سخن از حقوق بشر در سایه تهدید

اردوان روزبه

«کمیته‏ی گزارش‏گران حقوق بشر» نهادی است مستقل که هدف‏اش اطلاع‏رسانی و دفاع از قربانیان نقض حقوق بشر در ایران است. این کمیته در طول چهار سال فعالیت خود، گزارش‏ها، اطلاعیه‏ها، بیانیه‏ها و مقالات متعددی را در زمینه‏ی نقض حقوق بشر در ایران منتشر کرده و خود را به عنوان نهادی مدنی و فارغ از هرگونه جهت‏گیری سیاسی در میان فعالان داخلی و خارجی مطرح کرده است.

در گفت‏وگویی با حسام میثاقی، در ساعتی پس از این احضار درباره‏ی این احضارها از سوی وزارت اطلاعات و تعداد دستگیر شدگان اعضای این کمیته پرسیدم:

تا کنون پنج نفر از اعضای کمیته بازداشت شده‏اند. امروز نیز چهار تن دیگر احضار شدند؛ من (حسام میثاقی)، آقای سعید حبیبی، خانم پریسا کاکایی و آقای مهرداد رحیمی که این سه نفر موظف شده‏اند ساعت ۸:۳۰ دقیقه‏ی امشب (یازدهم دی ماه) به دفتر پی‏گیری وزارت اطلاعات مراجعه کنند و من هم ساعت ۱۱ صبح روز شنبه.

به این ترتیب، اگر این چهار نفر نیز بازداشت شوند، تعداد اعضای بازداشتی کمیته‏ی گزارش‏گران به ۹ نفر خواهد رسید که در طول چهار سال فعالیت این کمیته، بی‏سابقه است.

با توجه به این که مجموع اعضای کمیته‏ی گزارش‏گران حقوق بشر در ایران، بیش از ۱۰ یا ۱۱ نفر نیستند، در صورت دستگیری این چهارنفر، آیا این کمیته عضو فعالی در ایران خواهد داشت؟

بله می‏توان این را گفت که فعالیت سخت خواهد شد. همان‏طور که گفتم، فشار نیروهای امنیتی واقعا بی‏سابقه است. با توجه به این که این کمیته، نهادی مدنی است و اصلا هیچ جهت‏گیری سیاسی هم ندارد.

خبر تازه‏ای از وضعیت پنج عضو دیگر کمیته که پیش از این دستگیر شده‏‏اند، دارید؟

دو تن از اعضای بازداشت شده‏ی کمیته، آقای سعید کلانکی و خانم شیوا نظرآهاری، روز گذشته اجازه یافتند با خانواده‏هایشان ملاقات داشته باشند.

خانواده‏ی خانم نظرآهاری اظهار کردند که او از نظر جسمی لاغر شده بوده ولی حالش ظاهرا خوب بوده است. هرچند به خاطر اعتصاب غذای خشکی که داشته، پس از دو روز به بهداری زندان اوین منتقل شده بود.

حال خانم نظرآهاری دیروز ظاهرا خوب بوده است، اما به نظر نمی‏رسد که بچه‏های بازداشت شده به طور کلی در شرایط روحی خوبی قرار داشته باشند، چون در داخل زندان، دائما با تهدیدهای وحشتناکی روبرو می‏شوند.

آقای کلانکی و جلالی‏فر از انفرادی به بندهای عمومی منتقل شده‏اند. در مورد آقای گودرزی و آقای سعید حائری هم خبری در دست نیست.

یعنی با وجود گذشت بیش از یک هفته از دستگیری آقای کوهیار گودرزی، هنوز تماسی با خارج از زندان نداشته‏اند؟

خیر، آقای گودرزی اصلا تماسی نداشته است. این که ایشان یکی از اعضای برجسته‏ی کمیته بود و به خصوص در زمینه‏ی لغو مجازات اعدام خیلی فعالیت می‏کرد، نگرانی درباره‏ی ایشان را بیشتر می‏کند.

در تماس‏های متعددی که بازجویان و مسئولان دفتر امنیتی وزارت اطلاعات با اعضای دیگر کمیته برقرار کرده‏اند، ظاهرا گفته‏اند که حال ایشان هم خوب است. ولی واقعا از وضعیت ایشان هیچ خبری در دست نیست.

شما نیز احضار شده‏اید و تا ساعاتی دیگر باید به دفتر پی‏گیری‏های وزارت اطلاعات بروید. آیا پیش از این نیز برای شما احضاریه‏ای صادر شده و یا به طور کتبی از سوی مقامات قضایی احضار شده‏اید؟

به صورت تلفنی احضار شده‏ام. تا آن‏جایی هم که اطلاع دارم، فکر نمی‏کنم احضار تلفنی به لحاظ قانونی مستند باشد. وقتی پشت تلفن من سوال کردم که حکم کتبی شما کجاست؟

به من پاسخ دادند که «حکم دستگیری شما الان در دست من است و شما از من حکم کتبی می‏خواهید». یعنی ایشان در حق من محبت کرده‏اند و به این دلیل از من خواسته‏اند خودم بروم، چون در غیر این صورت باید بریزند به خانه‏ام و این‏گونه بیشتر اذیت می‏شوم. گفتند: خودت بیا که راحت‏تر باشی.

با احتساب چنین برخوردی، مطمئن هستید که پشت این احضاریه حتما دستگیری خواهد بود؟

آن‏گونه که به نظر می‏رسد و قرائن و شواهد نشان می‏دهد، احتمال بازداشت بسیار زیاد است. در حال حاضر فشار بسیار وحشتناک است.

تماس‏های بازجویان و وزارت اطلاعات با بچه‏های کمیته بسیار زیاد شده است. می‏توان گفت که هر روز زنگ می‏زنند و می‏خواهند که افراد خود را معرفی کنند. امروز نیز به طور جدی ساعت و تاریخ دادند.

سازمان‏های فعال حقوق بشر مشابه در خارج از کشور پیش از این نیز اظهار نظرهایی منتشر کرده‏اند. آیا این اظهارنظرها توانسته است تاثیری برای حفظ جان و بهبود شرایط عمومی و اجتماعی فعالان حقوق بشر در ایران داشته باشد؟

نکته‏ای را که باید در این‏جا اشاره کنم و ملتمسانه بخواهم که آن را انعکاس بدهید این است که در حال حاضر در کشورهای دیگر ایام تعطیلات کریسمس است و وزارت اطلاعات دقیقا دارد از این موضوع سوءاستفاده می‏کند و بر فعالان حقوق بشر داخلی فشار می‏آورد.

چون عفو بین‏الملل و یا سازمان‏های دیگر کار نمی‏کنند و ایام تعطیل‏شان است، فشارهای‏شان کم شده و به همین دلیل هم دقیقا در همین زمان این فشارها در داخل ایران بیشتر شده است. من دیگر واقعا نمی‏دانم که ما باید به کجا پناه ببریم.

فکر می‏کنید، اتهام وارده بر شما به لحاظ قضایی که قطعا مبتنی بر قانون باید باشد، چه می‏تواند باشد؟

من به هیچ وجه هیچ فعالیت سیاسی نداشته‏ام و در هیچ حزب یا گروه سیاسی فعال نبوده‏ام. فعالیت‏های من صرفا فعالیت مدنی و فعالیت حقوق بشری، آن هم در زمینه‏ی دفاع از اقلیت‏ها، کودکان، زنان، دگرباشان جنسی و گروه‏های دیگر بوده است. این فعالیت‏ها اتهاماتی را از لحاظ قانونی، متوجه من نمی‏کند.

ولی همان‏طور که به آن اشاره شده، کلا حکومت‏ها ماهیتا با حقوق بشر مشکل دارند. چرا که هدف فعالان حقوق بشر دفاع از اقلیت‏های جامعه و دفاع از مردم در برابر حاکمیت است.