای وطن شد. ترجمه‌ی «سمفونی مردگان» و «سال بلوا» به آلمانی توسط یکی از معتبرترین ناشران آلمان انتشار یافت و با اقبال گسترده‌ی مطبوعات آلمانی زبان روبرو شد. «بوف کور»، اثر جاودانه‌ی صادق هدایت با مقدمه‌ی عباس معروفی توسط انتشارات زورکامپف که در قلمرو آثار وزین ادبی از معتبرترین ناشران آلمان است، به شکلی آبرومند در آلمان انتشار یافت.

عباس معروفی اکنون در برلین زندگی می‌کند. رمان «تماماً مخصوص»آخرین اثر اوست که هنوز انتشار نیافته. «فریدون سه پسر داشت» از رمان‌های عباس معروفی است که در خارج از کشور منتشر شده و تاکنون به این اثر مجوز انتشار در ایران نداده‌اند.

در کتابی به نام «جای پای گردباد» که توسط گروهی از نویسندگان ناشناس نوشته شده و مؤسسه‌ی فرهنگی «قدر ولایت» آن را در فروردین ماه امسال منتشر کرده، نویسندگانی مانند صادق هدایت، صادق چوبک، محمد علی جمالزاده، بزرگ علوی، غلامحسین ساعدی، محمود دولت آبادی و هوشنگ گلشیری اخلاق‌ستیز و وابسته به بیگانه خوانده شده‌اند که [به تعبیر نویسندگان گمنام این کتاب] می‌خواهند: «ریشه‌های عمیق، پرجاذبه و پر بار دین و اخلاق انسانی مذهب را خشک کنند.» در این کتاب «منش» مهم‌ترین نویسندگان ایران را کثیف و نیت آنان را پلید خوانده‌اند و آنها را مسئول عقب‌ماندگی ایران دانسته‌اند.

کتاب‌های برخی از شاعران و نویسندگان جوان و متفاوت نیز از نمایشگاه کتاب تهران جمع‌آوری شده است. مجموعه اشعار فاطمه اختصاری که با عنوان «بحث فمینیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها» توسط انتشارات سخن‌گستر منتشر شده بود، از نمایشگاه کتاب جمع شد و مجوز این کتاب و حتی مجوز ناشر کتاب را لغو کردند.

فاطمه اختصاری غزلیات پست مدرن می‌گوید و در رادیو زمانه مصاحبه‌ای با او منتشر شده بود و در دفتر «خاک» نیز برنامه‌ای به شعرخوانی او اختصاص داده شد.

علاوه بر این در همان نخستین روزهای آغاز به کار نمایشگاه، کتاب‌های حسین‌علی منتظری و یوسف صانعی برچیده شدند. همچنین مسئولان وزارت ارشاد از حضور انتشارات «محمد بهشتی» نیز خودداری کردند. کتاب‌های درباره‌ی ذن، بهائیت و بابیت نیز از نمایشگاه جمع‌آوری شدند.