آزادی بیان، یک گام به پس

بکتاش سیاووش
کابل، افغانستان

خواست‌های شورای علمای افغانستان یک گام دیگر فراتر رفت.

پس از تسلیم شدن دو رسانه‌ی دیداری به دستور مشترک شورای سراسری علمای افغانستان، شورای ملی، شورای علمای شیعه و وزارت اطلاعات و فرهنگ، این بار شورای سراسری علمای افغانستان خواستار توقف پخش تمامی برنامه‌های تلویزیونی در این کشور گردیده که خلاف اصول اسلامی هستند.

پیش از این وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان دستور داده بود تا پخش پنج سریال تلویزیونی
هندی «کـُم کـُم» از تلویزیون آریانا، سریال‌های «امتحان زندگی» و «زمانی خشو (مادرزن) هم عروس بود» از تلویزیون طلوع، سریال «در انتظار» از تلویزیون نورین، و سریال «دزد بغداد» از تلویزیون افغان، را تا بیست و ششم فروردین‌ماه متوقف سازند. که سرانجام تلویزیون‌های نورین و آریانا با قطع سریال‌های مورد اشاره به این خواست لبیک گفتند.

وزرات اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان اعلام کرده بود که توقف پخش سریال‌های مورد اشاره به درخواست شورای علمای افغانستان صورت گرفته است.

اما قدرت‌الله بلیغ عضو ارشد شورای سراسری علمای افغانستان می‌گوید که این شورا پخش و نشر تمامی آهنگ‌ها، سریال‌ها و فیلم‌های مبتذلی را که از رسانه‌های دیداری در این کشور منتشر می‌شوند، غیراسلامی خوانده و خواستار توقف پخش آن شده است:

«اصلآ شورای علما تمام آهنگ‌ها، سریال‌ها، فیلم‌های مبتذلی که شرعآ حرام بوده باشد و آن را اسلام حرام دانسته باشد، حرام دانسته و حرام می‌دانند. شورای علما هیچ کدام از این برنامه‌ها را نه جواز شرعی داده و نخواهد داد.

منتهی در شماری از این برنامه‌ها اغفال صورت گرفته و شورای علما در هیچ مجلسی از این وزارت شرکت نکرده است که در آن گفته شده باشد این سریال‌ها باشد و یا آن نباشد؛ این تنها نظر وزیر اطلاعات و فرهنگ بوده.

از نظر شورای علما فیلم‌ها، رقص‌ها، نشرات (برنامه‌های) کابلی تمام کار، چه از تلویزیون ملی باشد چه از رسانه‌های دیگری (خصوصی) نارواست؛ حرام است؛ ما این را نمی‌توانیم بگویم مشروعیت دارد.»

اقدام به توقف پخش سریال‌های هندی از سوی شبکه‌های تلویزیون خصوصی در افغانستان با واکنش تند نهاد‌های ملی و بین المللی روبه‌رو گشت و اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان این حکم را خلاف قانون اعلام کرد. فهیم دشتی سخنگوی این اتحادیه می‌گوید رسانه‌ها می‌توانند صحنه‌های غیراسلامی این سریال‌ها را سانسور کنند؛ اما اقدام به توقف پخش این سریال‌ها محدودیت برای آزادی بیان خواهد بود:

«اطلاعات و فرهنگ، شورای علما یا هر نهادی دیگری، اگر انتقادی بر نشر این سریال‌ها دارند، مشخص بسازند که انتقادشان چه است و در کدام موارد است؟ اگر مواردی باشد که قابل ادیت (ویرایش) باشد، تلویزیون‌ها حاضر هستند که همان بخش‌های از این سریال‌ها را ویرایش کنند.

قبلآ گفته شده بود که برخی از نکات این سریال‌ها که با دین بودایی، آتش‌پرستی و بت‌پرستی ارتباط دارد، خلاف فرهنگ و دین ما هستند و هم بخشی از نکات این سریال‌ها که غیراخلاقی خوانده شده بود، گردانندگان رسانه‌ها پیشنهاد دارند که اگر روی همین نکات سریال‌ها انتقاد است، پس آن‌ها حاضرند تا این نکات را قطع کنند.

ولی با وجود این، اگر وزارت اطلاعات و فرهنگ بخواهد که این سریال‌ها را بدون مفاهمه و بدون دستیابی به یک راه حل میانه، یک‌جانبه قطع کند، به یقین آن را ما یک اقدام خلاف آزادی بیان می‌دانیم و تلاش خود را به خاطر تامین آزادی بیان در افغانستان دوام خواهیم داد.»

اما قدرت‌الله بلیغ عضو ارشد شورای سراسر علمای افغانستان در برابر واکنش اتحادیه ملی خبرنگاران این کشور می‌گوید: «اگر کسی در برابر پیشنهاد شورای علما، در برابر نظریات شورای علما، کدام نظر منفی خود را که مخالف دین بوده باشد، آن‌ها پیش کنند. البته شورای علما هم در برابرش تصمیم خود را خواهد گرفت. لذا ما تمام حرکت‌هایی که غیردین بوده باشد تمام رسانه‌های که برنامه‌هایشان غیردینی بوده باشد، نزد ما رد است.»

شورای سراسری علما، عالی‌ترین مرجع دینی این کشوراست که صلاحیت صدور فتوا و تشخیص حرکت‌های غیردینی درافغانستان را دارد. این شورا بار‌ها برنامه‌های تلویزیون‌های خصوصی در افغانستان را گمراه‌کننده خوانده و خواستار بسته شدن دروازه‌های تلویزیون‌های خصوصی گردیده است.

تا حال دو خبرنگار افغان به کفرگویی از سویی این شورا متهم شده و مجبور به ترک کشور گردیده‌اند. از این رو بعید به نظر می‌رسد که نهاد‌های داخلی دفاع از حقوق خبرنگاران بتواند بیشتر از این در برابر شورای سراسری علمای افغانستان به مقاومت بپردازد.