انقلاب مخملی، اعتراف گیری مخملی؟

مصاحبه غیر منتظره دکتر رامین جهانبگلو با خبرگزاری دانشجویان ایران، حاوی نکات فراوانی است. دکتر جهانبگلو چهار ماه در زندان بود و آنطور که خود درمصاحبه اش است اشاره کرده با سپرده شدن دو فقره سند ملکی بطور موقت آزاد شده است. خبرگزاری ایسنا که روز گذشته در یک سطر از آزادی دکتر جهانبگلو خبر داده بود، با انتشار مصاحبه ای که ماحصل حضور آقای جهانبگلو در این خبرگزاری پس از آزادی بوده، از یک سو نقطه نظرات وی را منعکس نموده و از سوی دیگر به پرسش های زیادی نیز دامن زده است.

در این مصاحبه بارها و بارها از زبان دکتر جهانبگلو چند جمله تکرار و مورد تاکید قرار گرفته است "اینکه ایشان در دوران زندان از موقعیت مناسبی برخوردار بوده، تحت فشار بازجویان قرار نداشته، نه از نظر روانی و نه از نظر جسمی، و اینکه شخصا به این نقطه رسیده که فعالیت هایی که در قالب شرکت در کنفرانس های بین المللی انجام می داده بنوعی منحرف شدن از اصل مسیر بوده و مصرف کننده احتمالی پژوهشی که وی در زمینه اروپای شرقی و ایران با محوریت روشنفکران انجام می داده، سازمان های سیاسی و اطلاعاتی بوده اند…"

این مصاحبه طولانی بواقع دارای نکات فراوانی است و دکتر جهانبگلو اعلام کرده که این اظهارات را داوطلبانه در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا مطرح می کند و قصد وی از اینکار رها شدن از تماس های فراوان احتمالی اهل خبر و رسانه بوده است. اما نگاهی به محتوای اظهارات دکتر جهانبگلو این احساس را در خواننده ایجاد می کند که دکتر جهانبگلو به نوعی متقاعد شده است که به شکلی ناخواسته و بدون اطلاع مورد بهره برداری بازیگران مخالف حکومت ایران قرار گرفته بود. از همین رو دکتر جهانبگلو تا آنجا پیش می رود که ضمن هشدار دادن به کسانی که در سمینارها و کنفرانس های خارج از ایران شرکت می کنند، اعلام می کند که پژوهش قبلی خود را ادامه نخواهد داد.

اظهارات دکتر جهانبگلو را از یک سو می توان اظهاراتی داوطلبانه دید و از سوی دیگر نمی توان فراموش کرد که مقامات بلند پایه قضایی ایران در سطح جمال کریمی راد و دری نجف آبادی، دادستان کل کشور از احتمال وجود اعترافات آقای جهانبگلو خبر داده بودند. در آنزمان بسیاری از ناظران ضمن احساس خطر و یادآوری آنچه در مورد اعترافات تلویزیونی شماری از فعالان دانشجویی و سیاسی در گذشته تجربه شده بود، پیشاپیش هرگونه اظهارات اعتراف گونه دکتر جهانبگلو را فاقد ارزش معرفی می کردند.

اکنون که رامین جهانبگلو در اظهاراتی خارج از زندان و نه در مقابل دوربین تلویزیونی، بلکه در حضور ظاهرا داوطلبانه در یک خبرگزاری داخلی مطرح کرده، وضعیت جدیدی ایجاد شده است که بررسی آن تا اندازه ای نیازمند گذشت زمان نیز هست. باید منتظر ماند و دید که آیا اظهارات دکتر جهانبگلو با تغییر جغرافیای محل اقامت تغییر خواهد کرد یا خیر.
در گذشته مواردی مانند اعترافات تلویزیونی علی افشاری از رهبران سابق جریان دانشجویی ایران مشاهده شد که وی پس از خروج از زندان بسرعت اعلام کرد که برای بیان اظهارات قبلی اش تحت فشار بود. آیا دکتر جهانبگلو پس از خروج از کشور اظهارات جدیدی مطرح خواهد کرد؟ پاسخ به این پرسش در نگاه به اظهارات دکتر جهانبگلو منفی بنظر می رسد و ظاهرا او که متهم به دست اندرکاری در زمینه سازی انقلاب مخملی در ایران – یا همان براندازی نرم و از درون- شده، به شکلی مخملین قانع شده باشد که مسیر قبلی اش اشتباه بوده است.

بهرحال در نگاه اول این نیز بنظر می رسد که دستگاه قضایی و اطلاعاتی ایران تا اندازه زیادی احساس خشنودی می کند که هم از فشار ناشی از نگاهداری دکتر جهانبگلو رها شده و هم از زبان خود او برگه رضایت از رفتارها و حتی پذیرش اتهام بدست آمده است. آنچه در این میان مهم است آنکه دکتر جهانبگلو بر اظهاراتش پا برجا بماند چرا که در غیر اینصورت روش اعتراف گیری اقناعی نیز در کنار سایر روشهای شکست خورده قرار خواهد گرفت.

یوسف پارسا