گزارشگران بدون مرز: افغانستان بیش از پیش پرخشونت

پیمان باختری

سازمان گزارشگران بدون مرز، در گزارش سالانه خود از وضعیت آزادی مطبوعات در جهان، می‌گوید افغانستان برای دفاع از روزنامه نگاران مشکل دارد.
‌این گزارش با برشمردن نمونه‌هایی از خشونت علیه روزنامه‌نگاران افغان در یک سالی که گذشت، این کشور را بی‌ثبات شده در اثر جنگ و بیش از پیش پرخشونت توصیف می‌کند.

نقشه وضعیت آزادی مطبوعات در جهان، از سایت گزارشگران بدون مرز

گزارش سالانه گزارشگران بدون مرز در مورد افغانستان، با یادآوری قتل سه روزنامه‌نگار افغان و راننده محلی یک خبرنگار خارجی آغاز می‌شود.
‌در ماه اسفند (حوت) سال گذشته شمسی، گروه طالبان، یک خبرنگار ایتالیایی، یک خبرنگار افغان و راننده محلی آنها را در جنوب افغانستان ربودند.

خبرنگار ایتالیایی، در اثر یک معامله میان دولت افغانستان و طالبان آزاد شد، اما اجمل نقشبندی خبرنگار افغان و سیدآقا راننده همراهش، با فاصله توسط طالبان کشته شدند.
گزارشگران بدون مرز می‌گوید سرنوشت اجمل و سیدآقا، نشانه وخامت وضع روزنامه‌نگاران افغان در جنوب و شرق کشور است. در این مناطق، هنوز افراد گروه طالبان، یک تهدید جدی علیه امنیت تلقی می‌شوند و حتی مناطقی را در کنترل دارند.

این گزارش می‌گوید در سال ۲۰۰۷، حملات طالبان به روزنامه‌نگاران و بازداشت آنان از سوی این گروه افزایش یافت.

قتل دو گزارشگر زن
اشاره به قتل دو کارمند زن رادیو و تلویزیون در پایتخت و جنوب افغانستان، بخش دیگری از گزارش سالانه وضعیت مطبوعات این کشور را تشکیل می‌دهد.

همانگونه که در این گزارش ذکر شده، در سال گذشته میلادی، ذکیه ذکی، مسوول و مجری یک رادیوی محلی به نام صلح، در شمال کابل به دست مردان ناشناس کشته شد، در حالی که پلیس همچون دیگر موارد مشابه، هیچگاه نتوانست عاملان این حادثه را شناسایی و بازداشت کند.

شکیبا سانگه آماج، گزارشگر زن یک تلویزیون خصوصی در ولایت غزنی نیز به سرنوشت مشابه خانم ذکی دچار شد و در داخل خانه‌اش، هدف حمله قرار گرفت.

اگرچه گروه تندرو طالبان، با فعالیت زنان در خارج از خانه مخالفند، اما در هیچکدام از دو حادثه‌ای که سال گذشته برای زنان گزارشگر در افغانستان پیش آمد، رد پایی از این گروه مشاهده نشد. گزارشگران بدون مرز نیز می‌گوید که در قتل خانم ذکی، امکان دست داشتن جنگسالاران محلی و در حادثه مشابهی که برای شکیبا آماج روی داد، احتمال مشکل خانوادگی مطرح شده است.

به گفته گزارشگران بدون مرز، افغانستان در سال ۲۰۰۷ همچنین شاهد چندین مورد برخورد دولتی با روزنامه‌نگار افغان بوده است.

پرویز کامبخش، روزنامه نگار محکوم به اعدام - عکس از خبرگزاری رویترز

دومین حکم اعدام روزنامه نگاران، بعد از طالبان
در این گزارش، افزون بر بازداشت چند روزنامه نگار مستقل توسط نیروهای دولتی افغان و حمله پلیس به دفتر یک تلویزیون خصوصی در کابل، به صدور حکم اعدام برای یک روزنامه نگار جوان در ولایت بلخ نیز اشاره شده است.

سید پرویز کامبخش، دانشجوی رشته روزنامه‌نگاری و گزارشگر یک ماهنامه در ولایت بلخ، در ماه آبان (عقرب) امسال، به جرم تکثیر یک مطلب اینترنتی در مورد نقش زن در دین اسلام، بازداشت و سه ماه بعد، به اعدام محکوم شد.

گزارشگران بدون مرز تاکید می‌کند که این دومین بار از زمان سقوط طالبان است که یک روزنامه‌نگار، به جرم توهین به دین در افغانستان به اعدام محکوم می‌شود.

دو سال پیش از پرویز کامبخش، علی محقق‌نسب، مدیر مسوول یک مجله در کابل نیز، با اتهام توهین به اسلام، در کابل به اعدام محکوم شد. او در مقاله‌ای، گفته بود که هرکس باید بتواند آزادانه مذهب خود را انتخاب کند.

اگرچه حکم اعدام علیه آقای محقق‌نسب اجرا نشد و انتظار نمی‌رود پرویز کامبخش نیز اعدام شود؛ اما گروه‌ها و محافل مدافع حقوق روزنامه‌نگاران، نگران این موضوع هستند که چنین برخوردهایی، خودسانسوری را در افغانستان افزایش دهد.

تظاهرات علیه حکم اعدام پرویز کامبخش در کابل - عکس از خبرگزاری فرانسه

جنجال بر سر زبان فارسی
گزارش سالانه گزارشگران بدون مرز در مورد وضعیت مطبوعات در افغانستان، در حالی منتشر می‌شود که برخورد تازه وزارت اطلاعات و فرهنگ این کشور با سه تن از کارمندان تلویزیون دولتی در بلخ، به دلیل استفاده از واژه های فارسی، جنجال تازه‌ای در افغانستان به پا کرده است.

این وزارت، بصیر بابی گزارشگر تلویزیون دولتی بلخ را، به علت استفاده از واژه های فارسی دانشجو، دانشکده و دانشگاه، از کار برکنار کرده و ذبیح‌الله فطرت، رئیس و داوود احمدی مدیر اطلاعات آن تلویزیون را مجازات کرده است.

این برخورد وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که می‌گوید براساس قانون اساسی، وظیفه دارد جلو کاربرد واژه‌های بیگانه را بگیرد، واکنش‌های شدیدی در میان فرهنگیان افغانستان برانگیخته و حتی کمیسیون فرهنگی مجلس این کشور، کریم خرم وزیر اطلاعات و فرهنگ را برای ادای توضیح فراخوانده است.

وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که متولی امور رسانه‌هاست، در کنترل اقلیت پشتو زبان این کشور است.

بر اساس آمار غیررسمی، پنجاه درصد مردم افغانستان فارسی زبان هستند و بیشتر رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری این کشور نیز، به زبان فارسی فعالیت می‌کنند.

قانون اساسی افغانستان، هر دو زبان فارسی و پشتو را، زبان ملی کشور می‌داند.