Sep 2009

نگاهی به نخستین قدم های بشر بر ماه

یونیورس تودی، ترجمه احسان سنایی: چند روز پیش، چشمان تیزبین «مدارگرد شناساگر ماه» بار دیگر محل فرود محموله آپولو ۱۱ را به تصویر کشید. آپولو ۱۱ حامل نخستین ماه‌نوردان تاریخ بود. در تصاویر تازه منتشر شده می‌توان نخستین رد پاهای بشر را بر روی خاک ماه دید. تصاویر اخیر آن‌چنان دقیق‌اند که حتی می‌توان دوربین تلویزیونی را که ۴۰ سال پیش فعالیت‌های فضانوردان را نیز در ماه به طور زنده برای زمینیان پخش می‌کرد، مشاهده کرد.

تازه‌ترین نقشه سوراخ لایه ازون

زمانی که در ماه آگوست، خورشید پس از مدت‌ها زمستان سرد و تاریک مناطق قطبی، بار دیگر طلوع می‌کند، ابرها را گرم کرده و موجب تسریع واکنش‌های تخریبی ازون می‌شود. با این حساب، سوراخ ازون در ماه آگوست شروع به رشد کرده و در اواخر سپتامبر و اوایل اکتبر، به وسیع‌ترین حد اندازه خود می‌رسد. سازمان ملل متحد، ١۶ سپتامبر هر سال را به پاسداشت امضای پروتکل مونترآل، مبنی بر ممنوعیت استفاده از ترکیبات شیمیایی مخرب لایه ازون روز جهانی حفاظت از لایه‌ی ازون نام نهاده است.

قدیمی‌ترین دایناسور پردار تاریخ کشف شد

با کشف آنچیورنیس توسط دانشمندان چینی، رکورد قدیمی‌ترین دایناسور پردار که تا حدود ۱۵۰ سال در دست آرکئوپتریکس بود، سرانجام شکست. این موجود بال‌دار یک تا یازده میلیون سال از آرکئوپتریکس قدیمی‌تر است. این کشف افق‌های جدیدی را در تعیین خاستگاه اولیه‌ی پرندگان و هم‌چنین حلقه‌های احتمالی تکاملی آن‌ها به روی دانشمندان گشود.

گرمایش جهانی؛ زمینه‌ساز زمین‌لرزه و آتشفشان

نیو ساینتیست\ریچارد فیشر، ترجمه‌ی احسان سنایی: بر خلاف ظاهر مهربان و دلفریب اساطیر، مادر زمین خیلی زودجوش و عصبی است. در واقع آن قدر حساس که حتی کوچک ترین تغییری در آب و هوا، پوسته زمین را در هم می‌شکند و خشم نهفته درونش را با آتشفشان‌های مهیب، زمین‌لرزه‌ها و زمین‌لغزش‌ها به بیرون می‌فرستد.

نجوم رادیویی و گامی به پیش

احسان سنایی: سکوت مرگ‌بار فلات دورافتاده و بکر جاژنانتور، واقع در رشته کوه های آند در آمریکای جنوبی، چندی است که با صدای آرام چرخ‌های یک ترانسپورتر ۱۴ چرخ، حامل یک بشقاب رادیویی صد تنی شکسته شد. این غول رادیویی به همراه نمونه‌های مشابه‌اش، با تکنولوژی منحصر به فرد خود قرار است با شفافیتی بسیار بالا، برخی از سردترین نقاط کیهان را مورد مطالعه قرار دهند.

GPS پروانه‌ها در شاخک آن‌ها جای دارد

احسان سنایی: پاییز هر سال، قریب به یک‌صد میلیون پروانه مونارش، به سمت جنوب مهاجرت می‌کنند. این حشرات، اصولاً از حرکت ظاهری خورشید در آسمان برای مسیریابی خود استفاده می‌کنند؛ اما طبق گزارشی که اخیراً در مجله ساینس به چاپ رسید، سیستم ناوبری پروانه‌ها، به جای مغز در شاخک آن‌ها واقع شده است؛ موضوعی که تعجب بسیاری از دانشمندان را برانگیخته است.

عکاس ایرانی، برنده جایزه لنارت نیلسون شد

احسان سنایی: بابک امین تفرشی، عکاس ۳۱ ساله ایران، به همراه پروفسور کارولین پورکو، مشترکاً موفق به دریافت جایزه ۱۴ هزار و ۵۰۰ دلاری سال ۲۰۰۹ از مؤسسه لنارت نیلسون شدند. این بنیاد که در سال ۱۹۹۸ پایه‌گذاری شد، هر ساله جایزه‌ای را به افرادی که با استفاده از روش‌های زیبا، خاص و اثربخش علم را به جهانیان معرفی کنند، اهدا می‌کند.

نخستین سیاره سنگی فراخورشیدی

احسان سنایی: فاصله این سیاره که با قطر ۱.۸ برابر زمین، کوچک‌ترین سیاره فراخورشیدی کشف‌شده تا به امروز است، فقط ۲.۵ میلیون کیلومتر تا ستاره‌اش فاصله دارد؛ یعنی فقط ٪۱.۳ فاصله زمین تا خورشید و یک سالش را ۲۰ ساعته تمام می‌کند؛ آن هم با سرعت ۷۵۰ هزار کیلومتر در ساعت!

تاریخ دقیق ساخت هرم بزرگ مصر مشخص شد

احسان سنایی: گروهی از محققان مصری، با محاسباتی بر مبنای زمان ظهور ستاره سوتیس به چنین تاریخ دقیقی دست یافتند. هر ساله، طلوع سحرگاهی ستاره درخشان سیروس که ماه‌ها در آسمان شب غایب بوده، با طغیان‌های سالیانه رود نیل همزمان می‌شده است. در طول تاربخ نیز مصریان باستان ساختن ساختمان‌ها، مقبره‌ها و معابدشان را هم‌زمان با چنین اوقاتی از سال آغاز می‌کردند.

ماه، سردترین نقطه منظومه شمسی شناخته شد

احسان سنایی: بیچاره پلوتو! این جمله اول در خصوص اخراج پلوتو از لیست سیارات منظومه شمسی گفته شد و حالا چون دیگر سردترین مکان منظومه شمسی نیز نیست. گودال‌های برخوردی تاریک نزدیک به قطب جنوب ماه، این عنوان را ربودند که این البته برای کسانی که به کشف یخ آب در تنها قمر زمین امید داشتند، خبر بسیار خوبی بود.