ادامه روند بازداشت های خودسرانه

مریم محمدی

گزارشها از دستگیری چند صد نفر در پی ناآرامی‌ها در ایران حکایت دارند. مریم محمدی به همین موضوع پرداخته و نظر حسن اسدی زیدآبادی سخنگوی «کمیته‌ی پیگیری بازداشت‌های خودسرانه در تهران» را جویا شده است.

(چند تن از) اعضای کمیته‌ی بازداشتها که خوب خودش جمعی است از فعالان گروهها و احزاب مختلف و ناظر حقوق بشری، بازداشت هستند و سخنگوی کمیته آقای عبدالرضا تاجیک از روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر هستند که متاسفانه ایشان در همان روزهای اول این ماجرا بازداشت شدند و من به‌عنوان دبیر کمیته با شما صحبت می‌کنم.

آقای اسدی آن چه تحت نام بازداشت‌های خودسرانه شما عنوان می‌کنید، آیا شباهتی با بازداشت‌های این چنینی در گذشته داشته یا ویژگی‌های خاص این دوران را دارد؟

من فکر می‌کنم نوع بازداشت فعالان سیاسی و کلا روند این بازداشت‌ها در واقع مثل روشی است که برای توقیف نشریات و فیلترینگ سایت‌ها به‌کار بردند، و مثل یک اقدام پیشگیرانه به آن نگاه می‌کنند. از روز ۲۳ خرداد در واقع بعد از انتخابات بازداشت‌ها همواره ادامه داشته است و به نظر می‌رسد که هرکسی را که احساس می‌کنند بتواند به شکلی گروههای سیاسی را سازماندهی کند و یا بخواهد حتی اقدامی قانونی انجام بدهد بازداشت می‌کنند. در واقع بازداشت بسیاری از آنها برای آن است که گروههایی که عضو آنها هستند، عملا امکان فعالیت نداشته باشند. چون خوب آنها چهره‌های موثر آن جریانات بوده‌اند. همچنین دیگر بازداشت‌ها هم در واقع از کسانی بوده که امکان اطلاع‌رسانی داشتند و سعی کردند این را به عنوان پیشگیری از انتشار اخبار خشونت علیه تجمعات مردمی به‌کار ببرند.

روند این بازداشت‌ها دچار افت و خیر نیست؟ آیا کمتر نشده است، آیا متوقف نشده گاهی؟

من فکر می‌کنم این بازداشت‌ها هیچ وقت آن طوری که ما فکر می‌کردیم (حتا) دچار یک روند نزولی هم نشده است. فکر می‌کنم به‌هیچ‌وجه بحث یک روند قضایی عادلانه و شفاف در میان نباشد. و حتا فکر می‌کنم از این نظر، بجز اتهامات کلی و احتمالا فرمال، هیچ نوع اتهام خاصی را هم ندارند که به آنها منتسب کنند. چون بهرحال می‌‌دانیم افرادی که بازداشت شده‌‌اند از مقامات دولتی سابق هستند که حتا تا روز پیش از انتخابات هم خیلی شفاف و رسمی و کاملا در چارچوب ساختارهایی که قبل از ۲۲ خرداد وجود داشت فعالیت می‌کردند. از این نظر فکر می‌کنم این یک نوع بازداشت گسترده و سیستماتیک است که شامل حقوق دادرسی عادلانه می‌شود. به طور جدی پس از این چهارسالی که دولت احمدی‌نژاد آمده ، ما همواره با بازداشت‌های خودسرانه‌ی فعالان اجتماعی‌ـ سیاسی مواجه بودیم و در کمیته هم این مسایل را پیگیری می‌کردیم. این مسئله به شدت متفاوت است با آن روندی که از پیش وجود داشته و همواره فعالان اجتماعی با آن درگیر بودند و از این نظر فوق‌العاده می‌تواند خطرناک باشد. به نظر می‌رسد دستگاه قضایی عملا در اینجا نقشی را ایفا نمی‌کند و یا اگر ایفا می‌کند، یک بخش و یک هسته‌ خیلی مشخصی است که در هماهنگی با کسانی‌ست که این جریانات انتخابات و بعد از آن را دارند مدیریت می‌کنند و به نظر می‌رسد عملا تفکیک قوا، که می‌شد تا قبل از انتخابات یک شمای کلی از آن ترسیم کرد، دیگر وجود ندارد و اینها همه با هماهنگی همدیگر انجام و از یکجا مدیریت می‌شود.

آقای اسدی آخرین اطلاعات شما از بازداشت‌های اخیر چه هست؟

چیزی که مشخص است روند بازداشت‌ها ادامه دارد. یعنی به نظر می‌رسد این روند هم مانند ناآرامی‌ها در کشور، ادامه دارد. گرچه خوب اخباری از آزادی چند نفر ازاینها را هم من شخصا دارم، ولی در عین حال این تعداد آنقدرنیست که بشود تصور کرد روند بازداشت‌ها متوقف شده و ما وارد فضایی شده‌ایم که اینها به مرور آزاد می‌شوند. چیزی که در روزهای اول تصور می‌کردیم، ولی خوب الان نشانه‌ای از آن نیست.

شما از خانواده‌ها و وابستگانشان اطلاعی ندارید که آنها خبر داشته باشند؟

فعلا متاسفانه بجز یکی دو مورد که تماس‌هایی داشتند با خانواده، بقیه بازداشت‌ها و اکثریت قریب به اتفاق آنها با خانواد‌ه‌هاشان تماس نداشتند و ملاقاتی انجام نشده است. البته خانواده‌ها هر روز مراجعه می‌کنند به مراجع قضایی و آنها هم طبعا پاسخی نمی‌دهند. چون به نظر می‌رسد که خیلی هم آنها نقشی در این ماجراندارند و این از جای دیگری مدیریت می‌شود.

به‌عنوان کمیته‌ی پیگیری بازداشت‌های خودسرانه چه اقداماتی شما کرده‌اید یا اصلا می‌توانید اقدامی انجام بدهید؟

خوب در واقع کمیته که الان به لحاظ تشکیلاتی و شکل ،خودش برای انجام فعالیت‌هایش دچار مشکل است. بخش عمده‌ای از اعضایش یاتهدید شده‌اند و یا بازداشت هستند. ولی با این حال درخواستی که ما داریم بویژه ازطرف کمیته بازداشت‌های خودسرانه از مجامع بین‌المللی ، از سازمان ملل و شورای حقوق بشر و کمیساریای عالی که البته این را به صورت مکتوب هم اعلام خواهیم کرد، این است که یک نماینده‌ی ویژه، یک گزارشگر ویژه را در رابطه با مسئله‌ی بازداشت‌های خودسرانه در ایران، که در این مدت یکی دو هفته شکلی گسترده و بی‌سابقه به خودگرفته است ،حتما تعیین کنند. و فکر می‌کنم این کمترین کاری‌ست که این (مجموعه) در صلاحیت‌شان هست که انجام بدهند. و با توجه به این که افکار عمومی جهان هم نسبت به این مسئله توجه دارند، این یک امر ضروری‌ست که این نهادها مطابق وظایف‌شان باید انجام بدهند.