ما؛ کماکان مغلوب مالاریا

برگردان: احسان سنایی

مالاریا، همواره به‌عنوان یکی از عمده‌ترین عوامل مرگ‌ومیرهای انسانی شناخته می‌شده است؛ اما گویی‌که با این وجود نیز آن را تاکنون آنچنان درک نکرده بودیم. آمار بی‌سابقه‌ای از آثار این بیماری، گویای سالیانه ۱۲۵، تا ۲۲۷هزار قربانی مالاریا تنها در کشور هندوستان است و این درحالی‌ست که سازمان جهانی بهداشت (WHO)، شمار تلفات این بیماری در این کشور را فقط ۱۶ هزار انسان عنوان کرده است.

بدین‌ترتیب احتمال می‌رود آمار قربانیان کشورهای دیگری که با روش‌های مشابهی توسط WHO استخراج شده بودند؛ همچون اندونزی، از حقیقت موضوع، فاصله‌ی زیادی داشته باشد. این بدین‌معناست که مالاریا قادر به کشتاری گسترده‌تر از ادعای WHO مبنی بر مرگ سالیانه یک میلیون نفر از سرتاسر جهان به‌واسطه‌ی این بیماری‌ست که بدین‌ترتیب، هزینه‌های بیشتری را برای مبارزه خواهد طلبید.

دختربچه‌ای پس از نمونه‌گیری خون‌اش طی آزمایش مالاریا در کلینیکی در کلکته‌ی هندوستان – آگوست ۲۰۱۰/ عکس از Piyal Adhikary

برآوردهای قربانیان مالاریا در هند، بر پایه‌ی نرخ مرگ‌ومیرهای ثبت‌گشته در بیمارستان‌هاست. به‌علاوه همین آمار هم اصلاحاتی به‌منظور درنظرگیری بیمارانی که به خدمات بهداشتی دولت دسترسی نداشته‌اند، انجام پذیرفته؛ ولی پژوهشی جدید از سوی گروهی بین‌المللی از دانشمندان، نشان از این حقیقت داده که آمارهای پیشین، به نحو گسترده‌ای غیرفراگیر تلقی می‌شوند. علت‌اش را تا حدودی می‌توان به عدم دسترسی عده‌‌ای بسیار به بیمارستان و شانس بالای جان‌باختن‌شان درنتیجه‌ی فقدان خدمات بهداشتی نسبت داد.

پژوهش‌گران حاضر در این آمارگیری نوین، شامل گروهی از مرکز تحقیقات بهداشت جهانی دانشگاه تورنتوی کانادا با همکاری دولت هندوستان بودند که به‌منظور ارتقای آمار بهداشتی این کشور؛ به بررسی بالغ بر ۱.۱ میلیون خانوار پراکنده در خاک هند پرداختند. این، شامل گردآوری داده‌های شفاهی از کسانی بود که به‌تشریح نحوه‌ی مرگ اعضای خانواده‌شان می‌پرداختند تا آمار کشته‌های ناشی از مالاریا که تا آن زمان رسماً هرگز تشخیص داده نشده بودند هم لحاظ گردد.

در این بررسی، توصیفات هرکدام از سؤال‌شوندگان توسط دو پزشک ارزیابی می‌شد؛ چراکه به‌گفته‌ی دکتر «ریچارد پتو» (Richard Peto) از دانشگاه آکسفورد انگلستان؛ همین گفته‌ها عامل اصلی اشتباهات بالقوه‌ی این پژوهش به‌شمار می‌رفت. به‌هرترتیب، آنچه‌ که در نهایت از زمان و مکان مرگ‌ومیرهای حاصل از مالاریا، این‌گونه تشخیص داده شد؛ تنها با الگوی کشته‌های همین بیماری؛ و نه هیچ عامل مهلک دیگری منطبق بود و این، نشان از دقت بالای بررسی می‌داد.

پژوهش‌گران، به‌منظور برآورد تلفات سالانه‌ی این بیماری در هندوستان؛ بخشی از تلفات ناشی از مالاریا در این آمارگیری را به تمامی مرگ‌ومیرهای این کشور تعمیم دادند. هنگامی‌که بر پایه‌ی تأیید هر دو پزشک حاضر در آمارگیری، قطعی‌ترین تلفات ناشی از مالاریا مشخص گردید؛ آمار قربانیان، معادل ۱۲۵هزار نفر در سال شد. با افزودن نفراتی که فقط یک پزشک علت مرگ‌شان را به مالاریا نسبت داده بود؛ این آمار به ۲۷۷هزار نفر افزایش یافت و نتیجتاً آنان نتیجه گرفتند که محتمل‌ترین آمار، در حدود ۲۰۰هزار کشته در سال است.

زدحام مبتلایان به مالاریا در بیمارستانی واقع در ایالت بنگال شرقی – هندوستان - ژوئیه‌ی ۲۰۰۶/ عکس از Rupak de Chowdhuri / Reuters

پتو می‌گوید: «وقتی‌که مطالعات‌مان را بر کنترل مالاریا در روستاهای هندوستان انجام می‌دادیم؛ موارد حقیقتاً تکان‌دهنده‌ای از این بیماری را دیدیم و متعجبم که چرا آمارهای رسمی چنین اندک‌اند. طعمه‌های مالاریا، در حومه‌ها هستند و از دید خدمات بهداشتی پنهان مانده‌اند».

دکتر «باب اسنو» (Bob Snow)؛ متخصص اپیدمولوژی مالاریا در جریان پژوهش‌های دانشگاه آکسفورد در کشور کنیا معتقد است که برخی از روش‌های به‌کاررفته در مصاف با این بیماری در آفریقا، ممکن است که در هندوستان هم مفید واقع شوند. وی وی‌گوید: «برخی ایالات (هند)، آنقدرها متفاوت از آلوده‌ترین نواحی قاره‌ی آفریقا به این بیماری، نیستند و این نشان می‌دهد که پوشش همگانی منطقه با پشه‌بندهای ویژه و فراهم‌سازی امکان دسترسی به معالجات فوری، مقرون‌به‌صرفه خواهد بود».

اسنو، چندان از تناقض آمارهای رسمی با جهان واقعی متعجب نیست؛ اما اینکه بالغ بر ۸۶درصد از قربانیان حتی هیچ ملاقاتی با پزشک نداشته‌اند؛ تکان‌دهنده است. وی اظهار می‌دارد: «هندوستان، برنامه‌هایی را [با هدف مبارزه با مالاریا] در دستور کار خود دارد؛ اما قادر به تأمین امکان دسترسی سریع به معالجات مالاریا در ایالت اوریسا (که بیشترین قربانیان را شامل شده) نیست. این پژوهش، یقیناً به‌منزله‌ی یک زنگ اخطار است».

منبع: NewScientist