مومیا ابوجمال اعدام نمی‌شود

منیره برادران

تصمیم دادگاه بر لغو حکم اعدام این معروف‌ترین زندانی که از ٢٦ سال پیش در انتظار مرگ به‌سر می‌برد، روز ٢٧ مارس اعلام گردید.

حادثه برمی‌گردد به صبحگاه یکی از روزهای دسامبر ١٩٨١، در خیابانی در شهر فیلادلفیا، که در آن یک پلیس سفیدپوست که برادر ابوجمال را زیر مشت و لگد گرفته بود، به ضرب گلوله‌ای از پا درآمد. در این ماجرا ابوجمال هم که به کمک برادرش شتافته بود، مورد اصابت گلوله قرار گرفته و مجروح شد. او را به بیمارستان بردند و از آنجا به زندان. هفت ماه بعد دادگاه وی را به اتهام قتل آن مامور پلیس به مرگ محکوم کرد. در حالی‌که جز اظهارات ضد و نقیض چند شاهد مدرک قابل توجهی علیه ابوجمال در دست نبود و خود ابوجمال هم قتل پلیس را همواره انکار کرده و گفته است که به دلیل اینکه زخمی بوده، چیزی از جزئیات حادثه را به خاطر نمی آورد.

مومیا ابوجمال

تمام قرائن حکایت از آن می‌کرد که روند دادرسی خالی از قضاوت‌های نژادپرستانه نبوده است. وکیل تسخیری ابوجمال تلاشی برای بیگناهی او به خرج نداده و از ارائه مدارکی که می‌توانست به بیگناهی وی کمک کند، سرباز زد. دادستان برای موجه جلوه دادن تقاضای اعدام برای ابوجمال و به منظور تحت تاثیر قرار دادن هیئت منصفه، به سابقه عضویت او در گروه «پلنگ‌های سیاه» استناد جست. در حالی‌که این حادثه به ١٠ سال پیش از آن مربوط می‌شد، به زمانی که ابوجمال تنها ١٦ سال داشت. این موضوع بی‌ربط با پرونده می‌توانست به راحتی در هیئت منصفه، که ٩٠ درصد ترکیب آن را سفیدپوستان تشکیل می‌دادند، این تصور را بوجود آورد که با «سیاه»ی مواجه هستند که از نظر ایدئولوژی برای هر نوع خشونتی آماده است.

کارزار جهانی برای نجات ابوجمال

از دهه ٩٠ به بعد گروه‌های حقوق بشر از سراسر جهان کارزار بزرگی را برای نجات ابوجمال به راه انداختند. این کارزارها و همچنین تلاشهای وکیل بعدی ابوجمال باعث گردید که پرونده از دادگاه ایالتی به دادگاه کشوری محول شود. بعد از بازرسی‌های چندساله، بالاخره حکم مرگ مومیا ابوجمال با یک درجه تخفیف ملغی گردید. این به آن معناست که اگر دادستان باردیگر تقاضای اعدام وی را نکند، او به حبس ابد محکوم خواهد شد.

این پیروزی بزرگی بود نه تنها برای مومیا ابوجمال، که دوبار تا آستانه اجرای حکم مرگ پیش رفت، بلکه برای کسانی که علیه مجازات اعدام در آمریکا مبارزه می‌کنند. او یک سمبل شده است: سمبلی در مبارزه علیه اعدام و همچنین در مبارزه برضد تبعیض نژادی. او مدافعان زیادی در جهان دارد. در هر کشوری چندین صفحه اینترنتی ویژه خبرهای مربوط به او و مقاله‌های او را منتشر و نگهداری می‌کند. مقالات زیاد و کتاب درباره وی نوشته شده است. عکس او روی میلیون‌ها پوستر و تی‌شرت نقش بسته است. در اکتبر ٢٠٠٣ ابوجمال به عنوان شهروند افتخاری پاریس برگزیده شد و آنجلا دیویس این جایزه را به نمایندگی از طرف او دریافت کرد.

در زندان ابوجمال از فعالیت بازننشست و به نوشتن ادامه داد. کتاب و مقاله نوشت. کتاب «از سلول مرگ» در دهه ٩٠ سروصدایی به راه انداخت. انتشار این کتاب باعث گردید که شرایط زندان را بر وی تنگتر کنند. او سال‌های زیادی را در سلول‌های ویژه زندانیان خطرناک گذراند. مقامات زندان همیشه مانع شده‌اند که خبرنگاران و فیلم‌برداران وی را در زندان ملاقات کنند. «آنها نه فقط می‌خواهند مرا بکشند، بلکه می‌خواهند مرا به سکوت وادارند.»

سیاه پوست، مجرم بالقوه؟

مدافعان ابوجمال شکی ندارند که در محکومیت او پیشداوری‌های نژادپرستانه نقش داشته است. هنوز بسیاری از مردم آمریکا در سیاهان یک مجرم بالقوه می‌بینند. اگر جرمی اتفاق افتد، ظن اول به یک سیاه پوست است و بدتر از همه اینکه این نوع پیشداوری‌های نژادپرستانه در سیستم قضائی هم – البته نه قوانین- عملکرد دارد. برای اینکه حرف من هم یک پیشداوری نباشد، به آمار سازمان عفوبین الملل استناد می‌کنم.

«در ایالت ویرجینیا، یکی از پراعدام‌ترین ایالت‌های آمریکا، کلیه کسانی که بین سال‌های ١٩٠٨ و ١٩٦٢ اعدام شدند، بدون استثنا سیاه پوست بودند، در حالیکه سیاه پوستان فقط ٥٥ درصد کل زندانیان متهم به تجاوز جنسی را تشکیل می‌دادند.

رنگ پوست و تعلق نژادی مقتولین درضمن از مهمترین پارامترهایی است که اعدام یا عدم اعدام قاتلین را تعیین می‌کند. در آمریکا شمار مقتولین سیاه پوست و سفیدپوست هرساله تقریبا برابر است، با این وجود ٨٢ درصد اعدامیان کسانی هستند که به جرم کشتن سفیدپوستان دستگیر شده‌اند.

مثلا در ایالت کنتاکی، جرم کلیه اعدامیان تا ماه مارس ١٩٩٦ قتل یک یا چند سفیدپوست بود، حال آنکه بیش از هزار سیاه پوست در همان ایالت و در همان فاصله زمانی بدست افراد سفیدپوست به قتل رسیده بودند. و نتایج یک پژوهش گسترده که در سال ١٩٩٨ توسط دیویس بالدوس استاد دانشگاه فیلادلفیا انجام گرفت، نشان می‌دهد که سیاه پوست بودن به تنهایی خطر اعدام را نسبت به سفید پوست بودن تا چهار برابر افزایش می‌دهد. سیاه پوستان فقط حدود ١٣ درصد کل جمعیت آمریکا را تشکیل می دهند، در حالی‌که ٤٢ درصد زندانیان سراسر کشور، سیاه پوست هستند.»

گاه خود قاضی‌ها هم به این مسئله واقف هستند. در سال ١٩٩٤ قاضی بلکمن در حضور همکارانش در دیوان عالی کشور اظهار داشت که «حتی با تدوین و تصویب دقیق‌ترین قوانین کیفری، باز هم رنگ پوست و تعلق نژادی مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در اعدام یا عدم اعدام مجرمین تهیدست خواهدبود.»

و کنگره آمریکا در سال ١٩٨٠ به اداره بازرسی و حسابرسی کشور ماموریت داد که از نتایج حاصل از ٢٨ پژوهش انجام شده در زمینه «ارتباط بین نژاد و مجازات» یک گزارش کلی تهیه کند. طبق این گزارش، ٨٢ درصد مطالعات نشان می‌دهد که کسانی که یک یا چند سفیدپوست را بقتل رسانده‌اند بمراتب بیش از کسانی که یک یا چند سیاه پوست را کشته اند، در معرض خطر اعدام قرار دارند.

سپس یک طرح پیشنهادی به کنگره آمریکا ارائه شد که بر حقوق برابر نژادها تاکید داشته و اجازه می‌داد که محکومین به اعدام با استناد به آمار و ارقام موجود در مورد تبعیض نژادی فرجام خواهی کنند. اما کنگره به این طرح رای منفی داد و تلاش‌های بعدی در به تصویب رساندن این طرح هم به نتیجه‌ای نرسید.

در محکومیت ابوجمال اما، سوای تبعیض نژادی، باید عامل دیگری را هم دخیل دانست. او یک گزارش‌گر منتقد رادیویی و رئیس اتحادیه خبرنگاران سیاه پوست فیلادلفیا بود. از مدافعان حقوق اقلیت‌ها و در برابر بیعدالتیها همیشه معترض بوده و به دلیل شهامتش برنده جایزه آرمسترانگ شده بود.


اطلاعات مربوط به وضعیت اعدام‌ها در آمریکا از کتاب «چون قطره بر سنگ»، نوشته جاناتان پاور، مفسر حقوق بشر و عضو عفو بین‌الملل گرفته شده؛ این کتاب توسط کمال لطیف پور به فارسی برگردانده شده است.