روزهای پایانی سال و تداوم نقض حقوق بشر

حسن زارع زاده اردشیر

هفته گذشته در شرایطی آغاز شد که بازداشت عماد بهاور فعال سیاسی، علی معظمی روزنامه‌نگار، رضا مجاوری فعال سیاسی در لاهیجان و محمد اولیایی فرد وکیل دادگستری و مدافع حقوق بشر نشان داد که سرکوب فعالان مدنی و حقوق بشری همچنان ادامه دارد.

در این میان بازداشت دکتر محمد اوليايی فرد، وکيل پايه يک دادگستری و عضو و مشاور حقوقی کميته دانشجويی دفاع از زندانيان سياسی، در صبح روز دوشنبه حکایت جالبی دارد.

او در حالی در دادگاه انقلاب تهران بازداشت شد که تنها در ارتباط با لايحه دفاعيه موکل خود، ناصح فريدی دیگر فعال حقوق بشر و عضو کميته دانشجويی دفاع از زندانيان سياسی، به شعبه ۵۴ تجديد نظر دادگاه انقلاب احضار شده بود. اما وی پس از حضور در شعبه اجرای احکام بازداشت شد.

به گزارش کميته دفاع از زندانيان سياسی، محمد اوليائی فرد، وکيل مدافع تعدادی از زندانيان سياسی و نوجوانان محکوم به اعدام، صبح روز دوشنبه، پس از حضور در دايره اجرای احکام دادگاه انقلاب تهران، خبر تاييد حکم يک سال حبس خود را به دلیل دفاع از نوجوان اعدام شده، بهنود شجاعی دریافت می‌کند و بر همین اساس روانه زندان اوین و البته سلول انفرادی بند ۲۴۰ می‌شود.

برادر محمد اولیایی فرد، مسعود اولیایی فرد، که وکالت او را نیر برعهده دارد، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفت رای صادره از سوی دادگاه بدوی به هيچ‌يک از سه وکيل مدافع اين پرونده ابلاغ نشده بود.

بازداشت محمد اولیایی فرد مشاور کمیته دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی، به تعبیر سازمان‌های حقوق بشری به صورتی غیرقانونی صورت گرفته و در راستای دستگیری قعالان عرصه‌ی حقوق بشر ارزیابی می‌شود.

همچنین یک وکیل مدافع دیگر هم در هفته‌ی گذشته در خوزستان بازداشت شد. دکتر وحید احمد فخرالدین که پیشتر وکالت پرونده‌های فعالین کارگری و مطبوعاتی خوزستان را نیز برعهده داشته روز چهارشنبه گذشته توسط ماموران وزارت اطلاعات اهواز به دلایل نامشخص روانه بازداشتگاه شد.

پیش از این نیز تعداد قابل توجهی از فعالان این حوزه بازداشت شده‌اند. کاوه کرمانشاهی عضو سازمان حقوق بشر کردستان و کمپين يک ميليون امضاء، یکی از همین افراد است که قرار بازداشت او هفته گذشته برای یک‌ماه دیگر تمدید شد. این فعال حقوق بشر صبح روز چهارشنبه ۱۴ بهمن‌ماه سال‌جاری توسط ماموران لباس شخصی در منزل پدری‌اش در کرمانشاه دستگیر شد.

شیوا نظر آهاری عضو کمیته گزارشگران حقوق بشر دیگر فعال حقوق بشری است که در زندان است و پس از گذشت ۸۰ روز از بازداشت او، خانواده‌ی‌ نگران‌اش در نامه‌ای به دادستان تهران خواستار آن شدند که در آستانه‌ی نوروز دستور آزادی او را صادر کند.

نام شیوا نظرآهاری هفته گذشته در سایت‌های خبری بیشتر دیده شد؛ چرا که شادی صدر فعال حقوق زنان، جایزه سالانه «شجاعت زنان» که از سوی وزارت خارجه آمریکا به وی تعلق گرفته بود را به شیوا تقدیم کرد.

در حوزه روزنامه‌نگاران نیز شرایط بهتر از این نیست. در حالی‌که وکيل مدافع بهمن احمدی امويی از ابلاغ حکم نهايی اين روزنامه‌نگار زندانی به پنج سال حبس قطعی توسط شعبه ۵۴ دادگاه تجديد نظر استان تهران خبر داد، «کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران» که در نیویورک مستقر است، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران با ۵۲ روزنامه‌نگار زندانی، بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران در جهان است و یک سوم روزنامه‌نگاران زندانی جهان در ایران بسر می‌برند.

بر همین اساس، پس از ایران، چین با ۲۴ روزنامه‌نگار زندانی و حکومت کوبا با ۲۲ روزنامه‌نگار زندانی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

تعداد روزنامه‌نگاران زندانی در ایران، بالاترین رقم روزنامه‌نگاران زندانی در یک کشور است که کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران طی ۱۴ سال گذشته به ثبت رسانده است.

در سال ۱۹۹۶، دولت ترکیه با ۷۶ مورد بازداشت و حبس روزنامه‌نگاران در راس ناقضین حقوق روزنامه‌نگاران قرار گرفته بود.

بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، مدیر کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران، جول سایمون، با بیان اینکه ایران وارد وضعیتی از سرکوب مداوم رسانه‌ها می‌شود، گفت این وضعیت نه تنها ترسناک است بلکه قابل دفاع نیز نیست.

نکته‌ی دیگر اینکه هيات نظارت بر مطبوعات در ایران به ۱۷ نشريه تذکر داد. همچنین سازمان گزارشگران بدون مرز در بيانيه‌اى پیشتر اعلام کرده بود كه پس از اعتراض‌‌ها به نتيجه انتخابات رياست جمهورى ۲۲ خرداد در ايران، بيش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار بازداشت و بيش از ۵۰ روزنامه‌نگار نيز وادار به ترک كشور شده‌‌اند.

در آستانه‌ی فرا رسیدن سال نو، درخواست‌ها برای آزادی زندانیان سیاسی و یا مرخصی نوروزی افزایش یافته است. سازمان دانش آموختگان ايران اسلامی (ادوار تحکيم وحدت) با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به آيت الله صادق لاريجانی رييس قوه قضاييه، با انتقاد از محدوديت‌های جديد عليه دکتر احمد زيدآبادی دبیر کل این سازمان، خواستار فراهم شدن شرايط آزادی او در آستانه سال جديد شد.

اولین دادگاه زندان کهریزک برگزار شد، اما پشت درهای بسته. روابط عمومی سازمان نیروهای مسلح در نمابری اعلام کرد: «کیفرخواست برای تمام متهمان این پرونده که تعداد آنها ۱۲ نفر اعلام شده است، خوانده شد و موضوع اتهام‌ها و دلایل آن به وسیله‌ی رییس دادگاه به کلیه متهمان تفهیم شد.»

بر اساس اطلاعیه سازمان قضایی نیروهای مسلح، در میان متهمان پرونده، نام سعید مرتضوی که از سوی کمیته ویژه مجلس شورای اسلامی به عنوان متهم اصلی پرونده کهریزک معرفی شده بود، دیده نمی‌شود. سردار رادان و سردار احمدی مقدم، دو مقام ارشد نیروی انتظامی که از سوی افکار عمومی به عنوان متهمان پرونده کهریزک شناخته می‌شوند هم نام‌شان در بین متهمان نیست.

به شهادت برخی از آزادشدگان از بازداشتگاه مخوف کهریزک، سردار رادان در مواردی از شکنجه‌های کهریزک نقش مستقیم داشته است. همچنین، بازپرس شعبه سوم دادسرای امنیت دادگاه انقلاب، حیدری فرد، که دستور بازداشت بسیاری در کهریزگ را صادر کرده است، نیز همچنان در سمت خود مشغول به کار است و نام او در پرونده متهمان کهریزک دیده نمی‌شود.

با این حال، خانواده رامین پوراندرجانی، پزشک متوفی کهریزک، در اولین جلسه رسیدگی به پرونده متهمان بازداشتگاه کهریزک، خواستار شناسایی و محاکمه عاملان قتل فرزندشان شدند.

وزارت امورخارجه آمريکا در گزارش سالانه خود درباره‌ی وضعيت حقوق بشر جهانی در سال ۲۰۰۹، اعلام کرد که وضعيت حقوق بشر در ايران پس از انتخابات رياست جمهوری بدتر شده است. هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا، روز پنجشنبه در يک کنفرانس مطبوعاتی در خصوص اين گزارش گفت: «اين گزارش، وسيله‌ای است برای روزنامه‌نگاران و پژوهشگرانی که موارد تجاوز به حقوق بشر را بصورت سند ثبت و ضبط می‌کنند.»

در گزارش سالانه‌ی دولت آمريکا، از بدتر شدن وضعيت حقوق بشر در کشورهای چين، کوبا، کره شمالی، روسيه و سودان نيز به شدت انتقاد شده است.

و بالاخره اینکه مايکل پوسنر، دستيار وزير امور خارجه در امور دموکراسی و حقوق بشر، محورهای کلی اين گزارش درباره وضعيت حقوق بشر در ۱۹۴ کشور را بيان کرد. وی با اشاره به سرکوب معترضان پس از انتخابات رياست جمهوری ايران در خرداد ماه گفت که به‌رغم کارنامه‌ی ضعیف ايران در حقوق بشر، بعد ازانتخابات وضعيت حقوق بشر در ايران به شدت وخيم‌تر شده است و در اين وقايع، ده‌ها نفر کشته و هزاران نفر نیز بازداشت شده‌اند.