اعمال سهمیه بندی جنسیتی بدون اعلام قبلی
به خاطر دانشگاه، تغییر جنسیت بده!
معصومه ناصری
m.naseri@radiozamaneh.nl
دخترهایی که امسال در کنکور شرکت کرده بودند وقتی نتایج کنکور اعلام شد متوجه شدند با این که بعضیهایشان رتبههای بهتری از بعضی پسرها داشتند اما نتوانستهاند در رشته های بهتری قبول شوند.
یک عضو کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت میگوید: با وجود سکوت و یا تکذیب مقامات دولتی درباره اعمال سهمیه بندی جنسیتی در کنکور امسال، اطلاعاتی که آنها از دانشگاههای مختلف جمع کردند نشان میدهد که این سهمیه بندی نه فقط در رشته های پزشکی بلکه در تمامی رشتههای فنی و مهندسی و حتی علوم انسانی هم اعمال شده است.
به گفته حمیده مولوی مراجعه های مکرر داوطلبان دختری که رشته/شهری که در آن پذیرفته شدهاند تناسبی با رتبهای که کسب کردند ندارد، به سازمان سنجش این موضوع را تائید میکند.
نحوه اعمال سهمیه بندی جنسیتی در کنکور امسال به این ترتیب بوده است که برای پسر ها یک سهمیه حداقل 40 درصد در نظر گرفته شده، طوری که در تمام رشتهها تعداد پسرهای پذیرفته شده حتی اگر رتبه هایشان بسیار پایین تر از دختر ها باشد نباید کمتر از 40 درصد کل ظرفیت بشود.
من با مادر یاسمن صحبت کردم. یکی از دخترهایی که سال 86 در کنکور شرکت کرده و رتبهاش برای رشته مورد علاقهاش مناسب بوده، اما در رشته دلخواهش پذیرفته نشده و الان در رشته پایینتری ثبت نام کرده و مشغول درس خواندن است.
او میگوید : اگر از پیش این مسئله اعلام شده بود ، دخترهای شرکت کننده در کنکور با ملاحظه بیشتری انتخاب رشته میکردند.
سال بعد؛ دریغ از امسال
photos by farsnews
زهرا یک دختر اهوازی که برای رشته پزشکی دورخیز کرده بوده اما باز هم دیده که پسرهایی با رتبه بالاتر قبول شدند، اما او نتوانسته در رشته پزشکی پذیرفته شود.
برای کنکور امسال چهقدر درس خوانده بودی؟
مثل همه از همان مهر که به پیش دانشگاهی رفتم، هم دروس پیش دانشگاهی را میخواندم و هم پایه را مرور میکردم.
رتبه ات در کنکور چند شد؟
هزار و سیصد
نسبت به کسان دیگری که همکلاسی بودی یا میشناختی رتبه خوبی بود؟
در حد میانگین خوب بود.
خودت به چه رشتهای فکر میکردی؟
من از اول پزشکی دوست داشتم.
هنوز هم پزشکی دوست داری؟
بله. به خاطر پزشکی فقط ماندم.
فکر میکنی چه شد که این اتفاق افتاد و تو و عدهای مثل تو را حذف کردند؟ یا یک سهمیه جداگانه برای پسرها در نظر گرفتند؟
واقعا نمیدانم. باید از خودشان بپرسید که چه استدلالی داشتند. برای خود من هم عجیب است که در عرض یک سال واقعا چه اتفاقی افتاد . هر کسی برای چیزی که به دست میآورد باید تلاش کند. اگر یک معضلی در جامعه بود که پسر ها کمتر بودند باید کاری میکردند که انگیزههایشان را بیشتر کنند نه این که حق یک عدهای را ضایع کنند.
کسان دیگری هم مثل تو هستند که چنین مشکلی دارند؟
از دوست های خودم هم هستند. بعضیها نرفتند و بعضی ها هم مجبور شدند بروند به رشته هایی که دوست ندارند. طبق محاسبات سال قبل هم رتبههایشان میخورد ولی الان مجبور شدند بروند یک رشته دیگر و الان ناراضیاند.
میخواهی دوباره تلاش کنی و از اول درس بخوانی؟
بله. چارهای ندارم. این کار را هم که کردند آدم دیگر امیدی ندارد. به خاطر این که امسال هم بخوانی معلوم نیست سال دیگر دوباره چه اتفاقی بیفتد. برای همین خیلی ها رفتند سراغ رشتههایی که دوست نداشتند. برای اینکه میترسیدند سال بعد بدتر شود.
شکایت به دیوان عدالت اداری
تلاش برای سهمیه بندی جنسیتی رشتههای دانشگاهی از وقتی مطرح شد که کفه تعداد پذیرفته شدگان آزمون کنکور به نفع دخترها سنگین تر شد و بیشتر از 60 درصد پذیرفته شدگان کنکور دخترها بودند.
سال 85 نمایندگان مجلس هفتم دنبال تهیه طرحی بودند که بر اساس آن سهمیه بندی جنسیتی در کنکور قانونا انجام بشود.
در مجلس ششم هم طرحی از طرف فراکسیون اقلیت مجلس که آن موقع البته اصولگراها در اقلیت بودند، تهیه شده بود که طبق آن دانشجویان دختر در رشتههای پزشکی عمومی و دندان پزشکی نتوانند بیشتر از نصف ظرفیت دانشگاه ها را اشغال کنند. اما 158 نماینده همان مجلس در نامهای به سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت، این طرح را نقض صریح حقوق انسانی زنان ایرانی دانستند و بالاخره این طرح اجرایی نشد.
شواهد نشان میدهد، اینبار بدون طرح این مسئله در مجلس و تصویب آن، امسال در کنکور اعمال شده است.
پدر زهرا که تلاش کرده به این مسئله اعتراض کند و به مراجع مختلف هم سر زده و نامه نوشته در این مورد توضیح میدهد:
دوسه سال است که یک بحثی در مجلس مطرح بوده که باید با توجه به این که سالهای گذشته تعداد زیادی از دخترها در رشته پزشکی پذیرفته شدهاند، و به قول خودشان عدم تعادل برقرار است، صحبت این بوده که ظرفیت رشتهی پزشکی را به صورت مساوی بین پسرها و دخترها تقسیم بندی کنند.
این بحث در مجلس مطرح شده منتها هنوز تصویب نشده.اما عملا از یکی دو سال گذشته این کار را کردهاند و با این که دخترها رتبههای بهتری داشتهاند گفتهاند که باید به نسبت مساوی تقسیم شود.
. در سال جاری حتی نسبت به سالهای گذشته هم بدتر عمل کردهاند. یعنی حتی همان نسبت 50-50 را هم عمل نکردند. چون اگر قرار بود با آن نسبت هم عمل میشد، دختر من که رتبه 1300 آورده با توجه به تجربیات و سوابقی که از سالهای قبل بوده و مشورتهایی که از همه گرفته و همه شواهد و قرائن باید در رشتهی پزشکی پذیرفته میشد.
فقط دختر من هم نیست. امثال دختر من هم هستند. من با رئیس سازمان سنجش هم در اهواز و هم تهران دیدار داشتم، جواب قانع کنندهای نگرفتم. مثلا امسال پسری با رتبه 4000 در همین سهمیه منطقه دو که دختر من شرکت کرده در دانشکده پزشکی بجنورد پذیرفته شده و پسر دیگری با رتبهی 2630 باز با همین سهمیه منطقه دو در دانشکده خرم آباد قبول شده، اما دختر من با رتبهی 1300از همان منطقه دو پذیرفته نشده است.
مسئولان سازمان سنجش به شما چه پاسخی دادند؟
من خودم با آقای دکتر پورعباس و آقای دکتر خدایی صحبت کردم، این ها مسئله را این طور مطرح میکنند که شما پسرها و دخترها را مقایسه نکنید! من به ایشان گفتم که این بر چه اساسی است؟ میگویند به خاطر برقرار شدن تعادل.
حتی من گفتم که این قضیهی تعادل هم اگر بخواهد باشد، گرچه اولا من سر اصل قضیه حرف دارم. چرا دختری که یک سال زحمت میکشد و برنامهریزی میکند و رتبه بالاتری میآورد، شما میگویید این دختر نباید برود و سهمیهشان فرق میکند. منتها من ادعایم این است که طبق همین چیزی که اعلام کردهاند یعنی 50-50 هم نیست.
من شواهد و قرائنی دارم که امسال ناگفته 70 درصد از پسرها را انتخاب کردهاند و 30 درصد از دخترها و حق دختر ها را پایمال کردند. آخر در دیدار مردمی سازمان سنجش به من گفتند که اگر شما این ادعا را داری ما پیگیری میکنیم منتها اول باید تعهد بدهید که اگر خلاف این بود سال دیگر هم اگر دخترتان در دانشگاه پذیرفته شد امکان رفتن به دانشگاه را نداشته باشد. یعنی به عبارتی بنده را تهدید کردند.
من گفتم که اینطوری که نمیشود. ما آمدهایم برای پیگیری قضیه و شما اینطوری برخورد میکنید؟ اهواز هم دیدار کردم و مدارکی را که داشتم نشان دادم و جواب قانع کنندهای نگرفتم.
دنبال این بودم که به دیوان عدالت اداری شکایت بکنم. در آنجا نامهای تنظیم کردم که گفتند حتما باید امضای دخترتان باشد. دخترم گفت که میترسم سال آینده هم مشکل پیدا کنم.
یک نامه نوشتم به کمیسیون اصل نود مجلس که هنوز جوابش را نگرفتهام . نامهای از طرف یک تعدادی از خانوادهها نوشتم برای دفتر رئیس جمهور و برای دفتر رئیس مجلس و به برخی روزنامهها هم دادم.
از دفتر رئیس مجلس یا رئیس جمهور یا دیگران جوابی به شما دادهاند؟
نه. از رئیس مجلس که خبری نشد. از ریاست جمهوری هم چیزی نیامد. کمیسیون اصل نود هم قرار بوده پیگیری بکنند، دیوان عدالت اداری کشور هم که تنظیم کرده بودم و گفتند که خود داوطلب باید امضا کند و شما از طرف او نمیتوانید امضا کنید. اینجا هم که آمدم دختر من به خاطر این قضیه که ممکن است روی کارم اثر بگذارد پیگیری نکرد.
وحیده مولوی:به نفع پسرها تبعیض قائل شده اند
کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت و شبکه وکلای داوطلب با همکاری گروه سایت میدان در اعتراض به تبعیض جنسیتی قائل شده بین دخترها و پسرها که کلا آن را غیر قانونی میدانند و برای جلوگیری از تکرار آن در کنکور سراسری سال 87 مشغول ساماندهی یک اعتراض فراگیر هستند.
این طور که همکاران گروه سایت میدان میگویند تعداد قابل توجهی از داوطلبان دختر که در رشته شهرهایی نامتناسب با رتبههای خودشان قبول شدهاند و یا حتی در هیچ رشتهای پذیرفته نشدهاند، قصد دارند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند و موضوع خودشان را از لحاظ حقوقی پیگیری کنند. اعضای شبکه وکلای داوطلب هم برای پذیرش وکالت این گروه از داوطلبها اعلام آمادگی کردهاند.
در گفتگو با وحیده مولوی، از اعضای کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت از او خواستم در این مورد بیشتر توضیح بدهد:
از چند سال پیش بدون آنکه در مجلس تصویب شود در رشتههای پزشکی سهمیهی پسر ها را به 50 درصد رساندند، که اگر این کار را نمیکردند دخترها حدود 80 درصد سهمیه پزشکی را میگرفتند. از چند سال پیش این کار انجام شده است ولی امسال در بقیه رشتهها یعنی رشته های فنی و انسانی هم این کار را انجام دادند.
ما در دانشگاهها میبینیم که به شدت این تفاوت وجود دارد. من خودم به شخصه چند نفر را میشناسم که رتبههای خیلی خوبی را آوردهاند ولی یا هیچ کجا قبول نشدند یا آن جاهایی که انتظار داشتند طبق روال سالهای گذشته قبول شوند قبول نشدهاند.
این مسئله چهقدر فراوان است؟ یعنی آیا موضوع موردی است یا در سطح گسترده اتفاق افتاده است؟
چون ما فکر نمیکردیم که چنین اتفاقی بیفتد هیچ کس در این مسئله حساس نبوده. یعنی در رشتههایی که خودمان درس میخواندیم میدیدیم که تعداد ورودیهای دختر یکدفعه کم شد. یعنی امسال اکثر بچههایی که با آنها در تماس هستم، در رشته خودشان گفتند که یکدفعه درصد دخترها کم شده. مثلا تا پارسال 25 نفر دختر داشتند، امسال تعدادشان 10 نفر شده.
بچههایی را میشناسم که شکایت کردهاند و خود کارمندان سازمان سنجش گفتهاند که ما این کار را کردیم و سهمیه بندی را اعمال کردیم.
در رشتههای پزشکی هم که معاون وزارت بهداشت مصاحبه کرده و گفته است که سهمیه بندی اعمال شده است. طبق تحقیقاتی که تا به حال انجام شده در رشته های مهارتی و کار و دانش و فنی حرفه ای، تعداد ورودیهای پسر 70 درصد است و ورودیهای دختر 30 درصد. یک تعداد مساوی هم برای آموزش عالی شرکت میکنند. یعنی تعداد دخترها و پسرها تقریبا برابر است. ولی وقتی که اینها میخواهند انتخاب رشته کنند سهمیه بندی درموردشان اعمال میشود.
فکر میکنید که هدفشان از اعمال این تبعیض جنسیتی چه بوده؟
دلایلی که تا به حال برای سهمیه بندی اعلام کردهاند شاید به نظر خودشان منطقی بیاید دلایلی مثل بالا رفتن سن ازدواج و زیاد شدن تعداد دخترها در دانشگاهها.
مثلا در رشته پزشکی دلیلشان این است که باید 50-50 باشد چون مردها نمیروند سراغ پزشک زن. اما در رشتههای فنی دلایلشان نمیتواند منطقی باشد چون دارند شایستگی آن افراد را زیر سول میبرند .نظام سنجشمان چه درست باشد و چه نادرست یکسان است و همه با این نظام سنجیده میشوند. چه پسرها و چه دخترها.
گویا کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت با همکاری شبکه وکلای داوطلب دارند تلاش میکنند که یک اعتراضی را سامان بدهند به این مساله؟
ما کاررا تقسیم کردیم و هر کدام از افراد یک بخشی را برداشتند. من چون مشخصا از طرف کمیسیون زنان با شما صحبت میکنم بخش آمارگیری کار دست ما است. با دانشگاهها و بچههای ورودی جدید امسال صحبت میکنیم و رتبههایشان را در میآوریم و تفاوت رتبههای دخترها و پسرها را بررسی میکنیم و با هم مقایسه میکنیم. دو تا از دانشگاهها را که آمارش دستم رسیده است دیدم که واقعا تفاوت فاحش است .
میشود نمونههایی را برای ما بگویید؟ مثلا چه مواردی و چه رتبهای بوده و در چه رشتهای؟
مثلا در رشتهی دندان پزشکی دانشگاه اصفهان، برای ورودی امسال، دخترها با رتبهی کشوری 200 قبول شدند و پسرها با رتبه کشوری 400. اکثریتشان اینگونه بود که دخترها رتبهشان، دویست و خرده بود و پسرها چهارصد و خرده ای.
نعمت احمدی حقوقدان: مجلس هم نمیتواند به تبعیض رای بدهد
برای بررسی مبنای قانونی این تصمیم گیری به سراغ نعمت احمدی رفتم. که هم استاد دانشگاه است و هم حقوقدان و وکیل . و از او پرسیدم که آیا دستگاههای اجرایی و وزارتخانه ها میتوانند بدون طرح و تصویب چنین مواردی در مجلس تصمیم خودشان را اعمال کنند؟
من به عنوان یک معلم و استاد دانشگاه که دانشجوی سال اول را هم دارم چنین چیزی را حس نکردم. قبل از برگزاری کنکور در دفترچهها مینویسند که چند نفر مرد و چند نفر زن را میخواهند. اما اگر چنین حرکتی اتفاق افتاده باشد این خلاف قانون است.
مجلس هم نمیتواند چنین قانونی را بنویسد. به لحاظ این که حسب قانون اساسی مرد و زن در مقابل قانون یکسان هستند، منتها بعضی از رشتهها را به مناسبتهای خاص خودش مثلا پرستاری میتوانند بگویند ما این میزان پرستار زن میخواهیم. یا این میزان در مورد جهانگردی یا مهمانداری. به این صورت محدود نمیتوانند بکنند از باب جنسیت.
من به طور خاص با یک نفر صحبت میکردم که رتبهاش 1300 بود و رشتهی پزشکی قبول نشده بود و خودش پسری را سراغ داشت که با رتبه 4000 در رشته پزشکی قبول شده بود و مواردی دیگر هم از این دست هستند.
این خلاف قانون است. البته ما دو نوع سهمیه داریم. یک نوع سهمیه برای افراد خاص مثلا خانواده شهدا، ایثارگران و مفقودالاثرهای مربوط به جنگ و یک سهمیه که عموم اساتید هم با آن موافقند که سهمیه منطقهای است. مثلا مناطق محروم در شهر خودشان یک سهم بیشتری دارند.
ایران را به چند منطقه فرهنگی تقسیم کردهاند از منطقه یک تا هشت. این مناطق به لحاظ این که یک دانشجویی در بندرعباس یا در زاهدان رتبهاش یک عددی است با دانشجویی که در تهران رتبهی کنکورش به یک درجه میرسد، با توجه به این که آن فرد در بندر عباس از امکانات کمتری برخوردار بوده، فقط در بندرعباس این امتیاز را دارد که از سهمیه استفاده بکند. هر کدام از موارد دیگر خلاف قانون است.
بعضی از کسانی که به نوعی مشمول اعمال این تبعیض میشدند تلاش کردهاند که به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. آیا دیوان عدالت اداری مرجع رسیدگی کننده به شکایت هایی از این دست است؟
دیوان عدالت اداری آئین دادرسی ویژهای که دارد. این دیوان در مورد تظلمات مردم از دستگاههای اجرایی و همچنین بخشنامهها یا افرادی که آن جا تصمیم میگیرند صلاحیت رسیدگی و بررسی را دارد. قطعا دیوان عدالت اداری اینجا مرجع تظلم خواهی است، به شرط این که شکات چنین بخشنامهای را به صورت علنی در اختیار داشته باشند. و قطعا دیوان عدالت اداری چنین بخشنامهای را ابطال میکند. ما بخشنامه های سختتر از این را داشتهایم که عادلانه نبودند و دیوان عدالت اداری آن ها را ابطال کرده.
در این مورد خاص بخشنامهای در کار نیست. یعنی بدون این که قانونی تصویب شده باشد و بدون این که بخشنامهای شده باشد سازمان سنجش راسا این مساله را اعمال کرده است. یعنی باوجود مدارکی که موجود است مثل دختری که با یک رتبه بالاتر قبول نشده ولی پسری با رتبه پایینتر قبول شده یعنی با وجود نشانهها و شواهد این تبعیض نمیشود شکایت کرد؟
به دیوان عدالت اداری نمیشود شکایت کرد. به خاطر این که دیوان عدالت اداری مرجع ابطال تصمیمات است. ولی به دادسرای عمومی میشود شکایت کرد از کسانی که باعث تضییع حقوق و این افراد شدند.
بعضی از کسانی که ادعا میکنند که حقشان ضایع شده میترسند که به دیوان عدالت اداری یا به هر حال هر مرجع دیگری شکایت کنند که مبادا از طرف وزارت علوم و سازمان سنجش با آنها برخورد شود. آیا قانونا اگر دستگاه اجرایی مربوطه تبرئه هم شود در این موارد میتواند برای شکات محدودیتی را اعمال کند؟
هر کدام از این افرادی که میترسند شما شماره من را بدهید، من به وکالت از آنها اگر مستنداتشان درست باشد طرح دعوی میکنم. نه. این شکلی نیست که حق و حقوقی از این بابت تضییع بشود و ترسی باشد. چون یک تصمیم خودسرانهای یک نفر گرفته است و قطعا با او برخورد میکنند.
مگر این که اینها یک مصوبهای از یک جای خاصی داشته باشند که اعلام میکنند و به آن مرجع میگویند که ما به استناد این مصوبه انجام دادیم که من به عنوان یک معلم میگویم که قطعا چنین مصوبه ای را نداریم. اینجا خیلی خلاف قانون و حقکشی هایی صورت میگیرد که بالطبع به هرکدامشان هم ما معترض هستیم و اعتراضاتمان را هم میرسانیم. اما یک چیزهایی به این شکل را من دور از ذهن میدانم.
آن دختری که میگوید من رتبه ام 1000 بوده و در رشتهی پزشکی پذیرفته نشدهام و یکی که رتبهاش 4000 بوده پذیرفته شده ، اگر اسنادشان را به من بدهید من به شما تضمین میدهم و فردا هم میروم شکایت میکنم. این ها را به من بدهید من میتوانم مال آن آقا را ابطال کنم .
میدانید ما الان دانشگاههایمان چه کیفیتی پیدا کرده . تعادل جنسیتی به نفع خانم ها دارد به هم میخورد. علتش هم تنبلی آقا پسرها است و کوشش دخترخانمها. من به کرات این را سر کلاس گفتهام.
دختر وقتی دیپلم گرفت اگر دنبال تحصیل اضافی نرود باید در خانه بماند. امکان ازدواجش محدود میشود، امکان بیرون رفتنش از خانه محدود میشود و خیلی از این اشکالات برای او پیش میآید. این است که بالاجبار شروع به درس خواندن میکند . الان رتبه دخترها همیشه از پسرها بالاتر است.
من سر کلاس دانشگاه حقوق وقتی نگاه میکنم میبینم بیش از 65 درصد دختر هستند و مابقی پسرند. حال این که در رشته حقوق که یک رشته خیلی مورد توجه است ، در قضاوت خانمها خیلی کم قبول میشوند. یعنی هر خانمی که در رشتهی حقوق شرکت میکند و پذیرفته میشود، فقط یک امید دارد که بتواند پذیرفته بشود.
چون درس خواندن وسیلهای است برای اینکه یک دختر 4 سال دیگر در جامعه باشد. ما مدارس مختلط که نداریم. دانشگاه اولین جایی است که یک مکان مختلط آزادی است بین پسرها و دخترها.
***
شاید برای دخترهایی که امسال در کنکور شرکت کردند کار از کار گذشته باشد. ولی حتما سال آینده دخترهایی که در کنکور شرکت میکنند باید این کار را با احتیاط کامل انجام بدهند.
این طور که نعمت احمدی، استاد دانشگاه میگوید: دخترها به خاطر قالب شدن بر محدودیتهایی که قوانین مردسالارانه برایشان ایجاد کرده تلاش میکنند که بیشتر از پسرها و جدی تر از آنها درس بخوانند. ولی مثل اینکه نتیجه این تلاش خوشایند بعضیها نیست.
اگر شما هم یکی از کنکوریهای سال 87 هستید و البته دختر هم هستید سعی کنید غیر از درس خواندن و تست زدن و کلاس کنکور رفتن و بیخوابی کشیدن ملاحظه شرایط ویژه را هم بکنید. شاید لازم باشد تغییر جنسیت بدهید.
|
نظرهای خوانندگان
man ba en mozo barkhord dashtam va kamelan doroste
-- parasto ، Feb 4, 2008