جنبش سبز

اعتصاب غذای زندانیان و رسالت‌های ما

بهنام دارایی‌زاده: برخی از چهره‌های سیاسی و کنشگران اجتماعی خارج از زندان، بار دیگر خواستار پایان بخشیدن به اعتصاب غذای معترضین و پی‌گیری مسائل از راه‌های دیگر شده‌اند. جدای از این که آیا ارائه راهکارهایی مبهم و یا درخواست‌هایی صوری از مقامات قضایی جمهوری اسلامی، می‌تواند در شرایط فعلی مواجهه با قدرت سیاسی حاکم موفقیت‌آمیز باشد و یا خیر، پرسش محوری دیگری نیز در میان است: آیا اساساً ما مجاز هستیم که به زندانیان اعتصابی توصیه کنیم تا یگانه ابزار اعتراضی خود را زمین بگذارند؟

تو فقط هستی که باشی

مهشید راستی: این روزها در بسیاری از شهرهای اروپا و آمریکا جلسات سخنرانی و پرسش و پاسخ در پیوند با جنبش دانشجویی و سالگرد ١٦ آذر و روز دانشجو برگزار می‌شود.آن‌چه در حرکت‌های اخیر خارج از کشور شاهد بوده‌ام، این بوده که بیشتر سعی شده سخنرانان از میان فعالان قدیمی خارج از کشور و نسل جدید مهاجران انتخاب شوند.

جنبش سبز و مدیریت تعارضات و تضادها

آرش سلیم: مردم ایران امیدوارند جنبش سبز و رستاخیز نوین آنها به بار بنشیند و ارمغان بیش از یک سده تلاش و جانفشانی آنها این بار آزادی و دمکراسی پایدار باشد. بی‌تردید راه نهادینه کردن دمکراسی (به‌ویژه در کشور ما) برای پاسداری از آزادی، بس مشکل‌تر و پیچیده‌تر از «تغییر» حکومت است. تعارضات و تضادها بین جریان‌های گوناگون سیاسی و فکری، و هم‌چنین افرادی که بسا گرایش ویژه‌ی سیاسی هم ندارند، بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.

جنبش سبز به مثابه یک برند

علی چکاو: ضرورت پاسخ‌دهی صاحبان برند جنبش سبز به مشتریان وفادار خود در این مقطع از این روست که در چنبره‌ی پرسش بزرگ‌تری قرار نگیرند؛ چرا که هیچ بعید نیست در آینده‌ای نه چندان دور مردم، یعنی همان مشتریان وفاداری که روزگاری در مقابل حاکمیت ایستاده و پرسیده بودند: «رای من کجاست؟» این بار رای‌های گمشده‌ی خود را از رهبران جنبش سبز طلب کنند.

نگاه غیر اصولی اکبر گنجی به جنبش

مهیار فرآورده: آقای اکبر گنجی در این اواخر نظرات تازه‌ای در مورد جنبش آزادیخواهی که به جنبش سبز شهرت یافته ابراز کرده است. اگر حرکت‌های اعتراضی و آزادیخواهی در جامعه ما - از پایتخت گرفته تا شهرهای کوچک – که باعث یورش نیروهای امنیتی به خانه‌های مردم در تمام سطوح فکری و عقیدتی و بازداشت آنها می‌شود، در قالب جنبش نمی‌گنجد، پس آقای گنجی باید نام و قالب دیگری برای حرکت مردم پیشنهاد کند.

آیا احمدی‌نژاد فقط با تقلب رئیس‌جمهور شد؟

بهنام امینی: انتشار مقاله اکبرگنجی با عنوان «پیروزی موسوی یا تقلب درانتخابات» موجی از واکنش‌ها برانگیخت که عمدتا حاکی از مخالفت با گنجی و مدعای اصلی او یعنی پیروزنشدن موسوی در انتخابات بود. به راحتی می‌توان در صحت و سلامت تمامی انتخاباتی که ازابتدای استقرار جمهوری اسلامی برگزار شده است تشکیک کرد. در این‌جا قصد آن ندارم که به مقالات گنجی و مخالفانش بپردازم بلکه نوشته او تنها بهانه‌ای است برای نگاهی دوباره به فضای انتخابات سال ۸۸.

وقایع‌نگاری یک روز سبز

بامداد راد: در آستانه‌ی ۱۳ آبان- روز دانش‌آموز- رهبر جمهوری اسلامی سخنرانی کرده و در آن، افراد «محدود»ی را که در راهپیمایی روز دانش‌آموز سال ۸۸ «بر ضد این مناسبت شعار دادند»، افرادی دانسته که «ندانسته وارد توطئه‌ای شدند» که هدف آن «تسخیر ایران، زنده‌کردن هیمنه‌ی آمریکا، پنهان‌کردن سلطه‌طلبی آن و زیر سئوال بردن حرکت عظیم ملت ایران در برابر ظلم بزرگ آمریکا» بود.

اقلیت، اکثریت و ایران بزرگ

مهشید راستی: جنبش سبز به طور کلی با بسیاری از مسائل برخورد شفافی نکرده است. حقوق زنان، حقوق کودک، حقوق مدنی شهروند ایرانی، حقوق همجنسگرایان و دگرباشان از این جمله‌اند. مبارزه برای اصول ابتدایی حقوق بشر در پرده‌ای از ابهام قرار گرفته است و تاکید‌های هرازچند گاهی آقای موسوی بر اینکه خاستگاه او «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه بیش» است نیز نمک بیشتری بر زخم کهنه‌ی انسان ایرانی می‌‌پاشد.

هدف جنبش سبز و جایگاه انتخابات آزاد

آرش سلیم: این که جنبش سبز به کجا می‌رود و چگونه سرنوشت ایران و ایرانیان را رقم خواهد زد، این روزها موضوع بحث‌ها و مقالات متعددی است. گفت‌وگوهایی که پیرامون سرنوشت جنبش و به ثمر نشاندن تلاش‌های یک قرن اخیر ایرانیان برای آزادی و دمکراسی در جریان است، بسیار مفید، امیدوارکننده و قابل تقدیر است. اما در مواردی این گفت‌وگوها به درگیری‌های لفظی غیر ضروری و طولانی و در نتیجه‌ی هرز رفتن انرژی‌ها می‌انجامد.

باخت - باخت به نفع چه کسی؟

محمدحسین درویش: تقریباً از روزهای آغازین ماه رمضان این پرسش در محافل سیاسی موافق و مخالف جمهوری اسلامی مطرح بود که روز قدس امسال را چه کسی فتح خواهد کرد. آیا مردم – به ویژه در شهر تهران – می‌توانند از این روز حکومتی به نفع خود بهره‌برداری کنند؟ یا اینکه نیروهای حکومتی خیابان را هم‌چون ۲۲ بهمن سال گذشته به نفع خود فتح خواهند کرد؟

حمله‌ی خشونت‌بار به دانشگاه‌ها

محمود دلخواسته: در زمانی که رییس‌جمهور بنی‌صدر برای رسیدگی به کارهای عمرانی در خوزستان به سر می‌برد، حزب جمهوری به این فکر می‌افتد که دانشگاه‌ها به انقلاب فرهنگی احتیاج دارند و باید اسلامی شوند. سران قدرت‌طلب حزب، به کمک کسانی مثل حسن آیت برای این کار از دانشجویان تندرو مذهبی که به خدمت حزب جمهوری گرفته شده بودند کمک می‌گیرد.

«نقد دو دهه‌ی اول پس از انقلاب ضروری است»

مینا خانلرزاده: خیلی از اصلاح‌طلبان دو دهه‌ی اول انقلاب و نقض گسترده‌ی حقوق بشر در آن دوران را عصر طلایی می‌نامند. دلیل این جعل و تاریخ‌سازی و گسترش توهم چیست؟ آیا در این برهه از تاریخ، نقد صادقانه‌ی دو دهه‌ی اول پس از انقلاب ضروری است؟ جعل تاریخ و یا تاریخ‌سازی توسط اصلاح‌طلب‌ها چه خطراتی ممکن است برای جنبش سبز داشته باشد؟ حمید دباشی، در بخش سوم و پایانی گفت‌وگوی خود با زمانه به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

«جنبش سبز ملک شخصی احدالناسی نیست»

مینا خانلرزاده: حمید دباشی، استاد مطالعات ایران‌شناسی در دانشگاه کلمبیا در بخش دوم گفت‌وگوی خود با زمانه می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم که معضل امروز ما معضل رفراندوم و یا عدم رفراندوم است. عصر راه‌حل‌های کلان برای مسائل عدیده‌ی بشری دیگر خوشبختانه گذشته است. «سیر طبیعی چنین جنبشی» به قول تو «در کشوری که هفتاد درصد جمعیتش زیر سی‌سال دارند و به قانون اساسی‌اش رای نداده‌اند:، هرچه باشد دور باطل فاشیسم و پوپولیسم نیست.»

پدرسالاری مزمن فرهنگ ما

مینا خانلرزاده: حمید دباشی در گفت‌وگویی که می‌خوانید، به خوانش غیرحکومتی و یا مردمی تاریخ و فرهنگ و سیاست پرداخته و با وجود مشغله‌های فراوان با صبر و حوصله به تک تک سئوال‌ها پاسخ داده است. امید که این دست گفت‌وگوهای صمیمانه با استادان و اندیشمندان، بیش‌تر شکل بگیرد تا خوانش‌های حکومتی از سیاست و فرهنگ و تاریخ، در مسیر توجیه انحصارطلبی‌ها، جای خود را به بیان لحظات ناب و نادری از همبستگی و شفقت بین مردم بدهد.

خطاهای جبران‌ناپذیر

محمود دلخواسته: دولت مهندس بازرگان مرتکب اشتباه عظیم دیگری نیز شد که بدون آن تصور این که استبداد بعد از انقلاب می‌توانست استقرار و پایداری بجوید بسیار سخت است. این خطای بزرگ همانا ایجاد و استقرار نهادهای «انقلابی» بود که دولت بازرگان به آن قانونیت بخشید ولی از آن‌جایی که توانایی کنترل این نهادها را نداشت، حزب جمهوری و اقمارش به‌سرعت توانستند این نهادها را در خدمت خود آورند و از آنها به عنوان اهرم‌هایی برای ایجاد استبداد استفاده کنند.

جنبش سبز؛ تجربه‌ی موفقی از رواداری اجتماعی

بهداد بردبار: «تاکید موسوی بر حضور همه‌ی طیف‌های فکری در جنبش سبز، بیانگر این است که هیچ تفکری در این جنبش دست بالا را ندارد.» این بخشی از عقاید و پاسخ مرتضی اصلاحچی به برخی از فعالان سیاسی است که در مقام تعریف هواداران جنبش سبز، خواستار مرزبندی مشخص با مخالفان قانون اساسی و حکومت اسلامی هستند. با مرتضی اصلاحچی، عضو سابق دفتر تحکیم وحدت، پیرامون خواسته‌های مخالفان دولت گفت‌وگو کرده‌ام.

خمینی و انتخاب بنی‌صدر

محمود دلخواسته: در اولین انتخابات ریاست جمهوری، شورای نگهبانی وجود نداشت تا از قبل تصمیم بگیرد چه کسانی حق دارند که خود را نامزد ریاست جمهوری کنند یا نکنند. از این نظر و این‌که در این انتخابات برخلاف انتخابات بعدی، هیچ ادعای تقلب در انتخابات، چه در آن زمان و چه بعد نشد، می‌توان گفت که این انتخابات آزادانه‌ترین انتخابات ریاست جمهوری بوده که در تاریخ جمهوری اسلامی انجام شده است.

ملاحظاتی درباره‌ی منشور سبز

علی رها: سرانجام میرحسین موسوی با مدتی تاخیر به این تشخیص رسیدند که تدوین و ارائه منشوری که حاوی تعبیر و تعریف ایشان از محتوای جنبش کنونی و اهداف آن باشد، به ضرورتی فوری تبدیل شده است. چه ایشان خود را در کمال تواضع یک «همراه کوچک جنبش سبز» معرفی کند، و چه به‌درستی تاکید ورزد که «نباید منتظر ظهور یک رهبر باشیم»، جنبش اجتماعی ایران برای نضج و تداوم خود نیازمند جهت‌یابی و نیز هدایت فکری است.

جنبش سبز، جنبشی بی‌رهبر است

محمد مباشری: در نوشتار فعلی کوشیده شده است معنای مدیر و نماینده‌ی سیاسی بودن جنبش، دلیل آن، زمان انقضای آن، مشروعیت آن و ... نیز نقش برخی دیگر از افراد شاخص جنبش از جمله آقای کروبی و ... مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا ، به برخی ویژگی‌های جنبش نیز اشاره خواهد شد. استدلال خواهد شد که جنبش نه تنها رهبر به معنای معمول و کلاسیک ندارد که امکان رهبر داشتن نیز منتفی است!

تبارشناسی کودتای خرداد شصت

محمود دلخواسته: زمانی که بعد از کودتای خرداد ۶۰، سلاخ‌خانه‌ی رژیم به شدت به کار افتاده بود و در بعضی از شب‌ها بیش از صدنفر به جوخه‌ی اعدام سپرده می‌شدند و سازمان‌های حقوق بشری به اعتراض پرداخته بودند و رژیم در مقابل توجیه کشتار ادعا می‌کرد که اسلام حقوق بشر خود را دارد و سلطنت‌طلب‌ها و استالینیست‌هایی نیز بودند که حرف و ادعای رژیم را تایید می‌کردند.